ZARYS POLITYKI TRWAŁEGO ROZWOJU (SUSTAINABLE DEVELOPMENT/(SD)) - ujęcie cybernetyczne ETAPY TRWAŁEGO ROZWOJU SCT Wykład III 13 maja 2015

Lesław Michnowski Wieloletni ( ) członek Komitetu Prognoz “Polska 2000 Plus” przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk

Analiza systemowa J. W. Forrestera jako sposób ułatwiający odejście w polityce od działań stereotypowych oraz emocjonalnie skażonych na rzecz działań logicznie uzasadnionych, uwzględniających istotne właściwości oraz zmiany w uwarunkowaniach życia.

System życia (w tym SCT) posiada homeostatyczną zdolność obrony życia układu: sż–środowisko oraz współpracy na rzecz życia, w tym rozwoju, tego układu

Dalej: SCT jako sż Elita SCT jako C, Nie-elita SCT jako T.

Pojemność informacyjna SCT: jego zdolność do osiągnięcia określonego nią maksymalnego poziomu jakości SCT, w wyniku jego optymalnego uorganizowania. Pojemność informacyjna SCT zależy od ilości i jakości tworzących go elementów, oraz poziomu rozwoju homeostatu SCT (i = B(n,q)1/s).

Trzy fazy rozwoju SCT: 1. odpowiednie zwiększanie ilości elementów SCT; 2. zwiększanie zróżnicowania i jakości jego elementów; 3. dokonywanie rozwojowych/synergicznych zmian w czasoprzestrzennych konfiguracjach elementów SCT.

Rozwój SCT a tworzenie informacji Tworzenie informacji polega zatem na podnoszeniu jakości elementów SCT, a następnie dokonywaniu - w odpowiedniej kolejności i w ramach istniejących aktualnie ograniczeń różnorodności - WŁAŚCIWYCH ZMIAN w czasoprzestrzennych konfiguracjach JUŻ ISTNIEJĄCYCH elementów układu: SCT–środowisko. A także na dokonywaniu zmian w tych ograniczeniach. W wyniku - kształtowana jest coraz mniej prawdopodobna, o większej ilości elementów i wyższej ich jakości, dynamiczna struktura tego układu

Warunkiem rozwoju SCT jest przewaga dotyczących go (własnych lub środowiska) oddziaływań konstrukcyjnych (negentropowych) względem oddziaływań destrukcyjnych (entropowych)

Dwa rodzaje destrukcji: 1. fizyczna; 2. moralna.

Moralna destrukcja formy życia SCT: utrata przez dotąd zdolną do podtrzymywania życia jego formę (aksjologię ekonomikę, technikę, itp.) zdolności podtrzymywania z jej pomocą życia stosującego ją podmiotu na skutek zmiany uwarunkowań jego życia. Np. fizycznie sprawny park maszynowy zasilany ropą naftową ulega moralnej destrukcji w wyniku wyczerpania jej źródeł. Podobnie lekarstwo wypracowane dla innego stanu środowiska pacjenta.

Rozwojowa – negentropowa - nadwyżka (konstrukcji nad destrukcją) służy do: - dostosowywania form życia SCT do nowych uwarunkowań życia (ultrastabilność); - kształtowania środowiska zgodnie z potrzebami życia SCT; - zwiększania sprawności działania SCT. A także – stanowi rezerwę zasobów życia SCT przydatną w przeciwdziałaniu w porę nieprzewidzianym zagrożeniom jego życia.

Konsekwencją wstrzymania rozwoju i „steady state”/”zerowego wzrostu” będzie brak ultrastablności, w tym zdolności tworzenia rezerw zasobów życia. A zatem i upadek SCT m.in. na skutek braku zdolności przeciwdziałania w porę nie przewidzianym zagrożeniom

Warunkiem trwałego rozwoju SCT jest zatem trwała przewaga, dotyczącej SCT, konstrukcji nad destrukcją, w tym konstrukcji: - powielającej, - regeneracyjnej, oraz – innowacyjnej, nad destrukcją: - fizyczną i – moralną.

