„Bibliotekarz: zawód czy powołanie?” Ogólnopolska Konferencja Bibliotekarzy Gdańsk, 2-4.09.2009 Biblioteka Wyższej Szkoły Zarządzania w Gdańsku Motywacje wyboru zawodu bibliotekarza w bibliotekach naukowych Opola. Badania ankietowe mgr Katarzyna Mazur-Kulesza kasiam@uni.opole.pl mgr Dorota Wierzbicka dwierzbicka@uni.opole.pl Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego

Problematyka badawcza Cel badań: poznanie determinantów wyboru zawodu bibliotekarza na terenie Opola Zima 2008 Bibliotekarze z bibliotek naukowych Opola: Uniwersytetu Opolskiego, Politechniki Opolskiej, Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu oraz Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu Kwestionariusz ankiety: 14 pytań (7 zamkniętych, 6 półotwartych oraz 1 otwartego) Otrzymano 72 ankiety ze 113 rozdanych

Płeć, wiek i staż pracy PŁEĆ STAŻ WIEK Źródło: badania własne

Wyniki badań ankietowych

1. Czy wybrała Pan/Pani zawód: świadomie 61% 39% w wyniku zrządzenia losu Źródło: badania własne

2. W jaki sposób znalazła Pan/Pani zatrudnienie w bibliotece? Źródło: badania własne

3. Czy zarekomendowałby/aby Pan/Pani pracę w bibliotece? 54% ankietowanych poleciłoby pracę w bibliotece. Za główne powody podają: „bardzo interesujący zawód. Praca dla osób aktywnych, twórczych i komunikatywnych”, „możliwość zgłębiania różnorodnej wiedzy, pomoc innym”, „jest to praca interdyscyplinarna, niezwykle rozwijająca intelektualnie” „jest to praca ciekawa, wymaga inwencji, pozwala na rozwój intelektualny”, „kontakt z młodymi ludźmi”, „trzeba stale się uczyć, rozwijać”, „daje możliwość obcowania z określoną literaturą fachową”, „daje duże możliwości rozwoju”, „daje dużo satysfakcji”, „ciekawa, urozmaicona, pozwala na kontakt z ludźmi”. 46% nie zarekomendowałoby pracy w bibliotece „sfeminizowany zawód”, „praca obciążająca psychicznie i często niedoceniana”, „ciężka praca fizyczna, jak i umysłowa, nie rekompensowana przez zarobki, bardzo niski status społeczny w środowisku akademickim”, „praca wymaga dużej wiedzy i kreatywności, co nie jest docenione”, „nikt nie szanuje tego zawodu”, „płace są zbyt niskie w stosunku do zakresu odpowiedzialności”, „należy mieć do tego powołanie”.

Porównanie wpływu na wybór i satysfakcji z zajmowanego stanowiska TAK NIE Wpływ na wybór zajmowanego stanowiska 39% 61% Zadowolenie z pracy na obecnie zajmowanym stanowisku 85% 15% Źródło: - badania własne

6. Czy jest Pan/Pani zadowolony/a z pracy w bibliotece? Razem Tak 36% Raczej tak 33% Raczej nie 10% Nie 7% Trudno powiedzieć 14% Źródło: badania własne

7. Czy uważa Pan/Pani, że posiada odpowiednie kwalifikacje na dane stanowisko? Razem Tak 97% Nie 3% Źródło: badania własne 8. Jeżeli nie, to czy zamierza Pan/Pani podwyższyć swoje kwalifikacje zawodowe? Razem Tak 22% Nie 78% Źródło: badania własne

ponownie pracę w bibliotece 55% 9. Gdyby miałby/aby Pan/Pani jeszcze raz dokonać wyboru, to wybrałby/aby Pan/Pani (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź): inne wykształcenie 29%: medyczne, geograficzne, dziennikarskie, muzyczne, historyczne, hotelarskie, techniczne, ekonomiczne, plastyczne inny zawód 39%: psycholog, konserwator zabytków, lekarz, muzyk, nauczyciel, prawnik, grafik komputerowy, lektor, lepiej płatny, mniej stresujący ponownie pracę w bibliotece 55%

Porównanie cech wymarzonej pracy z cechami pracy na stanowisku bibliotekarza w bibliotece naukowej Cechy wymarzonej pracy Cechy pracy bibliotekarza Wysokie zarobki 88% Możliwość rozwoju zawodowego 64% 13% Kontakt z ludźmi 60% 71% Możliwość ciągłego podnoszenie kwalifikacji 57% 17% Dobra atmosfera w pracy 90% 46% Swoboda w podejmowaniu decyzji 53% 14% Praca w zespole 36% Praca indywidualna 15% Praca przy komputerze 19% 32% Wymagająca kreatywności 33% 21% Spokojny tryb pracy 25% 22% Nowe wyzwania 26% Uczucie „adrenaliny” 7% 4% Urozmaicony charakter wykonywanych obowiązków 58% 38% Częsta zmiana stanowiska pracy Poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji 56% Rozwijanie osobistych zainteresowań 51% Nie wykraczająca poza 8-godzinny dzień pracy 40% Możliwość samorealizacji 42% Szacunek otoczenia 47% inne 3% Źródło: - badania własne

