Kościoły i wspólnoty chrześcijańskie Dúllek bolesław

Kościoły luterańskie Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Zachodniej

Podstawy Założyciel: ks. dr Marcin Luter, augustiański teolog z Wittembergi. Czas powstania: 1517 – przybicie 95 tez na drzwiach kościoła w Wittemberdze. Nazwa „protestanci”: Przeciwko próbie powstrzymania reformacji w Niemczech, podjętej przez sejm w Spirze (1529), zaprotestowali książęta Saksonii, Brandenburgii, Brunszwiku i Anhaltu oraz liczne rady miejskie. Od tego protestu zwolenników Reformacji nazwano protestantami. Podstawa doktrynalna: Konfesja Augsburska (Confessio Augustana) z 1530 autorstwa Filipa Melanchtona.

Sola… Sola Scriptura – jedyny fundament wiary, kwestionowanie wartości Tradycji Sola fide – usprawiedliwienia dostępuje się dzięki samej tylko wierze Sola gratia – tylko dzięki łasce Boże możemy być zbawieni

Sakramenty Chrzest Wieczerza Pańska (Eucharystia); konsubstancjacja (współistoczenie) Formy pokrewne nie będące sakramentami: Konfirmacja Pokuta Modlitwa za chorych Ordynacja duchownego Małżeństwo

Formy kultu W nabożeństwie luterańskim występują dwa punkty szczytowe: Słowo Boże i Sakrament Ołtarza Bez kazania nie ma ewangelickiego nabożeństwa ani obrządków kościelnych Na czoło wysuwa się niedziela, która jest małą Wielkanocą Rok kościelny rozpoczyna się w pierwszą Niedzielę Adwentu a kończy się tzw. Niedzielę Wieczności Rok kościelny dzieli się na dwa półrocza: Pana i Kościoła Obchodzą święta Apostołów, święta Maryjne (Ofiarowanie, Zwiastowanie i Nawiedzenie), poświęcenie kościoła, dziękczynienie za żniwa, pamiątka Reformacji, pamiątka umarłych. Marcina Lutra obchodzą 18 lutego (w rocznicę śmierci)

Liczebność (dane z 1994) Świat: 60 mln Europa: 37,3 mln Polska: 80 tys.; 6 diecezji (cieszyńska, katowicka, wrocławska, warszawska, mazurska, pomorsko-wielkopolska

Nomenkaltura Polska: Kościół Ewangelicko-Augsburski USA: Kościół Ewangelicko-Luterański Brazylia: Kościół Ewangelicki Wyznania Luterańskiego Luteranizm to rodzina Kościołów, w większości należących do Światowej Federacji Luterańskiej (zrzesza 120 Kościołów; dane z 1994)

Administracja Władzami diecezji są: synod diecezjalny, rada diecezjalna i biskup diecezjalny Najwyższą władzą jest synod Kościoła, który wybiera biskupa Kościoła na 10-letnią kadencję Biskup Kościoła jest prezesem konsystorza, stanowiącego naczelną władzę administracyjną

Kościoły reformowane Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Zachodniej

Podstawy Założyciele: Urlich Zwingli oraz Jan Kalwin Czas powstania: 1519 Podstawa doktrynalna: Druga Konfesja Helwecka (1566) oraz Katechizm Heidelberski (1536)

Sola… Sola scriptura Sola fide Sola gratia Soli Deo gloria – tylko Bogu należna jest chwała Ecclesia reformata semper reformanda – Kościół reformacyjny zawsze reformowanany

Sakramenty Chrzest Wieczerza Pańska (Komunia święta) – obecność duchowa (Kalwin) lub symboliczna (Zwingli)

Predestynacja Zbawienie otrzymujemy wyłącznie z łaski Boga, w odwiecznym wybraniu w Jezusie Chrystusie Bóg chce abyśmy byli zbawieni I druga strona: Sprawiedliwy gniew Boży

Administracja Kościołem kierują starsi – prezbiterzy Starsi są wybierani spośród świeckich i duchownych Kongregacjonalizm – niezależność Kościołów lokalnych

Liczebność (dane z 1992) Zrzeszeni w Światowym Aliansie Kościołów Reformowanych 175 Kościołów 84 kraje 70 mln wyznawców

Wspólnota Anglikańska Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Zachodniej

Historia przed rozłamem Nie powstała w wyniku Reformacji W okresie późnego średniowiecza Kościół w Anglii uzyskał szeroką autonomię w stosunkach z Rzymem, nabrał cech Kościoła państwowego Zabroniono apelacji do Rzymu, ogłaszania cenzur papieskich bez zgody króla i przyjmowania przez Anglików beneficjów kościelnych z rąk papieskich. To nie ograniczało jurysdykcji duchowej papieża W XIV wieku Kościół angielski posiadał mocną świadomość, że jest częścią Kościoła powszechnego