EKOSPOSPOŁECZNIE UŻYTECZNA PRACA JAKO WARUNEK ŻYCIA I ROZWOJU SCT

Czym wyższe tempo zmian środowiska SCT, tym większe natężenie moralnej destrukcji, zaś mniejsze rozwojowe znaczenie konstrukcji powielającej i regeneracyjnej. A także większe natężenie potencjalnych, trudnych do przewidzenia, katastrof. A zatem także, coraz to większe - wraz z rozwojem nauki i techniki - znaczenie konstrukcji innowacyjnej zarówno doskonalącej, jak i nowatorskiej. A więc także konieczność zwiększania potencjału sprawczego, w tym intelektualnego, SCT

Intelekt: intuicja + rozum.

A więc, w wyniku rozwoju system człowiek–technika (SCT): - zwiększa swą trwałość i jakość życia tworzących go osób, - zwiększa sprawność działania, w tym pomniejsza jednostkowe wewnętrzne i zewnętrzne koszty jego życia, a wraz z tym - zwiększa skuteczność swych działań rozwojowych, lecz także ZWIĘKSZA SWĄ INERCJĘ ORAZ TEMPO ZMIAN ŚRODOWISKA. A zatem - odpowiednio usprawnia homeostat SCT.

Czym wyższy poziom rozwoju SCT, tym wyższa jakość jego homeostatu.

Funkcje homeostatu SCT (LvB, Laslo, Mazur) 1. zapewnianie dopływu negentropii do SCT; 2. zmniejszanie natężenia negatywnych (entropogennych) konsekwencji wewnętrznej i zewnętrznej destrukcji; 3. poznawanie przyszłych uwarunkowań życia; 4. zwiększające jakość SCT jego WYPRZEDZAJĄCE modernizowanie, zgodne z wymogami ultrastabilności; 5. rozwojowe korygowanie działań modernizacyjnych SCT.

Elementy rozwiniętego homeostatu Człowieka: 1. Intelekt (w tym intuicja i rozum). 2. Sztuczna inteligencja (AI).

Odpowiednio rozwinięty homeostat SCT zapewnia antycypatywność, w tym FEEDFORWARD oraz feedback

ANTYCYPATYWNOŚĆ: zdolność sterowania procesem życia SCT z wykorzystaniem: - backcasting; - symulacji komputerowej skutków obronnych lub rozwojowych zamierzeń; - monitoringu dynamicznego; - tworzenia rezerw zasobów „na wszelki wypadek”, - elastyczności metod działania SCT, w tym feedforward oraz feedback.

FEEDBACK sprzężenie zwrotne nadążające (węższe, „sterownicze”, ujęcie) Korygowanie przebiegu procesu metodą „post factum”, czyli ocena ew. odchylenia od - i przybliżanie do - stanu pożądanego. A więc także podejmowanie – dotyczących orgware’u - działań dostosowawczych dopiero na podstawie stwierdzenia w praktyce dokonanych zmian w wewnętrznych lub zewnętrznych uwarunkowaniach życia (także inne ujęcie pojęcia feedback – w teorii dynamiki systemów)

FEEDFORWARD sprzężenie zwrotne wyprzedzające Przewidywanie zmian w uwarunkowaniach życia i z wyprzedzeniem podejmowanie działań dostosowawczych. A także korygowanie przebiegu sterowanego tak procesu z wykorzystaniem sukcesywnie prowadzonego monitoringu dynamicznego – czyli także w sposób wyprzedzający.

Upodmiotowienie nie-elity jako warunek sprawności feedforward

Dwa podsystemy homeostatu SCT (Laszlo): 1. – progresywny; 2. – konserwatywny.

