„Twoje I can jest znacznie ważniejsze od twego IQ” formalnie: Narzędzia sztucznej inteligencji (NAI) wprowadzenie w tematykę wykładu Dorota Cendrowska nieformalnie: ??? motto: „Twoje I can jest znacznie ważniejsze od twego IQ” Robin S. Sharma

Plan wykładu Prolog — gdzie jesteśmy? Inteligencja, czyli co? Inteligencja, czy to nie szkodzi? Meandry ludzkiego myślenia o ludzkiej inteligencji Historia — fakty i mity dotyczącej sztucznej inteligencji „Sztuczna inteligencja” i co dalej? Mapa drogowa cyklu wykładów: terminy zagadnienia cele (?) zasady zaliczenia (E)

Prolog — gdzie jesteśmy? Did you know 3.0 www.youtube.com/watch?v=jpEnFwiqdx8

Prolog — gdzie jesteśmy? Did you know 3.0 www.youtube.com/watch?v=jpEnFwiqdx8

Prolog — gdzie jesteśmy? Did you know 3.0 www.youtube.com/watch?v=jpEnFwiqdx8

Prolog — gdzie jesteśmy? Did you know 3.0 www.youtube.com/watch?v=jpEnFwiqdx8

Prolog — gdzie jesteśmy? Did you know 3.0 www.youtube.com/watch?v=jpEnFwiqdx8

Prolog — gdzie jesteśmy? Did you know 3.0 www.youtube.com/watch?v=jpEnFwiqdx8

Prolog — gdzie jesteśmy? Did you know 3.0 www.youtube.com/watch?v=jpEnFwiqdx8

Prolog — gdzie jesteśmy? Człowiek: istota problematyczna (?!) przyczyna-skutek racjonalizacja http://blogs.sfweekly.com/thesnitch/equation1.jpg

Prolog — gdzie jesteśmy? Człowiek: istota problematyczna (?!) przyczyna-skutek racjonalizacja

Inteligencja, czyli co? Inteligencja „zwykła” (łac. intelligentia = pojętność): zdolność rozumienia otaczających sytuacji i znajdowania na nie właściwych, celowych reakcji; zdolność rozumienia w ogóle, bystrość, pojętność. [Słownik wyrazów obcych, PWN, Warszawa 1977]

Inteligencja „niezwykle zwykła” (?) źródła: wrodzona (?) nabyta (?) metody pomiaru (?) możliwość czy wiara (?) w usprawnianie inteligencji

Inteligencja na kilogramy Inteligencja „zwykła” (?)

Inteligencja na kilogramy Inteligencja „zwykła” (?) Inteligencja emocjonalna

Inteligencja na kilogramy Inteligencja „zwykła” (?) Inteligencja emocjonalna Inteligencja społeczna

Inteligencja na kilogramy Inteligencja „zwykła” (?) Inteligencja emocjonalna Inteligencja społeczna Inteligencja erotyczna

Inteligencja na kilogramy Inteligencja „zwykła” (?) Inteligencja emocjonalna Inteligencja społeczna Inteligencja erotyczna Inteligencja ekologiczna (08.2009!)

Inteligencja vs. AI inteligentne lodówki sztuczna inteligencja (AI) inteligentne domy inteligencja emocjonalna inteligentne zakupy sztuczne zęby inteligencja społeczna inteligentne telefony inteligencja inteligentne opony sztuczne kwiaty inteligencja erotyczna

Niechciany ojciec idei: sztuczna inteligencja Maszyna Turinga (1936) Test Turinga (1950) Pomysł na test: Problem: czy test prawidłowo definiuje inteligencję? Zdolności maszyny do posługiwania się językiem naturalnym, co pośrednio ma dowodzić opanowania przez nią umiejętności myślenia. Alan Turing (1912–1954) Zabawa polegająca na zgadywaniu płci osoby znajdującej się w innym pokoju przy pomocy serii pytań i odpowiedzi pisanych na kartkach papieru.

Zakłopotana (?) maszyna wobec testu Turinga Czy jesteś komputerem? Która godzina? Ile jest 2276546 razy 2345?

Zakłopotana (!) maszyna wobec testu Turinga Czy jesteś komputerem? Która godzina? Ile jest 2276546 razy 2345? Jak sądzisz ile wyniesie WIG w przyszłym tygodniu? Jakie wrażenia wywiera na Tobie wiersz: ...? Jak się dzisiaj czułeś idąc do szkoły? Z jakimi emocjami kiepsko sobie radzisz i dlaczego?

Zakłopotana (!) maszyna wobec testu Turinga Czy jesteś komputerem? Która godzina? Ile jest 2276546 razy 2345? Jak sądzisz ile wyniesie WIG w przyszłym tygodniu? Jakie wrażenia wywiera na Tobie wiersz: ...? Jak się dzisiaj czułeś idąc do szkoły? Z jakimi emocjami kiepsko sobie radzisz i dlaczego? ? uczucia przeczucia intuicja emocje wrażenia przekonania przesądy inteligencja

Test Turinga, wiara i czyny... Zdolności maszyny do posługiwania się językiem naturalnym, co pośrednio ma dowodzić opanowania przez nią umiejętności myślenia.

