Usprawiedliwiona nieobecność z powodu choroby – sposoby ochrony w polskim systemie zabezpieczenia społecznego mgr Tomasz Lasocki Katedra Prawa Ubezpieczeń Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego dr Dorota Dzienisiuk Katedra Prawa Pracy i Polityki Społecznej

Zagadnienia wstępne –Jak odróżnić tę niezdolność od znanej z ubezpieczenia rentowego? –Co rozumiemy pod pojęciem ryzyka chorobowego? Niezdolność do pracy, a niemożność świadczenia pracy. –Przedmiot opracowania nie obejmuje ryzyka rodzicielstwa, macierzyństwa bądź ojcostwa. –Niejednolitość ochrony - częstokroć powiązana z odrębnym systemem emerytalnym i rentowym.

PRACOWNICY (przez 33 dni [14 dni po ukończeniu 50 roku życia] w roku kalendarzowym zachowują prawo do wynagrodzenia, po tym okresie ryzyko przejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych), POSŁOWIE, SENATOROWIE, POSŁOWIE DO PE (wystąpienie tego ryzyka nie ma wpływu na prawo do uposażenia), STYPENDYŚCI SPORTOWI (zasady przysługiwania określają kluby sportowe albo samorządy. One też dysponują tym ryzykiem, zatem mogą nie udzielić ochrony. Osoby pobierające stypendium ministerialne utracą to prawo dopiero po upływie 6 miesięcy od wystąpienia niezdolności do uprawiania sportu. Uwaga! Takie osoby korzystają z ubezpieczenia wypadkowego), SŁUCHACZE KSAP (stypendium krajowe przysługuje również w okresie usprawiedliwionej nieobecności wynikającej ze stanu zdrowia), Kategorie podmiotów podlegających powszechnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, wyłączone z ochrony omawianego ryzyka (1)

BEZROBOTNI (wystąpienie ryzyka nie ma wpływu na posiadanie statusu bezrobotnego przez 90 dni. Po tym okresie starosta pozbawia taką osobę statusu bezrobotnego Istnieją odrębne reguły liczenia okresu niezdolności – sumujemy każdą niezdolność, jeżeli przerwa jest mniejsza niż 30 dni. Uwaga! Bezrobotni, uprawnieni do stypendiów – zob. uwaga dotycząca stypendystów sportowych), ŻOŁNIERZE NIEZAWODOWI (w czasie niezdolności z powodu choroby przysługuje im uposażenie, a w razie długotrwałej choroby może być przyznana zapomoga), FUNKCJONARIUSZE SŁUŻBY CELNEJ (w czasie niezdolności spowodowanej chorobą lub niemożności, funkcjonariusze zachowują prawo do uposażenia, chociaż ten okres nie wlicza się do uprawnień wynikających ze stażu służbowego), PRZEBYWAJĄCY NA URLOPIE WYCHOWAWCZYM, POBIERAJĄCY ZASIŁEK MACIERZYŃSKI (RÓWNIEŻ POKREWNE) I ZASIŁKI SOCJALNE (te świadczenia przysługują na podstawie sytuacji społecznej, w jakiej znaleźli się beneficjenci, a niezdolność nie ma wpływu na prawo do tychże świadczeń), Kategorie podmiotów podlegających powszechnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, wyłączone z ochrony omawianego ryzyka (2)

Rodzaje ochrony, wyodrębnione w oparciu o kryterium podmiotowe System powszechny (w tym specyfikacja ochrony pracowniczej) System sędziowski i prokuratorski (pracownicy publiczni) Specjalna ochrona dla osób pozostających w stosunku służby (żołnierze zawodowi, policja,. ABW, AW, CBA, Straż Graniczna, PSP, SW, Służba Celna, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego, BOR, Straż graniczna itd.). Ochrona rolników i członków ich najbliższych rodzin

System powszechny Sędziowie i prokuratorzy Osoby pozostające w stosunku służby Rolnicy Nazwa świadczenia Zasiłek chorobowy / świadczenie rehabilitacyjne / zasiłek wyr ó wnawczy WynagrodzenieUposażenie Zasiłek chorobowy MetodaUbezpieczeniowa Zaopatrzeniowa / wypłata gwarancyjna? Ubezpieczenio wa* AdministratorZUS Sądy, prokuratury Instytucja właściwa danym służbom KRUS Charakter uczestnictwa Obowiązkowe / dobrowolne / wyłączone Nie dotyczy Obowiązkowe / dobrowolne Źródło finansowania Fundusz Chorobowy, tworzony ze składek ubezpieczonych Budżet odpowiednich instytucji Fundusz Chorobowo- Wypadkowy

System powszechny Sędziowie i prokuratorzy Osoby pozostające w stosunku służby Rolnicy Nabycie prawa Co do zasady po spełnieniu warunku czasu zajścia i po okresie wyczekiwania (30 / 90 dni) wyjątkowo r ó wnież po ustaniu ubezpieczenia. Od początku uzyskania statusu sędziego / prokuratora Od rozpoczęcia służby Wymagany jest warunek jakości choroby (co najmniej 30 dni niezdolności), dobrowolnie ubezpieczeni – okres wyczekiwania : 1 rok. Wymiar świadczenia 70%, 80% lub 100% podstawy wymiaru 100% wynagrodzenia 100% uposażenia Wysokość zryczałtowana (obecnie 10 zł za każdy dzień niezdolności) Okres przysługiwan ia świadczeń Zasiłek: 182 lub 270 dni, Świadczenie rehabilitacyjne: 12 miesięcy 1 rok Po 12 miesiącach dopuszczalne zwolnienie ze służby 180 dni, z możliwością przedłużenia do 360 dni

System powszechny Sędziowie i prokuratorzy Osoby pozostając e w stosunku służby Rolnicy Utrata i brak nabycia prawa - zachowanie prawa do wynagrodzenia, - urlop bezpłatny, wychowawczy, tymczasowe aresztowanie, (dlaczego?) - ustalone prawo do emerytury lub renty itd. - niepodjęcie pracy zaproponowanej w związku z przepisami dotyczącymi zwalczania chor ó b zakaźnych, - niezdolność powstała w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, (dlaczego?) - przez 5 dni niezdolności, jeżeli powstała wskutek nadużycia alkoholu, - wykonywanie w czasie zwolnienia pracy zarobkowej (dlaczego?) - wykorzystywanie zwolnienia w spos ó b niezgodny z celem (co to znaczy?) - wykonywanie pracy zarobkowej, - wykorzystywanie zwolnienia w spos ó b niezgodny z celem, - w razie odmowy poddania się badaniom kontrolnym lub w razie niedostarczenia dokumentacji medycznej lekarzowi orzecznikowi ZUS W zależności od przepis ó w właściwych dla konkretnej formacji - przebywanie na koszt KRUS w zakładzie opieki zdrowotnej w celu rehabilitacji - po ustaniu ubezpieczenia

Dziękujemy za uwagę! Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego