POCZĄTKI DZIEJÓW RZYMU I NARODZINY IMPERIUM

POWSTANIE RZYMU 753 r. p.n.e. Romulus i Remus, Paul Rubens

WARUNKI NATURALNE PÓŁWYSPU APENIŃSKIEGO Półwysep wbija się głęboko w Morze Śródziemne – naturalny pomost Europy ku Afryce dzieli basen Morza Śródziemnego na 2 części centralna część Morza Śródziemnego granica północna – rzeka Pad (pogórze alpejskie – Nizina Padańska) granica południowa – Morze Śródziemne i Morze Jońskie granica wschodnia Morze Tyrreńskie granica wschodnia – Morze Adriatyckie

Granice Rzymu (Republika 509 p.n.e.- 31 p.n.e.)

PRZYCZYNY DOMINACJI RZYMU powstał przy najdogodniejszej przeprawie przez Tybr szlak handlowy łączący Etrurię z pd Italii (m.in. Kampanią) 30 km do ujścia Tybru do Morza Tyrreńskiego - stąd bogate saliny(warzelnie soli)

PODBOJE RZYMSKIE W ITALII 504 r. p.n.e. Bitwa pod Aricją - Rzymianie odnoszą zwycięstwo nad armią etruskiego króla Porsenny, próbującego przywrócić panowanie wygnanemu królowi Tarkiniuszowi Pysznemu 496 r. p.n.e. Bitwa nad jeziorem Regillus - Rzymianie pokonują związek plemion latyńskich [tzw. Ligę Latyńską]. 493 r. p.n.e. Przymierze Rzymu z Latynami - powstaje nowa Liga Latyńska, której wszyscy członkowie mają równe prawa. 406 - 396 r. p.n.e. Wojna Rzymu z etruskim miastem Weje - po dziesięcioletnim oblężeniu Rzymiane zdobywają wreszice miasto i rozszerzają terytorium państwa na prawy brzeg Tybru, zmuszając plemię Wolsków do zawarcie pokoju z Rzymem. 386 r. p.n.e. Najazd Galów na środkową Italię - Galowie zwyciężają Etrusków, a następnie zdobywają i nieszczą Rzym. Jedyne ocalałe miejsce to silnie obwarowane wzgórze kapitolińskie. Po otrzymaniu okupu od Rzymian Galowie wycofują się z Italii. 343 - 341 r. p.n.e. I wojna samnicka - Rzymianie pokonują Związek Samnicki utworzony przez plemiona zamieszkujące środkową i południową część Półwyspu Apenińskiego.

PODBOJE RZYMSKIE W ITALII 340 - 338 r. p.n.e. Wojna latyńska - najazdy Galów na Rzym osłabiają rzymskie panowanie na terenie Lacjum, a jednocześnie są przyczyną umocnienia pozycji Związku Latyńskiego, który rozpoczyna wojnę; Rzymianie jednak pokonują Związek, który zostaje rozwiązany i staje się częścią państwa rzymskiego. 326 - 304 r. p.n.e. II wojna samnicka - Rzymianie ponoszą klęskę w bitwie w Wąwozie Kaudyńskim i zawierają pokój z Samnitami. Walki trwają jednak jeszcze do 304 r. p.n.e., w którym zostaje zawarty kolejny pokój. Rzymianie otrzymują Apulię i Kampanię. 298 - 291 r. p.n.e. III wojna samnicka - Samnici, poparci przez plemiona Etrusków, Sabinów, Umbrów i Galów, zostają pokonani w bitwie pod Sentinum. Rzymianie zdobywają Umbrię i całą południową Italię [poza Tarentem]. Wojna ta kładzie kres niepodległości Etrusków. 280 - 272 r. p.n.e. Wojna z Tarentem - król Epiru Pyrrus udziela pomocy greckiej kolonii. W trakcie bitwy pod Ausculum w 279 roku p.n.e. ponosi poważne straty, ale zwycięża Rzymian [tzw. Pyrrusowe zwycięstwo]. W 272 r. p.n.e. Tarent dostaje się pod panowanie Rzymu. Rzym zdobył supremację nad całym Półwyspem Apenińskim. 264 r. p.n.e. Zdobycie etruskiego miasta Volsinii - Rzym opanowuje cały Półwysep Apeniński, z wyjątkiem Galii Nadpadańskiej. Powstaje Federacja Italska na czele z Rzymem - hegemonem. król Pyrrus

KARTAGINA Kartagina to kolonia fenicka założona na północnym wybrzeżu M. Śródziemnego w 814 r. p.n.e. jako faktoria handlowa i największy port nad tym morzem. od VI w .p.n.e. stała się potężnym państwem morskim przejmując wszystkie kolonie Fenicjan w basenie Morza Śródziemnego i sprzymierzając się z Etruskami przeciwko ekspansji Greckiej w południowej Italii w III w. p.n.e. Kartagina popadła w konflikt z rosnącą potęgą rzymską o dominację w starożytnym świecie śródziemnomorskim. zajęcie Sycylii przez Kartaginę ( inaczej Punijczyków - jak nazywali ich Rzymianie ) doprowadziło do ciągnącego się przez dwa stulecia ( III - II w. p.n.e. ) konfliktu rzymsko - kartagińskiego tzw. ,,wojen punickich "- ( 264 - 146 r. p.n.e. )

