Organizacja pracy szkoły w czasie sytuacji kryzysowej związanej z próbą samobójczą ucznia Tomasz Rurarz

STUDIUM PRZYPADKU - z punktu widzenia organizacji pracy UWAGI WSTĘPNE ORGANIZACJA PRACY SZKOŁY: - Podejmowane decyzje i wydawane polecenia, Działalność organów szkoły: dyrektora i Rady Pedagogicznej, Kontakt z organem sprawującym nadzór pedagogiczny i organem prowadzącym, - Tematyka prowadzonych rozmów. Przedstawiona informacja nie zwiera: Analizy przyczyny próby samobójczej uczennicy, Prezentacji i analizy działań wychowawczych szkoły podejmowanych przed zdarzeniem i po zdarzeniu. Działania podejmowane przez szkołę w związku z próbą samobójczą uczennicy zostały ocenione przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jako prawidłowe, co nie oznacza, że nie można było postępować inaczej. Każdy przypadek jest inny (uczeń, przyczyny, rodzina, środowisko itp.) STUDIUM PRZYPADKU - z punktu widzenia organizacji pracy

ŚRODOWISKO Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Dąbrówce Położenie: Gmina Dąbrówka, Powiat Wołomiński, Województwo Mazowieckie. Uczniowie: 258 uczniów, 11 oddziałów, uczniowie dojeżdżają do szkoły z 18 miejscowości. Kadra pedagogiczna: 23 nauczycieli.

UCZENNICA Dziewczynka: Rodzina: – uczennica 3. klasy gimnazjum, sympatyczna, lubiana, ładna, wysoka średnia ocen: 4,5 – 5, liczne zainteresowania: muzyka, fotografia, aktywna na forum szkoły (obsługa radiowęzła, fotografowanie imprez szkolnych, prowadzenie dyskotek), - w III klasie pojawiły się problemy zdrowotne Rodzina: Matka – kobieta sukcesu, pracująca w prywatnej firmie w Warszawie, mająca wysokie oczekiwania w stosunku do córki (wygląd, oceny, zainteresowania), Ojciec – ponad 20 lat starszy od żony, kiedyś dobrze zarabiający, obecnie praktycznie na utrzymaniu żony, słaby kontakt z córką, sygnały o stosowaniu przemocy (pojawiły się po próbie samobójczej), Rodzeństwo – brak.

8 kwietnia Ok. godz. 9.00 Do nauczycielki dyżurującej na korytarzu zgłasza się uczennica z informacją, że jej koleżanka w łazience podcięła sobie żyletką żyły. Nauczycielka wspólnie z drugą nauczycielką – udziela pierwszej pomocy. Rana wygląda na powierzchowną. Nie doszło do przecięcia naczyń krwionośnych. To spostrzeżenie zostaje potwierdzone przez lekarza z ośrodka zdrowia. O próbie samobójczej nauczycielki informują dyrektora gimnazjum. Dyrektor przekazuje informację matce. Matka odbiera córkę ze szkoły po 2 godzinach – ok. 11.30. Do tego czasu dziewczynka przebywa cały czas pod opieką osób dorosłych. Ze wstępnej rozmowy z dziewczynką wynika, że bezpośrednią przyczyną próby samobójczej była kłótnia z matką wieczorem poprzedniego dnia.

8 kwietnia Godz. 11.45 – pierwsze zebranie Rady Pedagogicznej Podczas zebrania: – dyrektor poinformował nauczycieli o zdarzeniu, nauczyciele otrzymali polecenie, aby po powrocie dziewczynki do szkoły zwracać szczególną uwagę na jej zachowanie, stany emocjonalne i podejmowane przez nią działania, - powołany został zgodnie z obowiązującymi w szkole procedurami zespół kryzysowy w składzie: dyrektor, pedagog szkolny oraz wychowawca. Termin spotkania zespołu został ustalony na godz. 13.00.

