Trafność Dziecięcej Skali Rozwojowej DSR Porównanie wyników dzieci z populacji ogólnej i wychowanków domów dziecka Diana Fecenec Pracownia Testów Psychologicznych III Ogólnopolska Konferencja Naukowa Psychologii Klinicznej Dziecka Jachranka 8 - 10 maja 2009

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Autorzy Matczak, A. Jaworowska, A. Ciechanowicz, D. Fecenec, J. Stańczak, E. Zalewska Wydawca Pracownia Testów Psychologicznych, 2007 .

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR – podstawowe informacje przeznaczona do oceny aktualnego poziomu rozwoju u dzieci w wieku od 2 miesięcy do 3 lat opracowana na podstawie wyników ogólnopolskiej populacji dzieci posiada aktualne normy z 2006 roku składa się ze Skali Wykonaniowej i Skali Obserwacyjnej

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR – przedmiot diagnozy diagnozowanie aktualnego poziomu rozwoju – wynik ogólny w Skali Wykonaniowej wskazywanie „słabych” i „mocnych” stron rozwoju dziecka – wyniki w testach Skali Wykonaniowej dostarczenie informacji o ważnych dla rozwoju cechach temperamentu dziecka – wyniki Skali Obserwacyjnej

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR – testy Skali Wykonaniowej Manipulacja Percepcja Bazgranie i rysowanie Klocki Porównywanie Pamięć Mowa Słownik Zachowania społeczne Motoryka

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Pytanie badawcze Czy dzieci przebywające w domach dziecka różnią się pod względem aktualnego poziomu rozwoju od dzieci w tym samym wieku, z populacji ogólnej?

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Charakterystyka próby dzieci z populacji ogólnej wiek: 2;7 [2;5(0) – 2;8(30)] i 2;11 [2;9(0) – 3;0(30)] próba reprezentatywna ze względu na wiek i płeć dziecka oraz miejsce zamieszkania i wykształcenie matki, stanowiąca fragment próby normalizacyjnej DSR dzieci zdrowe (nie chorujące przewlekle), urodzone w terminie

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Kryteria doboru próby walidacyjnej dziecko w trakcie badań przebywało w domu dziecka

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Kryteria doboru próby walidacyjnej wiek dziecka mieścił się w przedziale od 2;5(0) do 3;0(30)

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Kryteria doboru próby walidacyjnej u dziecka nie zdiagnozowano takich chorób jak Zespół Downa, porażenie mózgowe itp.

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Próba walidacyjna – dodatkowe informacje długość pobytu dziecka w placówce wiek oraz wykształcenie rodziców dziecka nieprawidłowości w rodzinie biologicznej dziecka

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Charakterystyka próby walidacyjnej Charakterystyka próby walidacyjnej ze względu na wiek i płeć dziecka – dane procentowe N = 37 Wiek Grupa 2;7 Grupa 2;11 51% 49 % Płeć K M 22 % 78 %

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Charakterystyka próby walidacyjnej Charakterystyka próby walidacyjnej ze względu na długość pobytu w domu dziecka – dane procentowe N = 37 1 rok 54 2 lata 38 3 lata 5 brak danych 3

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Charakterystyka próby walidacyjnej – informacje dodatkowe Charakterystyka próby walidacyjnej ze względu na wiek i wykształcenie matek (dane procentowe) N = 37 Wiek (24 lat – 42 lat) 20-25 26-30 31-35 36-40 >40 brak danych 11 19 8 5 3 54 Wykształcenie podst. zasad. średnie wyższe 35 13 41

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Charakterystyka próby walidacyjnej – informacje dodatkowe Charakterystyka próby walidacyjnej ze względu na wiek i wykształcenie ojców (dane procentowe) N = 37 Wiek (26 lat – 53 lat) 20-25 26-30 31-35 36-40 >40 brak danych 14 5 8 59 Wykształcenie podst. zasad. średnie wyższe 19 22 3 51

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Charakterystyka próby walidacyjnej – informacje dodatkowe Charakterystyka próby walidacyjnej ze względu na problemy występujące u matek (dane procentowe) N = 37 Problem Procent w próbie Uzależnienie od alkoholu/narkotyków 32 Upośledzenie umysłowe 11 Choroba psychiczna 5 Dom dziecka 3 Brak danych 49

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Charakterystyka próby walidacyjnej – informacje dodatkowe Charakterystyka próby walidacyjnej ze względu na problemy występujące u ojców (dane procentowe) N = 37 Problem Procent w próbie Uzależnienie od alkoholu/narkotyków 30 Więzienie 5 Brak danych 65

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Porównanie wyniku ogólnego Skali Wykonaniowej DSR Wyniki dzieci z domów dziecka (N = 37) oraz dzieci z populacji ogólnej (N = 188) (t-Studenta) Grupa M SD t p Dzieci z domów dziecka 136,43 19,57 -5,19 0,0000 Dzieci z populacji ogólnej 153,70 18,29

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Porównanie wyniku ogólnego Skali Wykonaniowej DSR Aktualny poziom rozwoju dzieci przebywających w domach dziecka jest o prawie jedno odchylenie standardowe niższy niż u dzieci z populacji ogólnej.