Test Turinga, wiara i tłumaczenia... Intensywne badania nad maszynowym tłumaczeniem rosyjski/angielski (lata 50 XX wieku) anegdota: Zdolności maszyny do posługiwania się językiem naturalnym, co pośrednio ma dowodzić opanowania przez nią umiejętności myślenia.

Test Turinga, wiara i tłumaczenia... Intensywne badania nad maszynowym tłumaczeniem rosyjski/angielski (lata 50 XX wieku) anegdota: Zdolności maszyny do posługiwania się językiem naturalnym, co pośrednio ma dowodzić opanowania przez nią umiejętności myślenia. ”out of sight, out of mind”

Test Turinga, wiara i tłumaczenia... Intensywne badania nad maszynowym tłumaczeniem rosyjski/angielski (lata 50 XX wieku) anegdota: Zdolności maszyny do posługiwania się językiem naturalnym, co pośrednio ma dowodzić opanowania przez nią umiejętności myślenia. ”out of sight, out of mind” ”invisible idiot”

Test Turinga, wiara i tłumaczenia... Intensywne badania nad maszynowym tłumaczeniem rosyjski/angielski (lata 50 XX wieku) anegdota: Zdolności maszyny do posługiwania się językiem naturalnym, co pośrednio ma dowodzić opanowania przez nią umiejętności myślenia. ? ”out of sight, out of mind” ”invisible idiot”

Test Turinga, wiara i czyny... Mały eksperymencik: Zdolności maszyny do posługiwania się językiem naturalnym, co pośrednio ma dowodzić opanowania przez nią umiejętności myślenia. ?

Myślenie o inteligencji: dziedziny naukowe... Lingwiści: syntaktyka (składnia) semantyka (znaczenie) inteligencja: zdolność posługiwania się językiem

Myślenie o inteligencji: dziedziny naukowe... Lingwiści: syntaktyka (składnia) semantyka (znaczenie) Specjaliści od percepcji: opisy przestrzeni 2D, 2.5D, 3D inteligencja: zdolność posługiwania się językiem inteligencja: zdolność rozpoznawania wzorców przestrzennych

Myślenie o inteligencji: dziedziny naukowe... Lingwiści: syntaktyka (składnia) semantyka (znaczenie) Specjaliści od percepcji: opisy przestrzeni 2D, 2.5D, 3D Informatycy: systemy reprezentacja wiedzy inteligencja: zdolność posługiwania się językiem inteligencja: zdolność rozpoznawania wzorców przestrzennych inteligencja: wnioskowanie i logiczne myślenie

Inteligencja i... otoczenie wyobraźnia twórczość inteligencja doświadczenie mądrość ? spostrzegawczość

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Myślenie, spostrzegawczość... inteligencja? Eduard de Bono, Myślenie lateralne

Inteligencja i... otoczenie (II) twórczość inteligencja mądrość

Inteligencja i... otoczenie (II) twórczość inteligencja myślenie mądrość

Inteligencja i... otoczenie (II) twórczość inteligencja myślenie zrozumienie mądrość

Historia sztucznej inteligencji „Era prehistoryczna”: do ok.. 1960 Kiedy pojawiły się powszechnie dostępne komputery.

Historia sztucznej inteligencji „Era prehistoryczna”: do ok. 1960 Kiedy pojawiły się powszechnie dostępne komputery. „Era romantyczna”: 1960–1965 Przewidywano, że AI osiągnie swoje cele w ciągu 10 lat. = inteligentne zachowanie inteligencja

Historia sztucznej inteligencji „Era prehistoryczna”: do ok. 1960 Kiedy pojawiły się powszechnie dostępne komputery. „Era romantyczna”: 1960–1965 Przewidywano, że AI osiągnie swoje cele w ciągu 10 lat. symulacja inteligentnego zachowania = inteligentne zachowanie sztuczna inteligencja = inteligencja

Historia sztucznej inteligencji „Era prehistoryczna”: do ok. 1960 Kiedy pojawiły się powszechnie dostępne komputery. „Era romantyczna”: 1960–1965 Przewidywano, że AI osiągnie swoje cele w ciągu 10 lat. „Okres ciemności”: 1965–1970 Opadł entuzjazm i pojawiły się głosy krytyczne.

Historia sztucznej inteligencji „Renesans”: 1970–1975 Pierwsze systemy doradcze. „Okres partnerstwa”: 1975–1980 Absorbcja metod z nauk poznawczych i nauk o mózgu.

Historia sztucznej inteligencji „Renesans”: 1970–1975 Pierwsze systemy doradcze. „Okres partnerstwa”: 1975–1980 Absorbcja metod z nauk poznawczych i nauk o mózgu. John Searle (1980): eksperyment „chiński pokój” „Komercjalizacja”: od 1980–1990

Zagadnienia „sztucznej inteligencji” Optymizm Stworzenie maszyn o inteligencji dorównującej (przewyższającej) ludzką.

