Edward Marszałek Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie Turystyka w Lasach Państwowych Podkarpacia jako sposób na ograniczenie zagrożeń najcenniejszych przyrodniczo obszarów w regionie

Turystyka przyrodnicza (ekoturystyka, turystyka zielona) Pocztówka z 1899 roku wysłana z Alp Kojarzy się z preferowaniem wyjazdów w małych grupach do miejsc odludnych, gdzie istnieje możliwość bezpośredniego kontaktu z przyrodą Wzrost zapotrzebowania na tę formę kontaktu z naturą jest źródłem konfliktu na styku: turystyka – ochrona przyrody.

Turystyka przyrodnicza Temat zagrożeń dla przyrody płynących ze strony np. zwiedzających góry nie jest nowy. Na zdjęciu „birdwatching” na pocztówce sprzed 80 lat. Antoni Setkowicz - 1923

Leśnicy a turystyka w przeszłości Wyjazdy wypoczynkowo-poznawcze związane z lasem - Sylwan z 1912 r., - rozprawa Cyryla Kochanowskiego pt. „Leśnicy i turystyka”. las dostarcza „…sam przez się wielu przyjemnych uczuć, a tem samem pojęcie turystyki jako konieczność krajobrazową stawia istnienie lasu. Uczucie to jest tem bardziej nam leśnikom znane, gdyż w rzeczywistości już z tytułu samego powołania i zawodu życiowego jesteśmy turystami…” I dalej: „Leśnik z naturą obcujący i pośród niej dzień w dzień przebywający, jest nawet mimo woli gorliwym opiekunem turystyki…”

Leśnicy a turystyka w przeszłości Rzeczywiste zainteresowanie lasem jako obiektem dla turystyki pojawiło się w Polsce w latach 70. i 80. XX wieku. Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na rekreację w naturze leśnicy wykonali w tym okresie ogromną pracę na rzecz udostępnienia lasów społeczeństwu. Na uwagę zasługują tezy głoszone przez prof. Stefana Myczkowskiego, który wówczas wskazywał na nowe możliwości wykorzystania przestrzeni leśnej dla potrzeb ożywionego ruchu turystycznego. „Złota Studzienka” – Nadl. Dukla

Leśna baza turystyczna Wg „Leśnego Przewodnika Turystycznego” LP dysponują potężną bazą turystyczną: ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe (44/2750 miejsc noclegowych), kwatery łowieckie (96/1000), pokoje gościnne (103/688), Razem 4400 łóżek (ośrodki edukacji ekologicznej (85), ścieżki dydaktyczne (428), miejsca na ognisko (89), miejsca biwakowania (293) parkingu leśne (85). Łącznie w Polsce - 1223 obiekty służące turystyce!!! Leśna baza turystyczna Dom myśliwski w Mucznem (Nadl. Stuposiany)

Lasy Państwowe mają do zaoferowania różnorodną gamę produktów turystycznych, którymi mogą być m.in.: - walory przyrodnicze kompleksów leśnych, dorodne drzewostany, owoce runa leśnego, osobliwości flory i fauny, formy ochrony przyrody, obiekty kultury materialnej w lasach Jodła w Pszczelinach (Nadl. Stuposiany) – 517 cm obw. pnia

W zasięgu Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie funkcjonuje większość form obszarowej ochrony przyrody na Podkarpaciu

Formy ochrony obszarowej na terenie RDLP w Krośnie

Nadleśnictwa zgrupowane w RDLP w Krośnie zarządzają gruntami o powierzchni 418 123 ha w tym 405 710 ha lasów Z tego: lasy w obszarach parków krajobrazowych - 176,3 tys. ha lasy w obszarach chronionego krajobrazu - 182,2 tys. ha 72 rezerwaty przyrody na terenach leśnych - 10,1 tys. ha

Obszary Natura 2000: łącznie 225,8 tys. ha, tj. 54% pow. leśnej. W tym: - 7 obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO) – 221 355 ha - 13 specjalnych obszarów ochrony siedlisk na gruntach zarządzanych LP, o łącznej pow. prawie 167 233 ha.

Problem negatywnego wpływu turystyki na obszarach chronionych Podkarpacia dotyczy również Lasów Państwowych „Zejść z drzewa!!!!” – Rys. Jacek Frankowski

Trzeba pamiętać, że niektóre formy turystyki tracą na atrakcyjności, jeśli są uprawiane poza terenami leśnymi

Żeby chronić parki narodowe przed nadmierną presją, należy promować walory przyrodnicze terenów leżących poza ich obszarem i rozwijać różne formy turystyki przyrodniczej. Należy też wspierać projekty międzynarodowe w tym zakresie. Na trasie międzynarodowej ścieżki dydaktycznej Solinka - Udava

Propozycja leśników z RDLP w Krośnie Szlak przyrodniczych osobliwości Podkarpacia Podkarpacki Szlak Natury??? Pomysł zaprezentowano w 2004 podczas spotkania Dyrektora RDLP w Krośnie z radnymi Sejmiku Województwa Podkarpackiego

Pogórze

Proponowane szlaki osobliwości przyrodniczych w górskiej części Podkarpacia mogłyby zmniejszyć ryzyko związane z presją na obszary parków narodowych.

Propozycja szlaku nie znalazła uznania w oczach władz, choć pozytywnie wypowiadali się na ten temat organizatorzy turystyki i przewodnicy. Efektem pomysłu był przewodnik po rezerwatach przyrody na terenie RDLP w Krośnie.

Wnioski 1. Turystyka na obszarze lasów państwowych i parków narodowych na Podkarpaciu winna być przedmiotem współpracy ze strony zarządców wymienionych obszarów. Tereny leśne mogą być ważnym elementem zmniejszania presji na obiekty najcenniejsze przyrodniczo.

2. Należy rozważyć możliwość i celowość wprowadzenia opłat za wstęp do szczególnie atrakcyjnych obiektów przyrodniczych także na Podkarpaciu. Wpływy z biletów winny być wykorzystane na ochronę przyrody i podniesienie standardu turystycznego zagospodarowania rezerwatów. Wnioski

3. Istnieją możliwości ukierunkowania organizatorów turystyki łowieckiej w Lasach Państwowych na prowadzenie turystyki przyrodniczej. Wnioski

Wnioski 4. Należy rozważyć możliwość opracowania szlaków dla turystyki przyrodniczej, łączących istniejące już ścieżki dydaktyczne w LP i PN. Wspólnie też można promować osobliwości natury i atrakcyjne poznawczo tereny leśne na Podkarpaciu.

Wnioski 5. Warto przeanalizować możliwość prowadzenia grup turystycznych i tzw. zielonych szkół przez ośrodki Lasów Państwowych we współpracy z Bieszczadzkim PN i Magurskim PN, co pozwoliłoby wzbogacić ofertę i jednocześnie zmniejszyć presję na parki narodowe.

Konieczna jest spójna polityka regionalna w zakresie udostępnienia terenów, jak i promocji ich przyrodniczych walorów turystycznych. Dla odwiedzających nasz region raczej drugorzędne znaczenie ma, kto zarządza danym obiektem przyrodniczym – LP czy PN. Istotny natomiast jest sposób jego promocji i standard udostępnienia.

Dziękuję za uwagę Zdjęcia: E. Marszałek, R. Światoniowski. Materiały kartograficzne: Wydział Ochrony Zasobów Leśnych RDLP w Krośnie