DOKUMENTY SZKOŁY - PROCEDURY Zgodnie z zaleceniami Mazowieckiego Kuratora Oświaty (pismo z dn. 4 grudnia 2007 r. – w sprawie prób samobójczych uczniów na terenie województwa mazowieckiego): – opracowano i wdrożono Aneks do Szkolnego programu profilaktyki pt. „Zapobieganie samobójstwom oraz innym zachowaniom autodestrukcyjnym u uczniów”, opracowano i wdrożono „Procedury postępowania w przypadku stwierdzenia możliwości wystąpienia próby samobójczej u ucznia”, problematyka występowania zachowań samobójczych u uczniów została przedstawiona na zebraniu Rady Pedagogicznej,

DOKUMENTY SZKOŁY - PROCEDURY Aneks do Szkolnego programu profilaktyki Zapobieganie samobójstwom oraz innym zachowaniom autodestrukcyjnym u uczniów Najważniejszym aspektem zapobiegania samobójstwom u uczniów jest odpowiednio stosowana profilaktyka. Główne jej cele to: kształtowanie właściwej hierarchii wartości, kształtowanie szacunku dla własnego życia i zdrowia, kształtowanie poczucia własnej wartości u uczniów, tworzenie warunków dla rozwoju zdolności oraz zagospodarowania czasu wolnego, jak najlepsze rozpoznanie osobowości ucznia, jego problemów, sytuacji rodzinnej, ścisła współpraca z rodzicami, wczesne rozpoznawanie u dzieci i młodzieży negatywnego napięcia emocjonalnego. Aneks zawiera również propozycje działań realizowanych w wymiarze klasy i wymiarze szkoły.

DOKUMENTY SZKOŁY - PROCEDURY Procedury postępowania w przypadku stwierdzenia możliwości wystąpienia próby samobójczej u ucznia Każdy pracownik Publicznego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Dąbrówce ma obowiązek zareagowania na jakikolwiek sygnał o ryzyku zachowania autodestrukcyjnego u ucznia. Postępowanie w przypadku stwierdzenia występowania u ucznia czynników wskazujących na ryzyko zachowań samobójczych. Postępowanie w przypadku powzięcia informacji, że uczeń zamierza popełnić samobójstwo (informacja od samego ucznia, kolegów, rodziny, osób postronnych). C. Postępowanie w przypadku powzięcia informacji, że uczeń podjął próbę samobójczą.

8 kwietnia Godz. 12.15 – spotkanie z pracownikami obsługi Podczas zebrania: – dyrektor poinformował pracowników o zdarzeniu (podając tylko informacje niezbędne oraz polecając zachowanie tajemnicy), dyrektor polecił, aby pracownicy obsługi zwracali szczególną uwagę na zachowanie dziewczynki. Prośbę o zwrócenie szczególnej uwagi na zachowanie dziewczynki skierowano również do kierowcy autokaru szkolnego i opiekuna.

8 kwietnia Godz. 13.00 – pierwsze spotkanie zespołu kryzysowego Podczas spotkania ustalono, że: – należy zaprosić do szkoły rodziców dziewczynki, aby spróbować ustalić przyczyny targnięcia się dziewczynki na własne życie oraz podjąć działania mające na celu uniknięcia tego w przyszłości, pedagog szkolny przygotuje listę adresową osób i instytucji, gdzie dziewczynka oraz jej rodzice mogą uzyskać wsparcie, pomoc i wsparcie dla dziewczynki i jej rodziców oferuje również pani pedagog, - dziewczynkę należy w sposób szczególny otoczyć atmosferą życzliwości i opieki.

8 kwietnia Dnia 8 kwietnia o zdarzeniu poinformowano również (telefonicznie) wizytatora rejonowego. Podjęto następujące ustalenia: Ustalono, że: notatkę o zdarzeniu należy przesłać kuratorowi oświaty, ustalono kanały bezpośredniego kontaktu, pani wizytator zaoferowała wszechstronną pomoc. Tego samego dnia o zdarzeniu dyrektor poinformował również (prosząc o zachowanie dyskrecji) organ prowadzący szkołę – wójta gminy.

