Zasady BHP w szkolnej pracowni komputerowej. mgr inż. Łukasz Koralewski

Bezpieczeństwo i Higiena Pracy (BHP) definiowane jest jako wykonywanie pracy w warunkach nie zagrażających zdrowiu i życiu osób pracujących. Z BHP są związane różnorodne przepisy, normy, działania praktyczne oraz badania mające na celu zmniejszenie zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi, mogących powstać w związku z ich pracą.

Aby komputer nie był przyczyną powstawania nowych schorzeń należy od najmłodszych lat kształtować prawidłowe nawyki w pracy z tym narzędziem. Każdy powinien wiedzieć, jak należy zorganizować własne stanowisko komputerowe w domu i szkole oraz zdawać sobie sprawę ze skutków wszelkich nieprawidłowości. Temat zdrowia przy komputerze w zasadzie nie istnieje. A przecież coraz częściej - na razie w formie sensacji - pojawiają się w światowej prasie doniesienia o procesach sądowych dotyczących odszkodowań z powodu chorobowych skutków wielogodzinnej pracy przy komputerze. W ostatnich latach pojawiła się nawet nowa jednostka chorobowa: zespół stresu komputerowego (w Stanach Zjednoczonych, Szwecji, Szwajcarii). Komputer towarzyszy nam w zasadzie już od najmłodszych lat. Tym baczniejszą więc uwagę należy zwracać na to, by będąc wspaniałym narzędziem pracy i zabawy nie szkodził. Jeżeli nie będziemy dbać o to, by dzieci przy komputerze siedziały na odpowiednim krześle, przy odpowiedniej ławce, w odpowiednim oświetleniu itp., to przyczynimy się do szybkiego wzrostu dorosłych inwalidów.

O czym należy wiedzieć i pamiętać Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż: intensywna praca wzrokowa może powodować dolegliwości wzroku, bóle głowy, zmęczenie i znużenie, długotrwałe unieruchomienie może być przyczyną dolegliwości pleców, barków, kręgosłupa, spłycenia oddechu, spowolnienia krążenia, zwłaszcza w obrębie nóg, zła organizacja pracy, szybkie tempo, presja terminów, odosobnienie podczas pracy, złe oprogramowanie, brak wsparcia w trudnych sytuacjach, mogą powodować stres prowadzący do zmęczenia, znużenia, frustracji, wypalenia zawodowego.

Jeżeli: odczuwasz po pracy bóle głowy, dolegliwości oczu (pieczenie, łzawienie itp.) - zwróć szczególną uwagę na oświetlenie pomieszczenia i dokumentów, kontrasty i odbicia na ekranie, odległość i kąt, pod jakim obserwujesz ekran komputera, odczuwasz bóle pleców, kręgosłupa, drętwienie nóg - zwróć uwagę na swoje stanowisko, zwłaszcza na wysokość siedziska, odchylenie oparcia oraz podnóżek, odczuwasz napięcie psychiczne, zmęczenie - zwróć uwagę na organizację swojej pracy, tempo, presję czasu, stosunki w zespole.

Aby zmniejszyć uciążliwość pracy, należy: krok 1 przejrzeć trójkolorową listę kontrolną; służy ona do określenia problemu, jego analizy i oceny według załączonego klucza, przejrzeć rysunki, które pokazują prawidłowe rozwiązania (nieprawidłowe - przekreślone), krok 2 sprawdzić swoje stanowisko i organizację pracy, porównać z proponowanymi rozwiązaniami, krok 3 poprawić wszystkie elementy stanowiska i organizacji możliwe do zmiany we własnym zakresie, zgłosić przełożonemu problemy, których nie można rozwiązać samemu.

Klucz do oceny ergonomicznej Warunki pracy są do zaakceptowania Warunki pracy nie są optymalne Warunki pracy są nieodpowiednie Obciążenie w zakresie analizowanego czynnika nie powinno powodować dyskomfortu, nadmiernego zmęczenia, stresu. Nie ma potrzeby zmian. Obciążenie w zakresie uciążliwego czynnika może powodować nadmierne zmęczenie i stres. Potrzebna jest analiza, ocena problemu i poprawa, zwłaszcza w zakresie regulacji wysokości siedziska, oświetlenia, tempa pracy, częstości i czasu trwania czynności oraz przerw w pracy. Czynniki uciążliwe powodują dyskomfort, bóle mięśniowo-szkieletowe, w tym kręgosłupa oraz nadmierne zmęczenie i stres. Konieczna jest szczegółowa analiza czynników uciążliwych oraz wprowadzenie zmian. Problemy należy zgłosić przełożonemu.