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Porównanie wyników w testach Skali Wykonaniowej DSR Wyniki dzieci z domów dziecka (N = 37) oraz dzieci z populacji ogólnej (N = 188) (t-Studenta) TEST MDD SDDD MPO SDPO t p Percepcja 14,27 1,79 14,97 2,12 -1,89 0,0600 Bazgranie i Rys. 7,30 1,82 7,55 1,93 -0,73 0,4672 Klocki 8,46 2,21 9,66 2,19 -3,05 0,0025 Porównywanie 8,38 4,76 10,98 3,94 -3,55 0,0004 Pamięć 7,00 2,24 2,79 -3,00 0,0030 Mowa 15,70 3,00 17,80 3,65 -3,28 0,0012 Słownik 17,59 5,78 22,66 4,08 -6,41 0,0000 Zach. Społeczne 15,27 1,45 16,45 1,85 -3,65 0,0003 Motoryka 19,46 3,82 22,16 3,38 -4,36

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Porównanie wyników w testach Skali Wykonaniowej DSR Poziom rozwoju dzieci przebywających w domu dziecka jest przynajmniej o pół odchylenia standardowego niższy niż u dzieci z populacji ogólnej w zakresie następujących przejawów rozwoju: manipulacja specyficzna (KLO) koordynacja wzrokowo-ruchowa, kontrolowanie ruchów ręki (KLO) analiza percepcyjna wzoru przestrzennego (KLO) klasyfikowanie przejawiające się w identyfikowaniu obiektu ze wzorem (POR) pamięć wzrokowa i słuchowa (PAM) umiejętność rozumienia i produkowania mowy (MOW) bierna i czynna znajomość słów (SŁO) umiejętność zabawy naśladowczej (Z.SPO) elementarna samoświadomość (Z.SPO) sprawność i koordynacja ruchowa (MOT)

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Porównanie wyników w testach Skali Wykonaniowej DSR Dzieci przebywające w domach dziecka oraz dzieci z populacji ogólnej nie różniły się pod względem poziomu rozwoju w zakresie: umiejętności różnicowania prostych kształtów geometrycznych (PER) analizy percepcyjnej dotyczącej położenia (kierunku) linii (BAZ)

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Test SŁOWNIK Porównanie rozwoju słownika biernego i czynnego u dzieci z domów dziecka (N = 37) i dzieci z populacji ogólnej (N = 188) SŁOWNIK MDD SDDD MPO SDPO t p Słownik bierny 13,54 3,05 14,66 1,45 -3,44 0,0007 Słownik czynny 4,05 3,73 8,00 3,19 -6,68 0,0000

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Test SŁOWNIK Wyniki w zadaniach testu SŁOWNIK badających słownik bierny są niższe w przypadku dzieci z domów dziecka – mniej niż pół odchylenia standardowego Wyniki w zadaniach testu SŁOWNIK badających słownik czynny są zdecydowanie niższe w przypadku dzieci z domów dziecka – ponad jedno odchylenie standardowe

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Porównywanie, Pamięć Mowa – testy najsilniej nasycone czynnikiem g MDD SDDD MPO SDPO t p Porównywanie 8,38 4,76 10,98 3,94 -3,55 0,0004 Pamięć 7,00 2,24 8,46 2,79 -3,00 0,0029 Mowa 15,70 3,00 17,80 3,65 -3,28 0,0012 TEST Skala Dojrzałości Umysłowej Columbia Test Matryc Ravena w wersji Kolorowej młodsza N = 42 starsza N = 59 N = 46 N = 58 Porównywanie 0,41* 0,55* 0,39* Pamięć 0,44* 0,36* 0,27* Mowa 0,34* 0,51* 0,40* 0,35* * p < 0,05

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Trafność diagnostyczna testu MOTORYKA MDD SDDD MPO SDPO t p Motoryka 19,46 3,82 22,16 3,38 -4,36 0,0000

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Wnioski z badań walidacyjnych Wyniki badań walidacyjnych pokazały, że w porównaniu z populacją dzieci, co do których istniała hipoteza, iż ich aktualny poziom rozwoju jest niższy niż przeciętny, rzeczywiście prezentują niższy na tle tej populacji poziom rozwoju. Wskazuje na to wynik ogólny w Skali Wykonaniowej DSR. Można zatem sądzić, że DSR pozwala trafnie identyfikować dzieci o niższym niż przeciętny aktualnym poziomie rozwoju.

Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Wnioski z badań walidacyjnych DSR pozwala również trafnie identyfikować te trudności i deficyty rozwojowe, które są związane ze środowiskiem, w jakim rozwija się dziecko. Wskazuje na to zdecydowanie większa różnica między porównywanymi grupami w zakresie wyników odnoszących się do słownika czynnego niż słownika biernego. Tak niski poziom rozwoju słownika czynnego u dzieci z domów dziecka jest prawdopodobnie konsekwencją kumulacji czynników biologicznych i środowiskowych, takich jak np. brak werbalnych interakcji z osobami dorosłymi i wynikająca z tego uboga stymulacja w zakresie mowy.

Kontakt: www.practest.com.pl d.fecenec@practest.com.pl