9 kwietnia Godz. 8.00. Do Mazowieckiego Kuratora Oświaty zostało wysłane (faxem) pismo z opisem zaistniałego zdarzenia oraz podjętych do tej pory działań.

9 kwietnia Godz. 9.00. Ponieważ tego dnia dziewczynka pojawiła się w szkole, dyrektor zaprosił ją na rozmowę, która została przeprowadzona w obecności pedagoga szkolnego. Podczas rozmowy dziewczynka stwierdziła, że: dziś czuje się już dobrze, wczorajsza próba była z jej strony „głupotą”, już więcej tego nie zrobi, W zaistniałej sytuacji postanowiliśmy mieć do tej deklaracji wyłącznie ograniczone zaufanie.

9 kwietnia Godz. 11.00 – rozmowa telefoniczna z matką dziewczynki Podczas rozmowy matka stwierdziła, że wczoraj „wiele spraw sobie z córką wyjaśniły, i że teraz będzie już dobrze”. Zostało umówione spotkanie na 10 kwietnia, godz. 17.00. Dyrektor prosił o obecność całej rodziny.

10 kwietnia Godz. 9.00 – przyjazd do szkoły wizytatora rejonowego Cel spotkania: Rozpoznanie sytuacji kryzysowej w szkole (próba samobójcza) i wspomaganie dyrektora. W czasie spotkania dyrektor: raz jeszcze dokładnie przedstawił zaistniałą sytuację, dokonał charakterystyki dziewczynki, jej środowiska rodzinnego i rówieśniczego, - przedstawił podjęte działania oraz działania planowane do realizacji, Na bazie zebranych do tej pory informacji podjęto próbę wskazania przyczyn, które pchnęły dziewczynkę do próby samobójczej.

10 kwietnia Godz. 9.00 – przyjazd do szkoły wizytatora rejonowego W czasie spotkania pani wizytator: dokonała przeglądu dokumentów szkoły (Program wychowawczy szkoły, Szkolny program profilaktyki, aneks dotyczący „Zapobiegania samobójstwom…”, program i plan wychowawczy klasy, do której uczęszcza dziewczynka, zapisy w dziennikach lekcyjnych – tematyka godz. wych., harmonogram dyżurów), pozostawiła materiały dotyczące zapobiegania samobójstwom, przekazała stanowisko kuratora oświaty, który: - zaproponował wsparcie w postaci podania adresów specjalistycznych ośrodków pomocy psychologicznej i psychiatrycznej, - wskazał na konieczność skorzystania z pomocy specjalistów, wskazane jest, by pomocą została objęta cała rodzina, - zalecił traktowanie uczennicy w sposób szczególnie życzliwy i przychylny,

10 kwietnia Godz. 9.00 – przyjazd do szkoły wizytatora rejonowego W czasie spotkania pani wizytator: zaleciła wzmocnienie dyżurów międzylekcyjnych, raz jeszcze zaoferowała pomoc i wsparcie ze strony kuratora oświaty oraz własnej. Z rozmowy sporządzono notatkę służbową.

10 kwietnia Godz. 16.30 – drugie zebranie Rady Pedagogicznej Podczas zebrania: przedstawiono nauczycielom wnioski z prac zespołu kryzysowego, dyrektor przedstawił nauczycielom najważniejsze wnioski i zalecenia ze spotkania z wizytatorem, Nauczycielom zostały wydane polecenia odnośnie chronienia dziewczynki na terenie szkoły: niewypuszczanie dziewczynki samej z klasy (nawet do toalety), baczna obserwacja zachowania dziewczynki, zwiększenie czujności podczas pełnionych dyżurów, wprowadzenie dodatkowych dyżurów międzylekcyjnych, - zobowiązanie nauczycieli do większej tolerancji przy ocenianiu odpowiedzi ustnych i prac pisemnych (priorytetem jest zdrowie i bezpieczeństwo dziewczynki).