Stres i ćwiczenia relaksacyjne. Praca w napięciu to więcej błędów i stres.

Czy zadania, jakie masz do wykonania, są zróżnicowane? Są różnorodne Czasem zmieniają się Są rutynowe Czy masz wpływ na organizację swojej pracy? Mam wpływ Czasem mogę mieć wpływ Nigdy nie mam wpływu Czy często pracujesz pod presją narzuconych terminów wykonania zadań? Bardzo rzadko Czasem Zwykle Czy stosujesz chwilowe przerwy na odpoczynek wzroku i zmianę pozycji? W miarę potrzeby Nie zawsze jest czas na przerwy Tempo pracy nie pozwala na chwilowe przerwy Czy są problemy w kontaktach między pracownikami? Brak problemów Występują w okresach wytężonej pracy Są konflikty Czy masz poczucie uznania dla swojej pracy? Mam poczucie uznania i możliwości rozwoju Mam poczucie uznania, ale niepewność zatrudnienia Odczuwam brak uznania, zagrożenie utratą pracy Czy stosujesz ćwiczenia relaksacyjne? Często, np. po każdej godzinie pracy Czasem, gdy odczuwam ból, np. nadgarstków lub kręgosłupa Nie stosuję

Przykładowe ćwiczenia relaksacyjne

ORGANIZACJA STANOWISKA Ergonomiczne, wydzielone stanowisko komputerowe z przestrzenią na pracę bez komputera

Czy aranżacja stanowiska umożliwia koncentrację uwagi? Stanowisko w oddzielnym pomieszczeniu lub wydzielone Stanowisko w wydzielonym miejscu, zbyt blisko innych Stanowisko nie jest wydzielone, zbyt blisko innych - mniej niż 1 m Czy jest wystarczającą ilość miejsca na biurku? Jest miejsce na sprzęt i dokumenty Za mało miejsca na dokumenty Za mało miejsca na sprzęt i dokumenty Czy dokumenty wpisywane do komputera są umieszczone wygodnie? Są umieszczone na linii wzroku na specjalnej podpórce Są umieszczone z boku monitora na linii wzroku Ich śledzenie powoduje skręcenie głowy i przenoszenie wzroku Czy monitor jest odpowiednio umieszczony? Jest umieszczony centralnie, poniżej linii wzroku Jest umieszczony centralnie, ale zbyt wysoko Obserwacja wymusza skręconą pozycję ciała Czy klawiatura jest umieszczona prawidłowo? Jest położona centralnie, na poziomie łokcia Jest położona centralnie, ale powyżej łokcia Z braku miejsca jest umieszczona z boku monitora Czy przedmioty często używane w pracy są łatwo dostępne? Są w zasięgu ręki Są poza zasięgiem ręki Dostęp wymaga pochylania i skrętu tułowia Czy nadgarstki mogą być podparte przy klawiaturze? Mogą być oparte na wsporniku nadgarstkowym Mogą być oparte na brzegu stołu Nie ma miejsca na podparcie

Wariantowe układy pulpitów umożliwiają zachowanie kąta obserwacji i położenia klawiatury względem przedramienia

Sprawdź, czy twoje stanowisko pracy z komputerem jest ergonomiczne. PARAMETRY SIEDZISKA Sprawdź, czy twoje stanowisko pracy z komputerem jest ergonomiczne. Dostateczna przestrzeń dla nóg.

PARAMETRY SIEDZISKA Możliwość regulacji siedziska to jeden z ważniejszych elementów dobrego stanowiska pracy z komputerem

Czy jest możliwa regulacja wysokości siedziska? Regulacja jest możliwa, dostępna z pozycji siedzącej Regulacja wymaga wstania z siedziska Brak regulacji Czy można regulować oparcie? Możliwa jest regulacja odchylenia i wysokości Regulowane jest tylko odchylenie lub wysokość Czy jest możliwe podparcie przedramion? Jest możliwe na podłokietniku z regulacją wysokości Jest możliwe na podłokietniku bez regulacji wysokości Brak podłokietników Czy siedzisko jest stabilne? Jest stabilne, ma 5 podpór Niezbyt stabilne, np. występują luzy montażowe i zacięcia Niestabilne, ma luzy, ma tytko 4 podpory Czy jest możliwe korzystanie z podnóżka? Jest możliwe korzystanie w razie potrzeby Rolę podnóżka spełniają przypadkowe przedmioty Brak podnóżka lub nawet brak możliwości jego umieszczenia Czy odczuwasz ucisk na uda przez krawędź krzesła? Nie odczuwam Nie odczuwam, jeśli korzystam z podnóżka Stale odczuwam Czy masz pod biurkiem dostatecznie dużo miejsca na nogi? Wystarczająco dużo Brakuje miejsca na swobodną zmianę pozycji nóg Jest zbyt mało miejsca, np. biurko za niskie

USTAWIENIA MONITORA Sprawdź, czy twoje stanowisko pracy z komputerem jest ergonomiczne.

