MOJA MAŁA OJCZYZNA

Województwo- lubelskie Powiat- zamojski Położenie- 50° 38' 25'' N 23° 12' 08'' E

Lipsko Polesie

Wieś leży w południowej części obecnej gminy Zamość. Jest jedną z młodszych jej miejscowości.    

Miejscowość została założona tuż przed wybuchem II wojny światowej, na miejscu wyciętych lasów, na gruntach wsi Lipsko. Niegdyś nazywana była przez mieszkańców Pniaki.  

Jako w pełni ukształtowana wieś wymieniana była dopiero w 1948r Jako w pełni ukształtowana wieś wymieniana była dopiero w 1948r. pod nazwą Kolonia Lipsko-Polesie. Największe zasiedlenie jej terenów miało miejsce w pierwszym dziesięcioleciu powojennym.

Trudne czasy okupacji przypomina pomnik ofiar zlokalizowany w lesie przy drodze do Krasnobrodu, na granicy Szewni Górnej i Lipska Polesia. Niemcy rozstrzelali tam 10 lipca 1943 roku 33 Żydów.

1946r. – powstała we wsi jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Założyli ją: Władysław Gac, Antoni Pietrynko (prezes) i Bolesław Jędruszczak. 1962r. – wybudowano remizę.

Po wojnie została utworzona szkoła podstawowa, która mieściła się w starym, drewnianym budynku. Na początku lat 60-tych mieszkańcy wsi podjęli decyzję o budowie nowej, murowanej szkoły. Akt erekcyjny spisano w 1963r. i rozpoczęto prace budowlane. Obiekt powstał jako tzw. „1000-latka”. Obecnie dyrektorem szkoły jest Lidia Kuryło.

Miejsce, gdzie stoi kaplica św. Romana, dawniej zwane było „Zjawienie" Miejsce, gdzie stoi kaplica św. Romana, dawniej zwane było „Zjawienie". Ze źródła pod kaplicą bierze początek strumyk, który przepływa przez okoliczne łąki i wpada do Topornicy.

Urodził się ok. 400 r. we francuskich górach Jura Urodził się ok. 400 r. we francuskich górach Jura. Jako 35-letni, dojrzały mężczyzna postanowił udać się na pustkowie i zakosztować życia samotnego. Udał się w dziewicze lasy Jury i tam osiadł jako pustelnik ok. roku 435. Potem dołączył do niego młodszy brat - św. Lupicyn, a potem coraz liczniejsi uczniowie. W ten sposób powstało całe skupisko pustelni. Zmarł ok. 464 z opinią człowieka świętego. Przedstawiany jest jako opat z dyscypliną.

Jak głosi legenda z k. XVII w Jak głosi legenda z k. XVII w. - chorego pasterza pańskich stad zastąpiła w obowiązkach jego córka. Na pasące się stado owiec napadły wilki i pożarły zwierzęta. Rozpaczającej dziewczynie ukazał się starzec. Pocieszając ją, wskazał miejsce istnienia cudownego źródła pod wzgórzem, z którego woda będzie pomocna cierpiącym.

Wkrótce z uzdrawiającej mocy źródlanej wody skorzystało dziecko miejscowego dziedzica, chorujące na nieuleczalne wrzody. Wydarzyło się to 9 sierpnia, w dzień św. Romana - żołnierza i męczennika. Fakt ten sprawił, że dziedzic nawrócił się, upatrując w łasce uzdrowienia pośrednictwa św. Romana i w dowód wdzięczności ustawił przy źródle krzyż.

Zachowana tradycja mówi, że Zjawienie było miejscem pogańskiego kultu. Inne podanie miejscowe lokuje w tym miejscu dawną wieś - Stare Lipsko.

Jeszcze inna legenda wspomina o polowaniu, podczas którego miał w tym miejscu zabłądzić zraniony przez tura książę. Umierającemu z pragnienia ukazała się matka, która kazała mu rozgarnąć liście u stoku wzgórza - spod ich gęstwiny ukazało się źródło. Uratowany książę wzniósł w tym miejscu gród.

W okolicy kapliczki są ślady kurhanów, a na stromym wzgórzu są podobno ślady wałów grodu czerwieńskiego zwanego Miasteczkiem, strzegącego ongiś szlaku handlowego z Kijowa do Pragi. Ostatnie badania archeologiczne nie potwierdzają tej legendy. Być może było tu miejsce obronne, w którym mieszkańcy ukrywali się w czasie napadów wrogów.

Z Lipska Polesia ulicą „Warszawską” jedziemy w kierunku południowym Z Lipska Polesia ulicą „Warszawską” jedziemy w kierunku południowym. Zabudowania wiejskie są coraz rzadsze, dojeżdżamy do terenów wolnych od cywilizacji. Po kilku kilometrach wręcz górskiej wspinaczki zbliżamy się do Łysej Góry. Tutaj wśród okolicznych pól i drzewiastych pagórków bije źródło św. Romana - słynące z uzdrowień.

Szlak Ułański Szlak Roztoczański Ścieżka Rowerowa Gminy Zamość

Co roku przy kaplicy odbywają się uroczystości odpustowe (niedziela po 9 sierpnia). Odprawiana jest Msza św. i nabożeństwo do św. Romana z licznym udziałem wiernych (czasami uczestniczy w niej ok. 1000 osób).

Kaplica jest odwiedzana przez pielgrzymów i turystów, którzy zabierają do domów wodę ze źródła. Wodzie tej przypisuje się własności lecznicze, zwłaszcza ma leczyć oczy.

Elżbieta Sinkiewicz