47. MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ TEATRU 27 marca 2008

Teatr w pigułce 

VIII wiek p.n.e. Starożytni Grecy zaczęli ubarwiać swoje święta religijne muzyką i tańcem. Uważa się, że to z tych skromnych początków wyrósł dramat antyczny...

Teatr Dionizosa

V wiek p. n.e. Działają wielcy dramaturdzy dawnej Grecji: Ajschylos, Sofokles i Eurypides, których tragedie są wystawiane po dziś dzień...

SOFOKLES EURYPIDES AJSCHYLOS

Tak wyglądał teatr grecki. Miejsce dla aktorów na ORCHESTRZE

Jeden z dramatopisarzy – IV w. p.n.e Jeden z dramatopisarzy – MENANDER – wzbogaca fabułę komediową o wątek miłosny. Poza tym rezygnuje z tancerzy i śpiewaków zwanych chórem...

I w. n.e. W Rzymie powstaje Koloseum – amfiteatr przeznaczony przede wszystkim do okrutnych walk gladiatorów, choć nie tylko...

Początek V w. Wizygoci podbijają Rzym i zamykają wszystkie teatry. Odtąd aktorzy wiodą wędrowny tryb życia na gościńcach. Taki stan trwa do X wieku.

X w. n.e. i dalej W kościołach zaczyna się grać krótkie religijne dialogi ilustrujące wydarzenia z Biblii. Kiedy te sztuczki stały się zbyt frywolne i śmieszne, artyści znów wylądowali na bruku...

W Polsce… …pierwszym świadectwem istnienia widowisk obrzędowych w języku polskim jest utwór SKARGA UMIERAJĄCEGO (zapis ok. 1470)

Połowa XVI w. We Włoszech powstają pierwsze zawodowe trupy teatralne. Uprawiany przez nie styl teatralny nazwano COMMEDIA DELL’ ARTE Polegał on na improwizowaniu przez aktorów dialogu wg prostego schematu komediowych historyjek ze stałymi typowymi bohaterami...

W Polsce… …pierwszym teatrem świeckim doby renesansu był humanistyczny teatr studentów i profesorów Akademii Krakowskiej

No i pojawia się Wiliam Szekspir... Koniec XVI w. W Hiszpanii i elżbietańskim Londynie powstają teatry na otwartym powietrzu. Wyglądają jak podwórza studnie. Mieści się tam dużo widzów, większość ogląda sztuki na stojąco. No i pojawia się Wiliam Szekspir...

WILLIAM SZEKSPIR

Angielski teatr The Globe

„ODPRAWĘ POSŁÓW GRECKICH” W Polsce… …w 1578 wystawiono z inicjatywy J. Zamoyskiego we dworze w Jazdowie pod Warszawą, w obecności Stefana Batorego, pierwszą polską tragedię renesansową, „ODPRAWĘ POSŁÓW GRECKICH” JANA KOCHANOWSKIEGO

JAN KOCHANOWSKI

Czołowi dramatopisarze Francji – XVII w. Czołowi dramatopisarze Francji – PIERRE CORNEILLE MOLIER JEAN RACINE – piszą sztuki, których żywot okazał się wieczny – emocjonują także współczesną publiczność...

CORNEILLE RACINE MOLIER

Połowa XVII w. Za sprawą wojny domowej angielskie teatry były nieczynne przez całe 18 lat. Aktorzy musieli działać w konspiracji. Aż do objęcia tronu przez Karola II [1660] nie powstał żaden nowy budynek...

W Polsce… W latach 1633 - 1648 na dworze Władysława IV Wazy istniał stały zespół wł.: operowy, komediowy i baletowy (w repertuarze tzw. dramma per musica i commedia dell'arte); w 1637 król zbudował na zamku warszawskim stałą scenę na wzór włoskich scen barokowych.

Zamek Królewski w Warszawie

JOHANN WOLFGANG GOETHE Koniec XVIII w. W Niemczech triumfują na scenach dwaj preromantyczni poeci i jednocześnie dramaturdzy – JOHANN WOLFGANG GOETHE FRYDERYK SCHILLER...

GOETHE SCHILLER

dostępny niekiedy dla szerszej publiczności. W Polsce… Szczytowy rozwój teatru królewskiego nastąpił za panowania Sasów; oprócz zespołów włoskich, operowych i commedia dell'arte, występowały na dworze także zespoły francuskie; w 1748 August III zbudował teatr zwany OPERALNIĄ, dostępny niekiedy dla szerszej publiczności.

Niebawem przystąpiono do budowy nowego, osobnego gmachu teatralnego i otwarto go już 7 września 1779 roku. Dano mu nazwę TEATR NARODOWY.

Pod koniec 1782 roku kierownictwo Teatru Narodowego objął WOJCIECH BOGUSŁAWSKI. Jako autor był niezwykle pracowity. Jego dorobek obejmuje ok. 70 pozycji: dramatów prawie-oryginalnych oraz przeróbek i przekładów sztuk, a także librett.

WOJCIECH BOGUSŁAWSKI

PATRIOTYCZNY REPERTUAR TEATRU NARODOWEGO W OSTATNICH LATACH NIEPODLEGŁOŚCI

1791 ,, POWRÓT POSŁA” JULIAN URSYN NIEMCEWICZ

1794 ,, KRAKOWIACY I GÓRALE” Wojciecha Bogusławskiego

Początek XIX w. Wynalezienie gazowego oświetlenia sprawia, że odtąd publiczność ogląda przedstawienie siedząc na zaciemnionej sali...

