Kształcenie umiejętności pisania u ucznia z dysleksją Liliana Ceglarska-Zacha

ZASADY POSTĘPOWANIA DYDAKTYCZNEGO Z UCZNIEM DYSLEKTYCZNYM Posadź dziecko blisko siebie. Używaj kolorowej kredy. Nie odpytuj dziecka z głośnego czytania przed całą klasą. Pozwól czytać lektury na zmianę z rodzicami (może korzystać z „książki mówionej”, ewentualnie niech się zapozna z wyznaczonymi przez ciebie fragmentami). Niech uczeń korzysta ze słowników, kiedy tylko chce. Dostosuj wymagania do możliwości dziecka, przy ocenianiu uwzględnij włożony wysiłek, a nie uzyskane efekty. Nie wydawaj zbyt wielu poleceń w tym samym czasie. Podziel zadania na części i wydawaj instrukcje dla każdej części w odpowiednim czasie. Jasno i wyraźnie określ temat, a następnie postępuj w sposób konkretny, nie przeskakuj bez uprzedzenia z jednego tematu na drugi.

ZASADY POSTĘPOWANIA DYDAKTYCZNEGO Z UCZNIEM DYSLEKTYCZNYM 9. Przy powtarzaniu pamiętaj, aby używać tej samej konstrukcji i treści, by nie wprowadzać dodatkowego zamieszania. 10. Niekiedy pozwól na korzystanie z komputera. 11. Oceniaj prace pisemne przede wszystkim ze względu na treść, kompozycję i styl. 12. Dokonuj poprawek w obecności ucznia, błędy od razu wyjaśniaj. 13. Wydłuż czas pracy na lekcji oraz czas pisania sprawdzianów. 14. Możliwie często prezentuj materiał używając graficznych i audiowizualnych pomocy. 15. Stwarzaj odpowiednią, życzliwą atmosferę w klasie. Poszukaj indywidualnych mocnych stron ucznia i jego pozytywnych cech, wzmacniaj je przy pomocy pochwał. 17. Pomóż zadbać uczniowi o porządek na ławce.

ZASADY POSTĘPOWANIA DYDAKTYCZNEGO Z UCZNIEM DYSLEKTYCZNYM 18. Angażuj rodziców i współpracuj z nimi. 19. Nawiąż współpracę z terapeutą dziecka. Dziecko z problemem dysleksji ma prawo do nauczania opartego na emocjach pozytywnych: zainteresowaniu, zaciekawieniu, przeżyciu sukcesu, poczuciu kompetencji, siły i własnych możliwości.

Działanie, przeżywanie a później… pisanie! Wyrabianie ciasta . Samodzielne lepienie bułeczki. Wypiekanie pieczywa. Degustacja. WSTĘP DO PISANIA INSTRUKCJI I SPRAWOZDANIA

JAK PRACOWAĆ Z UCZNIEM DYSLEKTYCZNYM NAD KSZTAŁTOWANIEM UMIEJĘTNOŚCI PISANIA Pomagać opanować chaos w zeszycie: konieczny jest margines, na którym rodzice mogą ołówkiem napisać liczbę błędów, zaś uczeń sam ich szuka korzystając ze słownika, pozwolić uczniowi na zapisywanie na marginesie ważnych informacji, pomysłów, map myślowych, nawet rysunków, zezwolić na doklejanie do zeszytu brakujących notatek czy fragmentów pracy , systematycznie kontrolować zeszyt, nie oceniać go zbyt rygorystycznie pod względem estetyki, zachęcać do stosowania kolorów przy konstruowaniu notatek, uczyć formułowania notatek w różnej formie.

Nauczyć zasady W-R-Z, czyli wstęp, rozwinięcie, zakończenie. Wszystkie części W-R-Z należy przed pisaniem wydzielić graficznie. Nakazać pisanie planu pracy. Budować razem z uczniem słowniczek przydatnych zwrotów i wyrazów. Sprawdzać wypracowanie łącznie z planem pracy. Stosować ćwiczenia polegające na rozwijaniu planu pracy. Wprowadzać ćwiczenia polegające na skracaniu wypowiedzi (np. przy wprowadzaniu streszczenia). Stosować ćwiczenia polegające na podpisywaniu obrazków. Stosować ćwiczenia polegające na uzupełnianiu tekstu. Uczyć pisania na podstawie gotowych wzorów.

12. Zapoznać ze szczegółowymi kryteriami ocen. 13 12. Zapoznać ze szczegółowymi kryteriami ocen. 13. Pozwolić na częstą zmianę rodzaju aktywności (rysowanie, lepienie, scenka dramowa itp.). 14. Zadbać o odrobinę humoru, nawet autoironii. 15. Spisać z uczniem kontrakt w porozumieniu z rodzicami.

I Z PANI MOŻNA SIĘ TROCHĘ POŚMIAĆ!

