Traktat z Lizbony (01.12.2009r.) Reformy instytucjonalne i problemy implementacyjne Dr Robert Grzeszczak Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski
Koło Naukowe Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Traktat z Lizbony … 30.11.2009 rok
Traktat z Lizbony, 1 grudnia 2009 r. oficjalna nazwa: Traktat zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską; w wersji roboczej określany jako traktat reformujący. Jest umową międzynarodową, reformującą ustrój UE. Zakładano, że wejdzie w życie do stycznia 2009.
Ratyfikacja w Polsce Zgodnie z Konstytucją RP ratyfikacja umów międzynarodowych przekazujących niektóre kompetencje organów władzy państwowej organom międz. zastrzeżona jest dla Prezydenta RP, po uprzedniej zgodzie wyrażonej w formie ustawy podjętej kwalifikowaną większością głosów przez Sejm i Senat lub w wiążącym referendum ogólnokrajowym. Ratyfikacja w Polsce TL: 11.10.2009 r.
Struktura Traktatu (1): Traktat z Lizbony składa się z siedmiu artykułów: art. 1 – wprowadza zmiany do TUE, art. 2 – wprowadza zmiany do TWE, zmieniając jednocześnie nazwę tego traktatu na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), art. 3 – stwierdza, że Traktat z Lizbony zawierany jest „na czas nieograniczony”, art. 4 – w dwóch ustępach odsyła odpowiednio: do Protokołu nr 1 załączonego do TL, na mocy którego dokonywane są zmiany w obowiązujących obecnie protokołach (niezależnie od tego do listy protokołów jest dodany szereg protokołów nowych), do Protokołu nr 2 załączonego do Traktatu z Lizbony, na mocy którego są dokonywane zmiany w TEWEA
Struktura Traktatu (2): art. 5 – zawiera postanowienia odnoszące się do ujednolicenia numeracji artykułów, sekcji, rozdziałów, części i tytułów TUE i TFUE oraz odsyła do odpowiednich tablic ekwiwalencyjnych (zamieszczonych jako załącznik do Traktatu z Lizbony), art. 6 – zawiera klauzulę ratyfikacyjną (ust. 1) oraz postanowienia dotyczące wejścia Traktatu w życie (ust. 2), art. 7 – wylicza języki autentyczne Traktatu (są to 23 języki) i wskazuje depozytariusza Dodatkowo 3 grupy deklaracji politycznych (A, B, C)
Zmiany w Traktacie o Unii Europejskiej: Traktat z Lizbony utrzymuje nazwę TUE, natomiast dokonuje istotnej zmiany w strukturze tego Traktatu. Od 1.12.2009 TUE składa się z sześciu tytułów: Tytuł I – Postanowienia wspólne, Tytuł II – Postanowienia o zasadach demokratycznych, Tytuł III – Postanowienia o instytucjach, Tytuł IV – Postanowienia o wzmocnionej współpracy, Tytuł V – Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, Tytuł VI – Postanowienia końcowe. W efekcie dokonanych zmian TUE liczy 53 artykuły. Mimo podobieństwa nazw niektórych tytułów oraz liczby artykułów, treść TUE została w znacznej mierze zmieniona.
Zmiany w dotychczasowym TWE i TEWEA Zmiana nazwy z TWE na Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej TFUE dzieli się na siedem części. Zakres regulacyjny TFUE odpowiada obecnemu TWE, z tym że przejęte zostały zasadnicze zmiany strukturalne, które znajdowały się w Traktacie Konstytucyjnym. Modyfikacje polegają głównie na tym, że postanowienia dotyczące PWBiS zostały umieszczone bezpośrednio po postanowieniach regulujących swobody rynku wewnętrznego. Niewielkie zmiany w TEWEA zostaną dokonane na podstawie Protokołu nr 2 z TL.
