Rozwój dziecka do 6 roku życia Anna Izabela Brzezińska Instytut Psychologii Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Akredytacja Państwowej Komisji Akredytacyjnej (Uchwała Nr 474/2010 z dn r.)1111

2 Zadania rozwojowe wczesnego dzieciństwa: 0 – 3 lata LokomocjaManipulacja Niezależność fizyczna Komunikacja Niezależność społeczna Niezależność psychiczna Przemieszczanie się w przestrzeni Sprawne ręce w codziennych czynnościach Głos, miny, gestykulacja

Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy Zadania rozwojowe okresu niemowlęcego 0 – 1 rok życia Zadania rozwojowe okresu poniemowlęcego 2 – 3 rok życia u czenie się chodzenia u czenie się pobierania pokarmów stałych u czenie się mówienia u czenie się kontrolowania własnego ciała u czenie się różnic związanych z płcią i wstydu o siąganie stabilności fizjologicznej f ormowanie się pojęć dotyczących otoczenia dziecka = rzeczywistości społecznej i fizycznej u czenie się właśćiwego pod względem emocjonalnym odnoszenia się do rodziców, rodzeństwa i innych ludzi u czenie się rozróżniania dobra / zła r ozwijanie się podstaw sumienia

Kompetencje opanowane we wczesnym dzieciństwie udany start w wiek przedszkolny 3-6 lat Sprawność motoryczna Sprawność komunikowania się Poczucie autonomii Koordynacja własnej woli i woli innych ludzi Poszanowanie dla podstawowych norm społecznych Kontrola nad czynnościami fizjologicznymi

Wiek przedszkolny 3 – 6 lat P OZNANIE ŚWIATA dziecko tworzy swoje teorie świat ten wyjaśniające N ASTAWIENIA SPOŁECZNE kształtują się sympatie i antypatie M ORALNOŚĆ kształtuje się sumienie I INNI LUDZIE rozwija się umiejętność współpracy J A SAM rozwija się wyobraźnia, fantazjowanie, działanie w sytuacji na niby, tworzenie

Wiek wczesnoszkolny 6/7 – 10/11 lat zanik dziecięcego egocentryzmu autonomia moralna początki refleksji świadomość własnych przeżyć relacje z dorosłymi relacje z rówieśnikami rozwój samodzielności postawa pracy Rozwój społeczny Rozwój poznawczy Rozwój emocjonaln y Rozwój moralny Kompetencje i poczucie kompetencji

EFEKTY ROZWOJU: kluczowe kompetencje dzieciństwa od 0 do 10/11 lat Bazowe zaufanie do innych ludzi, świata i siebie Autonomia i własne terytorium psychiczne Fantazja, inicjatywa, tworzenie Przedsiębiorczość

8 Nagle Krzyś zaczął opowiadać Puchatkowi o rozmaitych rzeczach: o ludziach zwanych Królami i Królowymi, o czymś co nazywało się Mnożnikiem, i o miejscu zwanym Europą (…), o tym jak się napełnia basen (..) i o tym jak za dawnych czasów pasowano młodzieńców na rycerzy. -Czy to trudno zostać takim.. (Rycerzem?) -Tak trudno jak królem to nie jest – powiedział Krzyś, a ponieważ Puchatek wydawał się być rozczarowany, dodał szybko – ale dużo trudniej niż Mnożnikiem. A. A. Milne, Chatka Puchatka Jak dziecko sobie wszystko układa w głowie? Na ile dorosły jest w stanie zrozumieć, jak myśli dziecko?

9 Szkoła kusi, intryguje i pociąga, ale jednocześnie budzi obawy. Ważna jest rola dorosłego, żeby pomóc to w głowie poukładać. I w tej samej chwili (Puchatek) zapadł w drzemkę i śniło mu się, że on Puchatek i Nieustraszony Basen razem z mężnym Cejlonem i Mnożnikami mieszkali razem z koniem i byli wiernymi rycerzami (wszyscy z wyjątkiem Mnożników mających pieczę nad koniem) dobrego Króla Krzysztofa. I od czasu do czasu potrząsał głową i mówił do siebie przez sen Nie to jakoś niezupełnie tak. (…) A potem zaczął rozmyślać jak trudno będzie uporządkować sobie to wszystko w głowie. A. A. Milne, Chatka Puchatka Puchatek jest o rok młodszy od Krzysia, więc w jego oczach ta wiedza jest inna... Ale obaj na swój sposób próbują włączyć nowozdobywaną wiedzę w swoje schematy poznawcze (np. Mnożnik ), nadać im sens, fabułę, rozumieją ją więc różnie, na swój własny sposób, tak jak potrafią...

10 Główne źródło zagrożeń rozwoju dziecka WYMAGANIA DOROSŁEGO dotyczące zgodnego z zasadami społecznymi zachowywania się w różnych sytuacjach DĄŻENIA I CHĘCI DZIECKA do samodzielnego, tj. wg własnych pomysłów i niezależnego od dorosłych zaspokajania swych potrzeb KONFLIKT tendencji dorosłych do ograniczania dziecka i tendencji dziecka do swobodnego działania

11 Nadmiar kontroli nad dzieckiem częste ocenianie dziecka jako osoby ogólnikowe oceny emocjonalne oceny zawstydzanie dziecka w obecności innych porównywanie dziecka z innymi osobami – dziećmi i dorosłymi zahamowanie aktywności dziecka ostentacyjne łamanie reguł przez dziecko nadmierna samokontrola zachowania na pokaz i błaznowanie PRZEJAWY: SKUTKI:

12 Niedostatek kontroli nad dzieckiem duża łagodność nadmierna ustępliwość i wyrozumiałość niskie / obniżane / łatwiejsze wymagania niekonsekwencja i niepewność dorosłych niejasne / płynne zasady i reguły stawiane dziecku nieradzenie sobie z silnymi emocjami doświadczanie uczucia lęku i bezradności utrudnione uczenie się społecznie dobrych zachowań bierność, wycofywanie się agresja, wymuszanie, szantażowanie dorosłych PRZEJAWY: SKUTKI:

13 To trochę o nas dorosłych: rodzicach i nauczycielach... Czasami - chyba - lepiej nie mieć ROZUMU przez duże R Wiatr dął teraz z tyłu, więc nie musieli już krzyczeć. -O, królik jest mądry – powiedział Puchatek w zamyśleniu. -Tak – przyznał Prosiaczek – Królik jest mądry. -I ma Rozum – rzekł Puchatek. -Tak – zgodził się Prosiaczek – Królik ma Rozum. Nastąpiło długie milczenie. - I myślę – ciągnął Puchatek – że on właśnie dlatego nigdy nic nie rozumie. A. A. Milne, Chatka Puchatka

14 Dziękuję za uwagę !