ĆWICZENIE POLEGAJĄCE NA NAPISANIU TEKSTU NA GRAFICZNIE OPRACOWANYM WZORZE

PRZYKŁADY KRYTERIÓW PUNKTOWANIA ZADAŃ OTWARTYCH PLAN WYDARZEŃ I Zgodność z tematem (umieszczenie w planie najważniejszych informacji z tekstu) – 1 p. II Kolejność chronologiczna wydarzeń – 1 p. III Stosowanie formy planu (punkty w formie równoważników zdań) – 1 p. IV Poprawność językowa, ortograficzna i interpunkcyjna (dopuszczalny jeden błąd ortograficzny i dwa błędy interpunkcyjne) – 1 p. Uczeń z dysleksją: Dopuszczalne dwa błędy ortograficzne.

SPRAWOZDANIE I Stosowanie formy sprawozdania (niezbędne wyróżniki: informacje na temat uczestników, miejsca, czasu, przyczyny i przebiegu wydarzeń) – 1 p. II Zgodność z tematem – 1 p. III Wyczerpujące rozwinięcie tematu – 1 p. IV Spójność tekstu (użycie środków językowych wskazujących następstwo zdarzeń) – 1 p. V Poprawność językowa (dopuszczalne 2 błędy) – 1p. VI Poprawność ortograficzna (dopuszczalne 2 błędy) – 1 p. Uczeń z dysleksją: Przyznajemy punkt, jeśli uczeń zamyka myśli w obrębie zdań (nie ma „potoku” składniowego). VII Poprawność interpunkcyjna (dopuszczalne 3 błędy) – 1 p. Przyznajemy punkt, jeśli uczeń rozpoczyna zdania wielką literą i kończy kropką. VIII Zapis staranny – 1 p. Zapis czytelny mimo zaburzeń graficznych.

SŁOWNICTWO PRZYDATNE W KONSTRUOWANIU OPISU WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGO POSTACI Twarz – owalna, piękna, okrągła, duża, pełna, pucułowata, pyzata; szczupła, drobna, pociągła, o wystających kościach policzkowych, wychudzona, z dołkami na policzkach; rumiana, blada, śniada, opalona, zaczerwieniona, piegowata; dobroduszna, szczera, ujmująca, pogodna, sympatyczna, wesoła; skupiona, spokojna, uśmiechnięta, spowita uśmiechem, zacięta, zalana łzami. Czoło – niskie, wysokie, szerokie, wąskie, wypukłe, płaskie, cofnięte; gładkie, pomarszczone, blade; dumne, rozumne, wyniosłe, myślące, pogodne. 3. Uszy – małe, duże, odstające, przylegające, spiczaste, kształtne.

PRZYKŁAD ĆWICZEŃ WZBOGACAJĄCYCH JĘZYK UCZNIA Przeredaguj treść fragmentu opowiadania, zastępując powtarzany wyraz odpowiednim wyrazem bliskoznacznym (lektura, dzieło, utwór, powieść). Niedawno przeczytałem książkę (………….) C. Collodi pt. „Pinokio”. Książka (…………..) opowiada o drewnianym pajacu, który miał wiele przygód. Dzięki tej książce (…………..) zrozumiałem, że warto być grzecznym i posłusznym chłopcem. Jeśli lubisz książki (…………..) możesz ją przeczytać.

Przykłady ćwiczeń wzbogacających język ucznia Znajomość związków frazeologicznych Znajomość wyrazów bliskoznacznych CZĘSTE KORZYSTANIE ZE SŁOWNIKÓW

SŁOWNICTWO UWYPUKLAJĄCE NASTĘPSTWO CZASOWE następnie, potem, później, kolejno, zaraz, chwilę później, za moment, za minutę, lada moment, w ułamku sekundy, za kwadrans, po chwili, za chwilę, po czym, najpierw, na koniec Ćwiczenie: Uzupełnij zdania wyrazami, które nazwą kolejno wykonywane przez ciebie czynności. Kiedy wstaję rano najpierw .........................., chwilę później …………………….. , zaraz potem …………………………, a następnie …………………………… i wreszcie na koniec ………………………….. .

Ćwiczenie. Zbuduj 2 – 3 logiczne zdania układając zdarzenia w ciąg przyczynowo-skutkowy. nie przygotował się do lekcji, poszedł na wagary, wezwano rodziców, długo oglądał telewizję, dostał uwagę Kuba …………………………………………………………….. długo nie mogła zasnąć, rano była zmęczona, spóźniła się do pracy Mama Kasi …………………………………………………….

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ W PRACY Z DZIECKIEM DYSLEKTYCZNYM dobieranie synonimów i antonimów dobieranie rzeczowników do przymiotników dobieranie przysłówków do czasowników segregowanie wyrazów, np. wszystko co jest mięciutkie, zimne… tworzenie rodzin wyrazów podawanie przykładów na niezwykłe zastosowanie przedmiotów – ćwiczenie twórczego myślenia redagowanie planów wypowiedzi pisanie w brudnopisie i własne poprawki rozwijanie króciutkich opowiadań rozwijanie opowiadań na podstawie podanego wstępu

układanie opowiadania do danego tytułu lub tematu pisanie twórczych opowiadań tworzenie powiązań między dwiema wybranymi ilustracjami i układanie zdania wiążącego odkodowywanie zdań z tzw. lukami w tekście dbałość o poprawność wypowiedzi ustnych ucznia.