Traktat z Lizbony a Traktat konstytucyjny, różnice polegają na: rezygnacji w tekstach obu traktatów (TUE i TFUE) z terminu „konstytucja” zmianie nazwy „Ministra Spraw Zagranicznych Unii” na „Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa” rezygnacji z terminów „ustawa europejska” i „europejska ustawa ramowa” na określenie źródeł prawa pochodnego UE o charakterze prawodawczym i zachowanie obecnie obowiązujących nazw – „rozporządzenia”, „dyrektywy” i „decyzje” rezygnacji z postanowień ustanawiających symbole Unii, tj. flagę, hymn, dewizę, wspólną walutę euro oraz Dzień Europy obchodzony dnia 9 maja rezygnacji z postanowień potwierdzających zasadę pierwszeństwa „prawa Unii” przed prawem krajowym państw członkowskich.
Symbolika Unii Europejskiej: Usunięte zostały zapisy sugerujące państwowość UE, m.in. nazwa "konstytucja", artykuły o symbolach Unii (flaga, hymn, dewiza) Zrezygnowano z nowych źródeł prawa wtórnego (m.in. ustawa i ustawa ramowa) na rzecz dotychczasowych
Główne zmiany ustrojowe w UE z Traktatu z Lizbony Nadanie UE osobowości prawnej i przekształcenie jej w jednolitą organizację międzynarodową EWEA pozostaje odrębną organizacją międz. (w Deklaracji nr 54, przyjętej przez Konferencję Międz. do wiadomości) grupa państw (Niemcy, Irlandia, Węgry, Austria i Szwecja) wzywa do jak najszybszego zwołania kolejnej Konferencji celem poddania TEWEA rewizji.
Zmiany instytucjonalne w UE Tak jak przewidywał traktat konstytucyjny, Unii Europejskiej zostanie nadana osobowość prawna; zlikwidowana zostanie Wspólnota Europejska (jej następcą prawnym będzie Unia). W związku z tym, nazwa TWE zostanie zmieniona na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zniesiony jest system filarowy, ale pewne odrębności z ex. II i III filaru zostaną zachowane. Kompetencje Unii w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa praktycznie się nie zmienią, m.in. Trybunał Sprawiedliwości nie będzie sprawował jurysdykcji w tym obszarze.
Zmiany instytucjonalne z TL Wartości, cele i symbole UE: TUE podkreśla wspólne „Wartości Unii”, stwierdzając w art. 1a (nowym art. 2), że „Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”.
Umocnienie legitymacji demokratycznej UE Zasadnicze postanowienia, odnoszące się do umocnienia legitymacji demokratycznej Unii zawierał Tytuł II TUE: „Postanowienia o zasadach demokratycznych”, odwołujący się do trzech zasad: zasady demokratycznej równości – art. 8 (nowy art. 9) zasady demokracji przedstawicielskiej – art. 8a (nowy art. 10) zasady demokracji uczestniczącej – art. 8b (nowy art. 11)
Zasada pierwszeństwa prawa UE wobec prawa krajowego państw członkowskich W Traktacie z Lizbony zrezygnowano z wprowadzenia do tekstu traktatów zasady pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej wobec prawa krajowego państw członkowskich. W mandacie dla Konferencji Międzyrządowej uzgodniono przyjęcie jedynie deklaracji (Deklaracja nr 17) wskazującej, że „zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Traktaty i prawo przyjęte przez Unię na podstawie Traktatów mają pierwszeństwo przed prawem Państw Członkowskich na warunkach ustanowionych przez wspomniane orzecznictwo”.