Zagadnienia „sztucznej inteligencji” Optymizm Stworzenie maszyn o inteligencji dorównującej (przewyższającej) ludzką. Realizm Stworzenie maszyn (algorytmów) przejawiających tylko wąski aspekt inteligencji (grających w szachy, rozpoznających obrazy, czy tworzących streszczenia tekstu).

Zagadnienia „sztucznej inteligencji” Optymizm Stworzenie maszyn o inteligencji dorównującej (przewyższającej) ludzką. Realizm Stworzenie maszyn (algorytmów) przejawiających tylko wąski aspekt inteligencji (grających w szachy, rozpoznających obrazy, czy tworzących streszczenia tekstu). „To err is human to screw things up you need a computer.” [ale w wersji optymistycznej!]

Zdolność uczenia się jako przejaw inteligencji uczenie się: wiersza na pamięć, jako „przyswajanie” wiedzy teoretycznej, jako rozwijanie umiejętności wykorzystywania wiedzy posiadanej, jako umiejętność korzystania z doświadczenia (własnego i cudzego), jako umiejętność wnioskowania, jako umiejętność dostrzegania podobieństw, jako umiejętność generalizacji.

Uczenie się a „inteligencja maszynowa” „Przejawy” inteligencji u maszyn identyfikacja „konkretnych obiektów” (inteligencja?) np.: rozpoznawanie twarzy, orientacja w przestrzeni.

Uczenie się a „inteligencja maszynowa” „Przejawy” inteligencji u maszyn: identyfikacja „konkretnych obiektów” (inteligencja?) rozpoznawanie twarzy, orientacja w przestrzeni; umiejętność wnioskowania, generalizowania umiejętność dostrzegania podobieństw.

Inteligencja obliczeniowa Zagadnienia: trudne do modelowania i rozwiązywania w sposób analityczny, niealgorytmizowalne (problemy klasy NP), obliczalne, ale nieefektywnie.

Mapa drogowa: zagadnienia Wstępna obróbka danych Sieci neuronowe — różne idee dotyczące: architektury, uczenia, zastosowania Klasyfikatory Drzewa decyzyjne Systemy rozmyte Algorytmy genetyczne Algorytmy ewolucyjne (?)

Mapa drogowa: terminy [zajecia.htm] Blok A obróbka wstępna danych sieci neuronowe coll. A Blok B nie-sieci neuronowe coll. B Egzamin termin „0” termin „1” wrzesień

Mapa drogowa: forma zaliczenia warunek konieczny: zaliczone ćwiczenia coll. 1 + coll. 2 + „0” lub coll. 1 + coll. 2 + „1” lub coll. 1 + coll. 2 + opowiadanie (do 1.06.09) inspiracja: Jostein Gaarder opowiadanie „Skaner czasu” z książki: Diagnoza i inne opowiadania materiał: wykłady lub wykłady dr. Jakuba Wróblewskiego (info do 2.04.09) www.jakubw.pl/zajecia/nai/index.html

Mapa drogowa: szybsza forma zaliczenia zwolnienie z egzaminu: minimum ocena 4 z ćwiczeń. zamiana oceny z ćwiczeń na punkty: 20 punktów  5 18 punktów  4+ 16 punktów  4 proponowana ocena ― średnia punktów: coll. 1 + coll. 2 + wymiana oceny z ćwiczeń na punkty

Mapa drogowa: cele NAI Formalny: przedstawienie idei i ścieżek po których błąka się inteligencja maszynowa; zapoznanie z wybranymi zagadnieniami „inteligencji” maszynowej.

Mapa drogowa: cele NAI Formalny: Nieformalny: przedstawienie idei i ścieżek po których błąka się inteligencja maszynowa; zapoznanie z wybranymi zagadnieniami „inteligencji” maszynowej. Nieformalny: wzrost apetytu na to co wokół, nawet jeśli nie jest techniczne; „wyrobienie” wrażliwości na fakt, że każda idea ma wielu „pradziadków”; hołdowanie efektowi wanny: „mam cię!”.

Literatura (rozproszona) [propozycje] Rutkowski Leszek: Metody i techniki sztucznej inteligencji Michalewicz Zbigniew: Algorytmy genetyczne + struktury danych = programy ewolucyjne J. Żurada, M. Barski, W. Jędruch: Sztuczne sieci neuronowe P. Cichosz: Systemy uczące się plus cokolwiek co wpadnie w ręce i jest pomocne!

zamiast zakończenia... [można już iść] filozoficznie: — Wie pani — powiedział do pani Bird, gdy przyszła do jadalni, by sprawdzić, czy już zjadł grzankę z marmoladą — nigdy dotąd nie zrobiłem wszystkiego, bo gdybym zrobił, to nie czekałyby mnie już żadne niespodzianki. fragment okładki i książki pt. „Paddington daje sobie radę” (autor: Michael Bond)