10 kwietnia Godz. 17.00 – spotkanie zespołu kryzysowego z matką dziewczynki i z nią samą. Rozmowa z matką – wspólnie podjęto następujące postanowienia: wspólnie przyjęto do realizacji podstawową wytyczną, jaką jest przede wszystkim chronienie życia dziewczynki, zobowiązano matkę dziewczynki do chronienia córki przed jakąkolwiek formą przemocy ze strony ojca. Uświadomiono matce, że w takim przypadku szkoła poinformuje policję. postanowiono w trybie pilnym zorganizować dla uczennicy pomoc psychiatryczną oraz pomoc psychoterapeutyczną – przekazano matce wykaz poradni i instytucji, poinformowano matkę o konieczności zmiany postaw i metod wychowawczych rodziców w stosunku do córki, omówiono formy pomocy ze strony szkoły, wskazano potrzebę objęcia pomocą psychoterapeutyczną całej rodziny, - przekazano matce informację, że o złożonej i trudnej sytuacji dziewczynki poinformowana została Rada Pedagogiczna i pracownicy obsługi (w niezbędnym zakresie),

10 kwietnia Godz. 17.00 – spotkanie zespołu kryzysowego z matką dziewczynki i z nią samą. Rozmowa z matką – podczas rozmowy matka zobowiązała się do: udania się z córką na konsultację do lekarza psychiatry, poddania się psychoterapii własnej oraz rodzinnej, zapewnienia bezpieczeństwa ze strony ojca, zmiany oczekiwań wobec córki, spędzania większej ilości czasu z córką, ścisłej współpracy ze szkołą oraz wymiany informacji nt. ewentualnych niepokojących zachowań i stanów emocjonalnych dziewczynki, Ze spotkania sporządzono notatkę z podpisami wszystkich obecnych.

10 kwietnia Godz. 17.00 – spotkanie zespołu kryzysowego z matką dziewczynki i z nią samą. Rozmowa z matką – w drugiej części rozmowy brała udział również dziewczynka. W trakcie rozmowy: zapewniono dziewczynkę o życzliwości i wsparciu ze strony szkoły, możliwości zwracania się z każdym problemem do wszystkich nauczycieli, możliwości stałej współpracy z pedagogiem szkolnym, szczególnej wyrozumiałości ze strony nauczycieli w stosunku do uczennicy, przekazano dziewczynce informację o telefonach zaufania, dziewczynkę poinformowano o wszelkich ustaleniach wypracowanych z matką, - dziewczynkę poinformowano o procedurach wprowadzonych w szkole w związku z zaistniałą sytuacją.

11 kwietnia Godz. 8.00 Rozmowa telefoniczna z panią wizytator – przekazano informacje o spotkaniu z dziewczynką i jej matką oraz przyjęte ustalenia.

18 kwietnia Spotkanie dyrektora z dziewczynką Podczas spotkania dziewczynka poinformowała, że: wraz z rodzicami odbyła konsultację psychiatryczną. Wspólnie z lekarzem zaplanowano cykl spotkań zarówno dla niej, jak i oddzielnie dla rodziny, jest umówiona z panią pedagog na cotygodniowe spotkania, od dnia próby samobójczej nie pojawiły się ze strony ojca żadne akty przemocy, - wg dziewczynki relacje z rodzicami są można określić jako „lepsze niż poprawne”.

18 kwietnia – do końca roku szkolnego Działania szkoły: - dziewczynka przez cały czas była pod baczną obserwacją nauczycieli i pracowników szkoły, zwiększone dyżury na przerwach zostały utrzymane do końca roku szkolnego, - wspólnie z Gminnym Centrum Kultury zorganizowano wystawę prac fotograficznych dziewczynki – wystawa podczas festynu z okazji Dnia Dziecka, dziewczynka ukończyła szkołę z wyróżnieniem, wynik egzaminu gimnazjalnego na poziomie 70 punktów, przez cały czas utrzymywano kontakt z matką, na bieżąco o sytuacji informowano kuratorium oświaty poprzez panią wizytator.

9 września Wychowawczyni odbyła rozmowę z matką dziewczynki nt. dalszych losów córki oraz funkcjonowania córki w nowym środowisku. Matka oznajmiła, że w nowej szkole córka czuje się dobrze i nie ma żadnych problemów.