I WOJNA PUNICKA 264-241 r.pn.e. przyczyną spór o Sycylię walki prowadzone na lądzie i morzu ( dwie bitwy morskie pod Myale i Eknomos ) Zastosowanie przez Rzymian ,, ruchomych mostów " do abordażu czyli ataku piechoty rzymskiej na okręty kartagińskie dało im zwycięstwo w wojnie warunki pokoju (241 r .p.n.e.) Kartagina straciła swoje posiadłości na Sycylii , Korsyce i Sardynii podzielono Półwysep Iberyjski ( Hiszpanię ) na dwie strefy wpływów Kartagina zapłaciła Rzymianom wysoką kontrybucję wojenna oraz zmuszona została do wydania im prawie całej floty handlowej i wojennej.

II WOJNA PUNICKA - 218-201 p.n.e w Kartaginie narastały od roku 241 p.n.e. nastroje antyrzymskie w związku z utratą prymatu w basenie M. Śródziemnego wódz punijski Hannibal przygotował atak na Italię poprzez kartagińską część Hiszpanii , drogą lądową ( bo brak floty wojennej - I pokój z Rzymem ) zajęcie sprzymierzonego z Rzymem Saguntu stało się oficjalnym powodem wojny przeprawa Hannibala na czele 26 - tyś. żołnierzy z terenu Hiszpanii przez Pireneje , płd. Galię i ośnieżone Alpy do Italii celem zaskoczenia Rzymian spodziewających się ataku poprzez Sycylię.

Śmierć Flaminiusza - obraz z 1880 r. bitwa nad jeziorem Trazymeńskim II WOJNA PUNICKA 218-201 r. p.n.e. bitwa nad jeziorem Trazymeńskim 217 r. p.n.e. zwycięska bitwa Hannibala pod Kannami ( 216 r.n.e. ) 5 kolejnych lat Hannibal odnosi kolejne zwycięstwa nad Rzymianami nie powiódł się plan zajęcia Rzymu ( ,, Hannibal ante portas " ) próba zawarcia przymierza Kartagińczyków z plemionami italskimi przeciwko Rzymianom inwazja Rzymian pod dowództwem Publiusza Korneliusza Scypiona Młodszego do Afryki na Kartaginę , powrót Hannibala z Italii - rozstrzygająca bitwa pod Zammą 202 r.p.n.e. i klęska Punijczyków. - samobójstwo Hannibala. Śmierć Flaminiusza - obraz z 1880 r. bitwa nad jeziorem Trazymeńskim

Plan bitwy pod Kannami 216 r. p.n.e. Bitwa pod Zamą 202 r. p.n.e.

warunki pokoju ( 201 r p.n.e. ) : II WOJNA PUNICKA 2018-201 r. p.n.e. warunki pokoju ( 201 r p.n.e. ) : Kartagina oddała Rzymowi swoje wszystkie posiadłości poza Afryką w tym Hiszpanię zapłata kontrybucji wojennej i podporządkowanie polityczne Rzymowi utrata reszty floty na rzecz Rzymian. Scypion Afrykański Starszy wódz rzymski

III WOJNA PUNICKA 148 -146 r. p.n.e. była wojna zaborczą sprowokowaną przez Rzymian oblężenie Kartaginy przez Scypiona Młodszego zburzenie miasta , sprzedanie jego ludności w niewolę i stworzenie z terytoriów afrykańskich Kartaginy kolejnej rzymskiej prowincji - Afryki. zaopatrującej Rzymian w darmowe zboże. Ruiny Kartaginy

Dalsza ekspansja Imperium Rzymskiego ( od poł. II w. p. n. e. do I poł Dalsza ekspansja Imperium Rzymskiego ( od poł. II w. p.n.e. do I poł. II w. n.e. ) : wojny punickie ugruntowały mocarstwową pozycje Rzymu w basenie M. Śródziemnego. kolejne kampanie wojenne przyniosły w II w. p.n.e. (146 r. p.n.e. ) opanowanie wybrzeży Dalmacji , Macedonii , oraz Grecji. w I w .p.n.e. Gajusz Juliusz Cezar opanował całkowicie Galię ( 58 - 51 r. p.n.e) ,oraz Syrię w ( 64 r. p.n.e. ), granice Rzymu w Europie zatrzymały sie na linii rzek Ren i Dunaj. następca Cezara Oktawian August opanował Egipt ( w 30 r. p.n.e. ) (w 43 r. n.e. Rzymianie wkroczyli do Brytanii opanowując jej południową i środkowa cześć , docierając aż do Szkocji w czasach panowania cesarza Hadriana ) II w .n.e. to najdalszy zasięg podbojów terytorialnych Imperium Romanum i zajęcie przez cesarza Trajana - Dacji , Armenii i Mezopotamii aż po Zatokę Perską w roku 116 n.e. ( Azja Mniejsza , Bliski Wschód ).