W trakcie rozwoju SCT osiąga kolejne granice jego wzrostu, oraz – posiadając zdolność ultrastabilności, w tym antycypatywności – rozwojowo je przekracza

Podstawowe kolejne granice wzrostu SCT: 1. BEZWŁADNOŚCIOWA/INERCYJNA (wzrostu elitarnego) - konieczność antycypatywności 2. ŚRODOWISKOWA – konieczność aksjologi EKOHUMANISTYCZNEJ 3. KATASTROFICZNA – koniecznośś symbiozy oraz szczególnie wielkiej elastyczności i rezerwotwórczości

SCT osiaga granicę inercyjną/elitarnego wzrostu, gdy gdy moralna destrukcja staje się głównym czynnikiem kryzysogennym, zaś skierowana do nie-elity destruktywność elity zagraża zniszczeniem, wspomagającej elitę pracą, nie-elity.

Stan Zmian i Ryzyka (SZiR) (1) - skutek osiągnięcia granicy wzrostu elitarnego (inercyjnej) : 1. Tak szybko wraz rozwojem n-t postępująca moralna destrukcja (dotąd poprawnych form życia, lecz już niezgodnych z nowymi jego uwarunkowaniami), iż jedynie - dotąd sprawną - metodą feedback nie można nadal utrzymywać ultrastabilności ŚS.

Stan Zmian i Ryzyka (SZiR) (2): 2. W SZiR konieczność dodania do feedback, jakościowo nowego podukładu sterowania procesem życia ŚS: FEEDFORWARD – o wzrastającym wraz z rozwojem, prognostycznym zasięgu – niezbędnego, w tej nowej sytuacji. do adaptacyjnych działań wyprzedzających zmiany w uwarunkowaniach życia (duża inercja); 3. Ponadto, ze względu na brak możliwości w pełni skutecznego prognozowania i na tej podstawie w pełni poprawnej wyprzedzającej adaptacji, konieczność gromadzenia rezerw zasobów życia „na wszelki wypadek”.

Rozwój homeostatu SCT

Etapy rozwoju homeostatu SCT: 1. Stanu POCZĄTKOWEGO: pole informacyjne/intuicja; 2. rozwoju WSTĘPNEGO/NIEDOJRZAŁEGO: pole informacyjne/intuicja, elita SCT, egoistyczna aksjologia elity; 3 3. rozwoju DOJRZAŁEGO: pole informacyjne/intuicja, elita SCT, powszechna świadomość, w tym mądrość (elity i nie-elity) SCT, ekohumanistyczna aksjologia elity i nie-elity. (za wyjątkiem ogniw/jednostek naturalnie w stanie rozwoju wstępnego/niedojrzałego)

EKOHUMANIZM: partnerskie współdziałanie DLA DOBRA WSPÓLNEGO/WIN-WIN – wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysokorozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego – POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ INFORMACYJNĄ. ================================== Apel Warszawski - O ekorozwój

Etapy normalnego i patologicznego procesu życia SCT

Trzy fazy etapu wzrostu elitarnego: 1. w walce wyboru i – wspomaganego przez nie-elitę jej pracą - kształtowania elity; 2. stymulowania rozwoju n.-t. wraz z powstrzymywaniem rozwoju nie-elity; 3. odrzucającej egoizm na rzecz dobra wspólnego elity i nie-elity, przemiany aksjologicznej elity – warunku transformacji humanistycznej, niezbędnej dla rozwojowego przekroczenia inercyjnej granicy wzrostu.

Transformacja humanistyczna, warunkująca rozwojowe przekroczenie inercyjnej granicy wzrostu - konieczność: 1. antycypatywności; 2. upodmiotowienia nie-elity; 3. podziału pracy sterowniczej; 4. intensyfikowania rezerwotwórczości.

Analiza systemowa jako pomoc w: 1. poznaniu logiki procesu życia i rozwoju światowej społeczności; 2. przezwyciężaniu globalnego kryzysu; 3. opracowaniu metod rozwojowego przekroczenia granic wzrostu: - inercyjnej i – środowiskowej; 4. powstrzymania III Wojny Światowej. 5. zastąpienia ekohumanizmem neo- darwinizmu społecznego.

Dziękuję za uwagę.