OBRAZKI MI POMOGĄ!

ODKODOWYWANIE ZDAŃ Z TZW. LUKAMI W TEKŚCIE Uzupełnij tekst brakującymi wyrazami: Opera to utwór muzyczny przeznaczony do wykonywania na ………………………, w którym tekst słowny, czyli ……………………… , jest śpiewany. Opera składa się z części: śpiewanych (solowych – nazywanych ……………………, zespołowych i chóralnych), mówionych, tanecznych oraz instrumentalnych. ………………… natomiast jest scenicznym utworem muzycznym o charakterze rozrywkowym.

Jak tu nauczyć się mówić pełnym zdaniem….

Muszę uważać na moje wypowiedzi…

Przykłady ćwiczeń wzbogacających umiejętność budowania zdań złożonych Ćwiczenie. Z podanych par zdań pojedynczych utwórz na trzy sposoby zdania złożone. Padał deszcz. Nie poszedłem do kina. Wzór: Padał deszcz i nie poszedłem do kina. Ponieważ padał deszcz, więc nie poszedłem do kina. Nie poszedłem do kina, gdyż padał deszcz.

Ćwiczenia przygotowujące do pisania opowiadania 1. Wykonywane codziennie czynności ponumeruj wg kolejności od najwcześniejszej do najpóźniejszej. Jeść śniadanie, obudzić się, iść spać, jeść kolację, jeść obiad, wstać. Wziąć rozbieg, przygotować się do przewrotu, wykonać przewrót. 2. Ułóż podane zdarzenia w porządku chronologicznym. Zbuduj 2 – 3 zdania tak, aby nie powtarzać niektórych wyrazów. wysłała list, napisała list, wsunęła list do koperty, złożyła list Joasia……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. błyskawice rozjaśniły niebo, rozszalała się burza, zerwał się silny wiatr, zagrzmiało, zaczął padać gwałtowny deszcz Po chwili ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

DOKUMENTACJA DZIAŁAŃ UCZNIÓW PODCZAS WYCIECZKI Dokumentacja działań uczniów z wycieczki do Parku Dinozaurów w Rogowie jako przygotowanie do pisania sprawozdania Oglądanie zdjęć lub układanie obrazków wg chronologii

Zamiast wypracowania - plakat

Ćwiczenia rozwijające umiejętność pisania opowiadania Napisz opowiadanie według podanego planu. W tym celu: przekształć punkty planu w zdania bogate w treść, dodaj własne zdania, zastosuj wyrazy wskazujące na kolejność zdarzeń (na początku, początkowo, najpierw, natychmiast, nagle, w jednej chwili, niebawem, wtedy, później , potem, następnie, wtem, po chwili, , w tej chwili, za jakiś czas, po jakimś czasie, przez cały czas, wkrótce, w tym czasie, wtedy, tymczasem, na koniec, w końcu, wreszcie, ostatecznie, na zakończenie).

Znalezienie pieniędzy w szatni. Wielkie zakupy w sklepiku szkolnym. Częstowanie kolegów. Zapłakana trzecioklasistka. Dziwne poruszenie na boisku szkolnym. Poszukiwanie pieniędzy. Podejrzenia. Rozmowa z wychowawcą. Przeprosiny. Zwrócenie pieniędzy.

TWORZENIE POWIĄZAŃ MIĘDZY ILUSTRACJAMI

ODKODOWYWANIE ZDAŃ Z LUKAMI

ĆWICZENIE POLEGAJĄCE NA SKRACANIU WYPOWIEDZI

BIBLIOGRAFIA 1. O dysleksji prawie wszystko, „Dialogi” nr 1(21) 2002. 2. A. Słowik, Symptomy dysleksji. Opieka nad dzickiem z problemem dysleksji, „Refleksje” nr 3/2003. 3. M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów, Gdynia 2009. 4. Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, Materiały z miejskiej konferencji „Praca z uczniami o specyficznych potrzebach edukacyjnych w szkole ogólnodostępnej”, Szczecin 2002. 5. B. Surdej, A. Surdej, Pisanie nie jest trudne! Ćwiczenia redakcyjne dla klasy 5 szkoły podstawowej, Warszawa 2005. 6. P.J. Pardo, Potrafię napisać! Ćwiczenia językowe dla uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej, Sopot 2006. 7. M. Brykczyński, O wyrażeniach, które pokazują język, Warszawa 2000.

Z DYSLEKSJI SIĘ NIE WYRASTA… NAJSŁYNNIEJSI DYSLEKTYCY Leonardo da Vinci Hans Christian Andersen Nelson Rockefeller Aleksander Bell Henry Ford Winston Churchill Albert Einstein Walt Disney Cher Danny Glover Whoopi Goldberg Tom Criuse