12. Czy Pana/Pani zdaniem (można zaznaczyć więcej niż jedna odpowiedź): Predyspozycje czy wykształcenie w zawodzie bibliotekarza Źródło: badania własne

13. Co według Pana/Pani decyduje o atrakcyjności zawodu bibliotekarza? Pozytywy „duża aktywność”, „kreatywność”, „brak możliwości popadania w rutynę”, „urozmaicony charakter obowiązków”, „ dostęp do najnowszej literatury”, „możliwość pracy na uczelni”, „możliwość siedmio/ośmiogodzinnego dnia pracy”, „praca w zespole”, „zawód dla intelektualisty”, „możliwość uzyskiwania satysfakcji z dobrze wypełnionego obowiązku wobec czytelników – osób, którym można służyć własna wiedzą i ukierunkowywać ich w zakresie tych dziedzin, które znajdują się w sferze ich potrzeb i zainteresowań”, „duże wyzwania, szczególnie w obecnej chwili, tak jak w innych zawodach, trzeba dużo się uczyć, czytać, a nie stać w miejscu i narzekać, że mało się zarabia”, „wysokie wymagania, z możliwością samorealizacji i rozwoju, jest atrakcyjny intelektualnie i pozwala uzyskać satysfakcję zawodową osobom o różnych predyspozycjach”. Negatywy „tylko względne poczucie stabilizacji”, „w tej bibliotece nic, w innych bibliotekach dobre zarobki”, „moim zdaniem nie jest to atrakcyjny zawód” „nic, może jedynie nabywanie szerokiej wiedzy ogólnej”, „nasz zawód jest mało atrakcyjny dla innych, głównie z powodu zarobków i ogólnej niewiedzy na temat tego, co rzeczywiście robi się w bibliotekach”, „nic”, „zawód bardzo mało atrakcyjny, wyśmiewany przez społeczeństwo”, „jest on raczej atrakcyjny tylko dla osób, które wykonują ten zawód” (stereotypy).

14. Czy wiąże Pan/Pani przyszłość z pracą w bibliotece? Razem Tak 81% Nie 19% Źródło: badania własne

Podsumowanie Bibliotekarze z bibliotek naukowych Opola posiadają odpowiednie kwalifikacje, co nie wyklucza dalszego kształcenia i podnoszenia kompetencji zawodowych. Wśród nich znajduje się wielu entuzjastów tej profesji, ale nie brakuje też sceptyków. Każdy człowiek co jakiś czas powinien odpowiedzieć sobie na pytanie dokąd zmierza i czy droga przez niego obrana jest słuszna. 

Bibliografia: I. Wydawnictwa zwarte KISILOWSKA, M., Już nie wiem jak mam do ciebie mówić… czyli komunikacja w bibliotece. Warszawa 2001, s. 21. II. Artykuły w wydawnictwach zwartych i ciągłych ANDRUSZKO, H., Hymn o perle, czyli zarządzanie talentami w bibliotece. [W]: Kultura organizacyjna w bibliotece. Red. H. Brzezińska-Stec. Biblioteka Uniwersytecka w Białymstoku, Białystok 2008, s. 166. JASKOWSKA, B., Kultura organizacyjna służb informacyjnych w procesie wprowadzania zmian. [W]: „Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej” 2004, nr 2, s. 8. KUBÓW, S., Znaczenie poznawania osobowości pracowników dla sprawnego zarządzania kadrami bibliotek. „Bibliotheca Nostra” 2008, nr 2, s. 10. WOJCIECHOWSKI, J., Bibliotekarstwo: zawód czy zatrudnienie. [W]: Zawód bibliotekarza dziś i jutro. Red. J. Nowicki. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 2003, s. 31. WOJSZNIS, G., Transformacja zawodu bibliotekarza na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci (na przykładzie Biblioteki Głównej Politechniki Szczecińskiej) i jego perspektywy. „Bibliotekarz” 2007, nr 7/8, s. 17. III. Zasoby internetowe KUREK, B., Bibliotekarz idealny. W: EBIB. [online]. 2006 nr 10. [dostęp: 2 lutego 2009]. Dostępny w Internecie: http://www.ebib.info/2006/80/a.php?kurek KONIECZKO, A., Bibliotekarz gwarantem sukcesu biblioteki. W: EBIB. [online]. 2006 nr 10. [dostęp: 2 lutego 2009]. Dostępny w Internecie: http://www.ebib.info/2006/80/a.php?konieczko WOJCIECHOWSKI, J., Rozchwianie profesjonalnej świadomości. W: EBIB. [online]. 2007 nr 2. [dostęp: 2 lutego 2009]. Dostępny w Internecie: http://www.ebib.info/2007/83/a.php?wojciechowski