USTAWIENIA MONITORA

Czy tło dla monitora i dokumentu jest właściwe? Nie przeszkadza Zbyt ciemno w pomieszczeniu Za ciemne lub za jasne, np. na tle okna Czy na ekranie widoczne są odbicia źródeł światła? Są niewidoczne Są widoczne, np. przy nie zasłoniętych oknach Są widoczne i męczące dla wzroku Czy poziom hałasu umożliwia koncentrację? Czasem przeszkadza, np. rozmowy telefoniczne Przeszkadza stale, np. hałas sprzętu lub/i rozmów Czy temperatura i wilgotność powietrza są odpowiednie? Jest możliwość regulacji temperatury i wilgotności Można regulować otwierając okna, są problemy z nasłonecznieniem Brak możliwości regulacji powoduje dyskomfort Czy oprogramowanie jest przyjazne? Nie ma problemów Czasem są kłopoty, ale do samodzielnego rozwiązania Trudno sobie poradzić bez pomocy Czy jest dostępna pomoc w razie kłopotów ze sprzętem i oprogramowaniem? Zawsze kiedy trzeba Wymaga czekania Jest niedostępna Czy masz czas na dokształcanie się? Wystarczająco dużo Jeśli jest to konieczne Nie mam

Podstawowe czynności przed rozpoczęciem pracy na komputerze. Pracownik powinien: Jeżeli pomieszczenie wyposażone jest w system wentylacji lub klimatyzacji - należy go włączyć, jeżeli nie to należy wywietrzyć pomieszczenie. Skontrolować wyposażenie stanowiska. Przystosować stanowisko pracy ( krzesło ,monitor, klawiaturę, uchwyt do dokumentów itp. ), do wygodnej obsługi. Przygotować komputer do pracy poprzez: podłączenie do sieci zasilającej, odpowiednią regulację jasności i kontrastu pomiędzy znakami i tłem na ekranie w zależności od potrzeb i aktualnych warunków oświetlenia, w razie potrzeby zastosować odpowiedni filtr ochronny. 5. Przygotować potrzebne dokumenty oraz programy użytkowe do pracy.

Czynności wykonywane podczas pracy. Pracownik powinien: W razie potrzeby stosować okulary korekcyjne, zgodnie z zaleceniami lekarza. Zapewnić przed klawiaturą wystarczającą przestrzeń do podparcia rąk i dłoni. Stosować odległość ekranu monitora od oczu wynoszącą od 400 do 750 mm. Nie dopuścić do komputera osób nie upoważnionych. Po każdej godzinie ciągłej pracy- stosować co najmniej 5 minutową przerwę, wliczoną do czasu pracy.

Czynności po zakończeniu pracy. Pracownik powinien: Wyłączyć komputer , monitor, drukarkę i pozostałe urządzenia oraz sprzęt stanowiskowy zasilany energią elektryczną. Uporządkować i sprzątnąć stanowisko pracy. Schować nośniki danych, pozamykać szafy i biurko. Kopie bezpieczeństwa zamknąć w sejfie. Wytrzeć kurz miękką szmatką z powierzchni blatów, biurka, urządzeń i sprzętu. Zabezpieczyć urządzenia przed dostępem osób niepowołanych.

Pracownikowi zabrania się: Postępowanie w przypadku awarii Palenia tytoniu i spożywania posiłków podczas pracy z komputerem. Samodzielnego naprawiania urządzeń, sprzętu zasilanego energią elektryczną. Dowolnego przemieszczania sprzętu przeciwpożarowego. Postępowanie w przypadku awarii W przypadku pożaru ściśle stosować się do instrukcji ochrony przeciwpożarowej, z którą powinien być zapoznany każdy pracownik. W innych przypadkach natychmiast zawiadomić przełożonego i (w razie potrzeby) właściwe służby ratownicze. Każdy zaistniały wypadek przy pracy zgłaszać swojemu przełożonemu, a stanowisko pracy pozostawić w takim stanie, w jakim zdarzył się wypadek.

Dziękuję za uwagę