Sprecyzowanie kompetencji UE i podziału kompetencji między UE a jej państwami członkowskimi TFUE w art. 5 precyzuje znane zasady podziału kompetencji między Unię a państwa członkowskie, przy czym sprecyzowanie to polega na ich wyraźnym wymienieniu, dookreśleniu i ustanowieniu mechanizmu monitorowania zasady pomocniczości przez parlamenty narodowe Zasada przyznania Zasada pomocniczości Zasada proporcjonalności Jednak w dziedzinie WPZiB wprowadzono wyraźne zastrzeżenie, że WPZiB „podlega szczególnym zasadom i procedurom”
Traktat z Lizbony dzieli kompetencje Unii na trzy zasadnicze dziedziny (Tytuł I TFUE – „Kategorie i dziedziny kompetencji Unii”): kompetencje wyłączne UE: obejmują dziedziny, w której traktaty przyznają Unii wyłączność stanowienia prawa oraz przyjmowania aktów prawnie wiążących, natomiast państwa członkowskie mogą podejmować takie działania wyłącznie z upoważnienia Unii lub w celu wykonania jej aktów kompetencje UE dzielone z państwami członkowskimi: obejmują dziedziny, w których Unia i jej państwa członkowskie mogą stanowić prawo i przyjmować akty wiążące prawnie, przy czym państwa członkowskie wykonują swoją kompetencję w zakresie, w jakim Unia nie wykonała swojej kompetencji (art. 2a /nowy art. 2/ ust. 2 TFUE). kompetencje UE w zakresie prowadzenia działań w celu wspierania, koordynowania lub uzupełniania działań państw członkowskich: w takim przypadku kompetencja Unii nie zastępuje kompetencji państw członkowskich w odnośnych dziedzinach (art. 2c /nowy art. 4/ ust. 5 akapit pierwszy TFUE).
Nowość w zakresie podziału kompetencji … – w odniesieniu do kompetencji dzielonych wyjaśniono (w art. 2 TFUE), że państwa członkowskie „wykonują swoją kompetencję w zakresie, w jakim Unia nie wykonała swojej kompetencji” oraz że w przypadku, gdy UE postanowi zaprzestać wykonywania swoich kompetencji, państwa członkowskie ponownie w odpowiednim zakresie kompetencje te wykonują,
Reforma instytucji i organów doradczych Katalog instytucji UE TL formułuje jednolity katalog „instytucji Unii”, niwelując pewne niejasności, jakie mogłyby być następstwem Traktatu konstytucyjnego. Powyższy artykuł wylicza jako „instytucje Unii”: Parlament Europejski Radę Europejską Radę Komisję Europejską Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Europejski Bank Centralny Trybunał Obrachunkowy
Zmiany instytucjonalne ustanawia urząd Przewodniczącego Rady Europejskiej, wybieranego na letnią 2,5nią kadencję
Twarz Unii Europejskiej … .
Rada Europejska i jej przewodniczący Kompetencje przewodniczącego Rady Europejskiej obejmują (ust. 6): przewodniczenie Radzie Europejskiej i prowadzenie jej prac, zapewnienie przygotowania i ciągłości prac Rady Europejskiej, we współpracy przewodniczącym Komisji i na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych, wspomaganie osiągania spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej i przedstawianie Parlamentowi Europejskiemu sprawozdania z każdego posiedzenia Rady Europejskiej. Przewodniczący Rady Europejskiej ma również pewne kompetencje w dziedzinie stosunków zewnętrznych Unii, ma bowiem (ust. 6 akapit przedostatni) zapewniać „na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz” w sprawach WPZiB, przy czym wyraźnie zastrzeżono, że nie może się to odbywać z uszczerbkiem dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
Rada: najistotniejsze reformy dotyczą formuły podejmowania decyzji w Radzie większością kwalifikowaną (art. 9c /nowy art. 16/ ust. 4 TUE i art. 205 /nowy art. 238/ ust. 2 FUE) oraz zwiększenia liczby obszarów, w których Rada decyduje większością kwalifikowaną.
Przewodnictwo w Radzie … TL likwiduje rotacyjne, półroczne przewodnictwo w Radzie UE państw UE Zmienia sposób przewodniczenia w Radzie UE, które wraz z wejściem w życie Traktatu ma trwać 18 miesięcy i być sprawowane wspólnie przez 3 państwa
Program prezydencji w Radzie UE (2008 – 2012) 2009 Czechy i Szwecja 2010 Hiszpania i Belgia 2011 Węgry i Polska 2012 Dania i Cypr
Prezydencja w Radzie UE Trwa 6 miesięcy (realnie krócej, „zimowa” tylko 4 i pół … Pl będzie 4 z nowych państw sprawującym prezydencję Pl będzie 1 z TRIO (Polska – Dania – Cypr) Trio: od 2007 r. regul. przepisy wew. Rady UE, trwa 18 miesięcy, przewidziane w Trakt. Konstyt., także Lizbona, ale wobec braku TL – Rada „wzięła sprawy w swoje ręce”, po raz pierwszy za prezydencji niemieckiej (I-VII.2007)
Zadania prezydencji (TN - TL): 1. Państwo (przewodniczący) przewodniczy posiedzeniom: Rady UE (9 składów), COREPER I i II i grupom roboczym i komitetom (ok. 250) Radzie Europejskiej – przewod. Rady E. 2. Reprezentuje UE na zewnątrz 3. Reprezentuje Radę wobec pozostałych instytucji/organów (np. w kontaktach z PE czy KE) Wg TL będzie to prezydencja hybrydowa (…)
Dotychczasowa praktyka prezydencji Spotkania Rady odbywają się w Brukseli, a w kwietniu, czerwcu i październiku w Luksemburgu Ok. 150 spotkań ważnego szczebla w państwie prezydencji Spotkania z państwami spoza UE W Polsce odbędzie się Szczyt UE – Brazylia być może także Rosja – UE oraz Partnerstwa Wschodniego
Definicja i zakres większości kwalifikowanej w Radzie Według obecnie obowiązującej formuły (wprowadzonej na mocy Traktatu z Nicei), decyzja w Radzie zostaje podjęta większością kwalifikowaną głosów ważonych przyznanych w traktatach poszczególnym państwom członkowskim (art. 205 TWE) przy koniecznym spełnieniu dwóch kryteriów i trzeciego fakultatywnie: głosów ważonych liczby państw
Formuła tzw. podwójnej większości W świetle Traktatu z Lizbony podjęcie decyzji w Radzie opierać się będzie na następujących zasadach: zebraniu co najmniej 55% państw członkowskich, państwa opowiadające się za podjęciem decyzji będą musiały dysponować co najmniej 65% populacji UE
Równocześnie zdefiniowano: tzw. mniejszość blokującą: grupa państw blokująca podjęcie decyzji musi nie tylko dysponować co najmniej 35% populacji UE, lecz również liczyć co najmniej cztery państwa, zasadę, że w niektórych szczególnie istotnych dziedzinach (WPZiB, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, polityki gospodarczej i pieniężnej, zawieszenia w prawach państwa członkowskiego i wystąpienia z UE oraz różnych nominacji) dla podjęcia decyzji będzie konieczne zgromadzenie co najmniej 72% liczby państw członkowskich.
System głosowania w Radzie Jednak dotychczasowy (z Nicei) system głosowania większością kwalifikowaną w Radzie będzie obowiązywał do 31.10.2014 r. Następnie TL, a więc system głosowania podwójną większością (55% państw reprezentujących min. 65% ludności UE). Do 31.03.2017 r. każde państwo będzie mogło zażądać powtórzenia danego głosowania zgodnie z nicejskim systemem głosów ważonych.
Kompromis z Joaniny (wersja wpisana do TL: Protokół w sprawie decyzji Rady odnoszącej się do wykonania art. 9c ust. 4 TUE i art. 205 ust. 2 TFUE w okresie między dniem 1 listopada 2014 r. a dniem 31 marca 2017 r. i po dniu 1 kwietnia 2017 r.) Od 2017r. - wyłącznie system podwójnej większości TL wprowadza także mechanizm bezpieczeństwa podobny do kompromisu z Joaniny: jeśli grupie członków Rady nie wystarczy głosów do zablokowania uchwały, będą mogły odwlekać jej podjęcie. Warunkiem będzie odpowiednia wielkość tej grupy do 2017: reprezentacja min. 75% ludności lub 75% liczby państw niezbędnych do utworzenia mniejszości blokującej; od 2017: 55% ludności lub 55% liczby państw niezbędnych do utworzenia mniejszości blokującej. Projekt traktatu mówi o możliwości odwlekania podjęcia decyzji przez "rozsądny czas"…. (tzn???)
Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie powołania jednolitego organu, który – MA 2 KAPELUSZE, bo skupia w jednym ręku kompetencje obecnego Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB oraz komisarza ds. stosunków zewnętrznych – zapewniałby spójne postrzeganie Unii w stosunkach międzynarodowych, istniał daleko idący konsensus państw członkowskich już podczas Konferencji Międzyrządowej 2003/2004 r.
Reforma poszczególnych instytucji, organów i organów doradczych : PE Parlament Europejski pełni, obok Rady, funkcję prawodawczą i budżetową, Traktat z Lizbony wzmocnił pozycję PE w procedurze decyzyjnej (wcześniej brak było w Traktatach podobnego przepisu). Obok funkcji ustawodawczej Parlament Europejski pełni również funkcje kontroli politycznej i konsultacyjne. Do zwiększenia znaczenia Parlamentu Europejskiego przyczyniło się także, przewidziane przez Traktat z Lizbony, zwiększenie liczby obszarów objętych procedurą współdecydowania Rady z PE, tzw. zwykłą procedurą prawodawczą.
PE Istotnie rośnie zdolność Parlamentu Europejskiego do sprawowania kontroli demokratycznej w systemie instytucjonalnym UE. Parlament „wybiera przewodniczącego Komisji”, którego kandydaturę przedstawia Rada Europejska, „uwzględniając wybory do Parlamentu Europejskiego i po przeprowadzeniu stosownych konsultacji” (art. 9d). Parlament PE zatwierdza kolegialnie pozostałych członków Komisji, a „Komisja ponosi kolegialnie odpowiedzialność przed Parlamentem Europejskim”.
Komisja Europejska: do zasadniczych modyfikacji (art. 9d /nowy art. 17/ TUE) w stosunku do stanu obecnego (mających już pewne umocowanie w praktyce) należy powiązanie nominacji Przewodniczącego Komisji Europejskiej z wynikiem wyborów do PE. Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na to stanowisko, uwzględniając wyniki wyborów (art.9d /nowy art. 17/ ust. 7 TUE).
Trybunał Sprawiedliwości UE Zmiana nazwy (…) TL nie wprowadza w tej dziedzinie istotniejszych zmian, potwierdzając reformę przeprowadzoną w Traktacie z Nicei. Należy odnotować wyraźne ograniczenie kompetencji sądów unijnych w dziedzinie WPZiB i w mniejszym stopniu w ramach PWBiS.
KPP Traktat lizboński nadaje charakter wiążący prawnie Karcie Praw Podstawowych. Wielka Brytania i Polska zastrzegły ograniczenie stosowania Karty dla swoich obywateli poprzez zapisy w protokole 7 traktatu
Włączenie Karty Praw Podstawowych do prawa pierwotnego Traktat z Lizbony Włączenie Karty Praw Podstawowych do prawa pierwotnego PRAWNIE WIĄŻĄCA
Postanowienia art. 6 ust. 1 TUE, Deklaracji nr 1 oraz postanowienia Tytułu VII Karty określają zakres jej stosowania Niezależnie jednak od tego, niektóre państwa członkowskie, ze względu na wrażliwość niektórych dziedzin, do których odnoszą się prawa podstawowe, dodatkowo odniosły się do zakresu stosowania KPP: Polska zgłosiła (już podczas uzgadniania mandatu Konferencji Międzyrządowej) Deklarację nr 61, zastrzegającą kompetencję państw członkowskich do stanowienia prawa „w zakresie moralności publicznej, prawa rodzinnego, a także ochrony godności ludzkiej i poszanowania fizycznej i moralnej integralności człowieka”, Czechy – bezpośrednio przed podpisaniem TL – dołączyły do Aktu Końcowego Konferencji Międzyrządowej Deklarację nr 53, w której CZ. przedstawiają swoje rozumienie zasad obowiązywania KPP. Jest to w znacznej mierze przypomnienie końcowych postanowień tekstu samej KPP
UK i Polska zastrzeżenia Wielkiej Brytanii wobec KPP, wynikające ze specyfiki jej systemu prawnego, znalazły wyraz w specjalnym protokole, którego moc została rozciągnięta także na Polskę, przy czym Polska złożyła jednostronną Deklarację nr 62 odnoszącą się do art. 1 ust. 2 protokołu (który ogranicza stosowanie Tytułu IV Karty), w której stwierdzono, że Polska „ze względu na tradycję ruchu społecznego „Solidarność” i jego znaczący wkład w walkę o prawa społeczne i pracownicze, w pełni szanuje prawa społeczne i pracownicze ustanowione prawem Unii Europejskiej, w szczególności prawa potwierdzone w tytule IV” KPP.
Dodatkowo: Art. 51 „postanowienia niniejszej Karty mają zastosowanie do instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii w poszanowaniu zasady pomocniczości oraz do państw członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim wdrażają one prawo Unii”. Ponadto trzy inne teksty przyjęte na konferencji międzyrządowej w 2007 r. odnoszą się do karty protokół nr 7 w sprawie stosowania karty do Polski i UK deklaracja Polski nr 51 w sprawie karty deklaracja Polski dotycząca Protokołu w sprawie stosowania karty w odniesieniu do Polski i UK. (Szczególne zasady uzgodnione ze Zjednoczonym Królestwem i z Polską pozwoliły zachować prawnie wiążący charakter karty oraz zapewnić jej pełne stosowanie w pozostałych 25 państwach członkowskich )
Artykuł 51 Zakres Postanowienia niniejszej Karty mają zastosowanie do instytucji i organów Unii z właściwym uwzględnieniem zasady pomocniczości oraz do Państw Członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii. Państwa te zatem szanują prawa, przestrzegają zasad i popierają ich stosowanie zgodnie ze swymi kompetencjami. Niniejsza Karta nie ustanawia żadnej nowej kompetencji ani zadania dla Wspólnoty lub Unii, ani nie zmienia kompetencji i zadań określonych w Traktatach.
Rola ETSu W ostatnim czasie ETS potwierdził to orzecznictwo w następujący sposób: „ … Ponadto należy pamiętać, że wymogi wynikające z ochrony praw podstawowych w ramach wspólnotowego porządku prawnego są wiążące także dla Państw Członkowskich, gdy wykonują one regulacje wspólnotowe...” (wyrok z dnia 13 kwietnia 2000 r. w sprawie C-292/97, Rec. 2000, s. I-2737, pkt 37).
Artykuł 52 Zakres praw gwarantowanych Wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie muszą być przewidziane ustawą i szanować istotę tych praw i wolności. Z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, ograniczenia mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście realizują cele interesu ogólnego uznawane przez Unię lub wynikają z potrzeby ochrony praw i wolności innych osób. Prawa uznane w niniejszej Karcie, których podstawą są Traktaty wspólnotowe lub Traktat o Unii Europejskiej, są wykonywane na warunkach i w granicach określonych w tych Traktatach. W zakresie, w jakim niniejsza Karta zawiera prawa, które odpowiadają prawom zagwarantowanym w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, ich znaczenie i zakres są takie same jak praw ustanowionych przez tę Konwencję. Niniejsze postanowienie nie stanowi przeszkody, aby prawo Unii zapewniało szerszą ochronę.
Artykuł 53 Poziom ochrony Żadne z postanowień niniejszej Karty nie będzie interpretowane jako ograniczające lub podważające prawa człowieka i podstawowe wolności uznane, we właściwych im obszarach zastosowania, przez prawo Unii i prawo międzynarodowe oraz umowy międzynarodowe, których Unia, Wspólnota lub wszystkie Państwa Członkowskie są stronami, łącznie z europejską Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz przez konstytucje Państw Członkowskich.