XIX wiek Najbardziej popularne są sztuki o treści sentymentalnej, przeplatane horrorem, zwane melodramatami. Wykształciły typ ról zwanych czarnymi charakterami...

Weszły w modę widowiska typu II połowa XIX wieku Weszły w modę widowiska typu VARIETES złożone z pojedynczych popisów piosenkarzy, satyryków, tancerzy oraz imitatorów. W Anglii nosiły nazwę MUSIC- HALL, w USA zaś WODEWIL

Koniec XIX wieku Po zastosowaniu w teatrze maszyn hydraulicznych zaczęły się mnożyć efekty specjalne. Zastąpiono oświetlenie gazowe elektrycznym. Grane są dramaty HENRYKA IBSENA AUGUSTA STRINDBERGA ANTONIEGO CZECHOWA....

IBSEN STRINDBERG CZECHOW

W Polsce… Polskie życie artystyczne od upadku Powstania Listopadowego 1830 roku rozdzieliło się na dwa nurty: wolne i otwarte na emigracji, zniewolone zaś w kraju - poddane cenzurze i zagrożone represjami, z konieczności więc spiskowe, posługujące się symbolem, aluzją, metaforą, pozorem.

,,PIERŚCIEŃ WIELKIEJ DAMY” Dramat emigracyjny to romantycy: MICKIEWICZ, SŁOWACKI I KRASIŃSKI oraz NORWID. Utwory: ,,DZIADY” , ,,IRYDION”, ,,BALLADYNA” ,,LILLA WENEDA”, ,,KRAKUS”, ,,WANDA”, ,,KORDIAN”, ,,FANTAZY, ,,PIERŚCIEŃ WIELKIEJ DAMY”

ADAM MICKIEWICZ JULIUSZ SŁOWACKI

ZYGMUNT KRASIŃSKI CYPRIAN K. NORWID

Helena Modrzejewska, Bolesław Leszczyński, Wincenty Rapacki. Cały wiek XIX zapisał się w historii teatru jako wiek aktora. Najwybitniejsi z nich to: Antonina Hoffman, Feliks Benda, Helena Modrzejewska, Bolesław Leszczyński, Wincenty Rapacki.

Przełom XIX i XX wieku Wynalazek kina staje się poważną konkurencją dla teatru, ponieważ odciąga od niego publiczność...

W Polsce… Działa m.in. STANISŁAW WYSPIAŃSKI Najważniejsze jego dzieła: 1897 Legenda I 1898 Warszawianka 1899 Klątwa 1901 Wesele 1902 Wyzwolenie 1903 Bolesław Śmiały 1904 Noc Listopadowa 1904 Akropolis 1904 Powrót Odysa

Czas wojenny 1939 - zamknięcie teatrów na terenach zajętych przez Niemcy 1940 - bojkot teatrów kontrolowanych przez Niemców 1941 - powstaje Teatr Rapsodyczny w Krakowie 1942 – powstają Polski Teatr Artystów w Nowym Jorku, Teatr Niezależny Kantora w Krakowie i teatry podziemne na terenie całego kraju, w stalagach w Niemczech

Czasy powojenne – stalinizm 1945 - Teatr Rapsodyczny w Krakowie wychodzi z podziemia Teatr im. Słowackiego i Stary Teatr w Krakowie otwarte Pierwszy zjazd ZASP-u po wojnie 1946 - Teatr Polski w Warszawie otwarty 1948 - zakaz grania ,,Dziadów” i większości narodowej klasyki 1949 - upaństwowienie teatrów

PAMIĘTNE DEBIUTY DRAMATYCZNE W POŁOWIE XX WIEKU. W Polsce… PAMIĘTNE DEBIUTY DRAMATYCZNE W POŁOWIE XX WIEKU.

1955 BRUNO JASIEŃSKI ,, Bal Manekinów” Teatr Wyspiańskiego, Katowice

,,Iwona, księżniczka Burgunda” 1957 WITOLD GOMBROWICZ ,,Iwona, księżniczka Burgunda” Teatr Dramatyczny Warszawa

Tymoteusz Karpowicz ,,Wracamy późno do domu” 1958 Tymoteusz Karpowicz ,,Wracamy późno do domu” Teatr Ludowy Nowa Huta

1958 SŁAWOMIR MROŻEK ,,Policja” Teatr Dramatyczny Warszawa

1960 TADEUSZ RÓŻEWICZ ,,Kartoteka” Teatr Dramatyczny Warszawa

Pojawia się nowy poważny konkurent – TELEWIZJA!!! Cudowny wiek XX  Pojawia się nowy poważny konkurent – TELEWIZJA!!!

Ciekawostka!!! Przesądni ludzie teatru wierzyli, że gwizdanie przynosi pecha. Przekonanie owo wzięło się prawdopodobnie z tego, że w dawnych czasach zmieniano dekoracje na dźwięk dzwonków i gwizdków – dodatkowe gwizdanie mogło naprawdę wprowadzić zamęt... ;)

Źródła: Wright Rachel: Tragikomiczne dzieje teatru – świetna książka, polecam każdemu!!! http://pl.wikipedia.org inne strony w Internecie