Artykuł 54 Zakaz nadużycia praw Żadne z postanowień niniejszej Karty nie będzie interpretowane jako przyznające prawo do podejmowania jakiejkolwiek działalności lub dokonywania jakichkolwiek aktu zmierzającego do zniweczenia któregokolwiek z praw i którejkolwiek z wolności uznanych w niniejszej Karcie lub ich ograniczenia w większym stopniu, aniżeli jest to w niej przewidziane.
Protokół Artykuł 1 1. Karta nie rozszerza możliwości Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ani żadnego sądu lub trybunału Polski lub Zjednoczonego Królestwa do uznania, że przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne, praktyki lub działania administracyjne Polski lub Zjednoczonego Królestwa są niezgodne z podstawowymi prawami, wolnościami i zasadami, które są w niej potwierdzone. 2. W szczególności i w celu uniknięcia wątpliwości nic, co zawarte jest w tytule IV Karty nie stwarza praw, które mogą być dochodzone na drodze sądowej, mających zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa, z wyjątkiem przypadków gdy Polska lub Zjednoczone Królestwo przewidziały takie prawa w swoim prawie krajowym.
Protokół art. 2 Jeśli dane postanowienie Karty odnosi się do krajowych praktyk i praw krajowych, ma ono zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa wyłącznie w zakresie, w jakim prawa i zasady zawarte w tym postanowieniu są uznawane przez prawo lub praktyki Polski lub Zjednoczonego Królestwa
Przystąpienie UE do ETPCz Art. 6 (nowy art. 6) ust. 2 TUE stwierdza się, że: Unia „przystępuje” do EKPCz. Przystąpienie UE do EKPCz zostało sprecyzowane w płaszczyźnie proceduralnej i przedmiotowej
Problemy implementacyjne Traktat Lizboński Problemy implementacyjne
Działania wymagane przez TL do 2009 roku (w wypadku wejścia w życie TL w 2009): Decyzja RE ws. wyboru Przewodniczącego RE Decyzja RE ws. wyboru Wysokiego Przedstawiciela Decyzja RE ws. sprawowania przewodnictwa w UE Decyzja RE w sprawie regulaminu RE Decyzja Rady w sprawie regulaminu Rady
Działania wymagane przez TL po 01. 01 Działania wymagane przez TL po 01.01.2009 roku (w wypadku wejścia w życie TL w 2009): Decyzja dot. przystąpienia UE do EKPCZiO Decyzja RE ws. składu Parlamentu Europejskiego Decyzja RE ws. listy formacji Rady Decyzja Rady ws. Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych Decyzja Rady ws. COSI Decyzja Rady ws. stosowania klauzuli solidarności Rozporządzenia PE i Rady ws. aktów delegowanych/ aktów wykonawczych Rozporządzenie PE i Rady ws. rozporządzenia finansowego
Działania wymagane przez TL w nieokreślonej bliżej „przyszłości), zakładając jednak wejście w zycie TL ( w ogóle): Inicjatywa obywatelska Decyzja Rady ws. Europejskiej Agencji Obrony Decyzja Rady ws. współpracy administracyjnej/ JHA Decyzja Rady ws. zwiększenia liczby rzeczników generalnych Rozporządzenie Rady ws. Prokuratury Europejskiej Decyzja RE ws. zasad rotacji w Komisji Europejskiej Decyzja Rady ws. współpracy strukturalnej w dziedzinie polityki obronnej
Kwestie dodatkowe „TECHNICZNE” Reguły w zakresie przejścia na nowe procedury decyzyjne Kwestie budżetowe POLITYCZNE Pozycja i rola Przewodniczącego RE Szczegółowe kompetencje Wysokiego Przedstawiciela Relacje Przewodniczącego RE/ Wysokiego Przedstawiciela / Przewodniczącego KE Jaka Służba Działań Zewnętrznych? Przyszłość Rady ds. Ogólnych? Jaka rola prezydencji grupowej?