Historia – Jan Wiklif (1320-1384) Wykładowca filozofii i teologii w Oksfordzie Ludzie dzielą się na tych, którzy będą zbawieni i tych o których Bóg wie, że będą potępieni (predestynacja) – zbyteczne są odpusty, spowiedź Eucharystia – Chrystus obecny w sposób duchowy Atakował zeświecczenie duchowieństwa, nadużycia w Kościele Przełożył Biblię W 1377 papież Grzegorz XI potępił Wiklifa, choć za heretyka został uznany dopiero ma soborze w Konstancji (1414), na którym spalono Husa. Szczątki Wiklifa wydobyto z ziemi po 44 latach od chwili śmierci, spalono i wrzucono do rzeki

Historia – rozłam; Henryk VIII Papież udzielił Henrykowi VIII dyspensy od przeszkody powinowactwa, by mógł pojąć za żonę wdowę po swoim bracie Arturze, Katarzynę Aragońską Po 19 latach trwania tego małżeństwa Henryk VIII zapragnął poślubić damę dworską Annę Boleyn i zwrócił się do papieża z prośbą o unieważnienie jego związku z Katarzyną Aragońską Papież odmówił W 1531 Henryk VIII zwołał synod duchowieństwa na którym obwołał się jedynym i najwyższym panem oraz najwyższą głową Kościoła Anglii

Istotne dokumenty Akt Supremacji (Act Supermacy), 1531 – Biskup Rzymu nie posiada z prawa Bożego na terenie Anglii większych uprawnień niż każdy inny zagraniczny biskup. Król jest jedyną i najwyższą na ziemi głową Kościoła Anglii Akt o ujednoliceniu (Act of Uniformity), 1549 – skasowanie rytu rzymskiego oraz tradycyjnych obrzędów diecezji angielskich, wprowadzenie nowej liturgii Ordinal – nowy ryt święceń biskupów, prezbiterów i diakonów (brak sukcesji) Artykuły anglikańskie, 1536 – 39 artykułów – wyznanie wiary Common Prayer Book – modlitewnik (1594)

Anglikańska Wspólnota Kościołów Narodowy Kościół Anglii (Church of England) jest pierwszym, ale nie jedynym Kościołem anglikańskim Związane jest to z działalnością kolonizacyjną Kościoły te tworzą Wspólnotę Anglikańską (Anglican Communion) Wspólnota ta liczy 65 mln wiernych (1994)

Teologia Ciężko mówić o teologii anglikańskiej Nie definiować tego, czego Bóg sam w Piśmie św. nie zdefiniował, ale także, by niczego nie odrzucać lub zmieniać, co nie sprzeciwia się słowu Bożemu Comprehensiveness – wszechstronność – zbytnio nie precyzować Agreement – powszechna zgoda wiernych Common sense – zdrowy rozsądek

Sakramenty Chrzest Eucharystia

Baptyści Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Zachodniej

Historia Początki podobno w Szwajcarii W XV wieku podobno na Śląsku Konrad Grebel, Feliks Manz, Grzegorz Blaurock, Wilhelm Reublin, Baltazar Hubmaier, Jan Denck

Chrzest Przeciw chrzczeniu niemowląt Chrzest na podstawie wyznania wiary Chrzest przez zanurzenie

Baptyście w Polsce W 1905 na kongresie w Londynie powołany został Światowy Związek Baptystów. Powstał on nie jako władza nadrzędna dla zborów baptystycznych, ale jako ciało doradcze i forum wymiany doświadczeń i wzajemnej pomocy w różnych dziedzinach Organem urzędowym w Polsce jest miesięcznik „Słowo Prawdy” W 1946 uznani przez państwo jako Polski Kościół Chrześcijan Baptystów 127 zborów, 9 okręgów, 64 duchownych (ordynowani prezbiterzy, kaznodzieje, przewodniczący zborów), 3335 ochrzczonych (1994)

Zasady wiary i ustrój kościelny Konfesja, czyli wyznanie wiary i ustrój zborów baptystów – 14 artykułów Nadrzędność Pisma Świętego w sprawach wiary i życia Autonomia zborów Brak czyśćca, modlitwy za zmarłych, celibatu, czci Maryi i świętych Maryja – wzór do naśladowania, ale nie „pośredniczka” 40 mln wyznawców (1993)

Metodyści Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Zachodniej

Historia – Jan Wesley Jan Wesley chciał być duchownym anglikańskim; pracę nad sobą prowadził w duchu rygoryzmu religijnego Zakłada Klub Świętych (The Holu Club); skrupulatnie, metodycznie uregulowany tryb życia i wypełniania wszelkich możliwych praktyk religijnych Wyjazd do USA 1739 – zakłada w Bristolu pierwsze stowarzyszenie wzajemnego doskonalenia się 1739 – buduje pierwszą kaplicę metodystyczna w Bristolu Kaznodziejstwo otwartej przestrzeni

Zasady wiary i ustrój kościelny Chrześcijaństwo bezdogamtyczne Zrodzony w łonie anglikanizmu miał zmienić postawę a nie doktrynę Artykuły wiary z 1784 (25 artykułów) Maryja i święci wzorem wiary; nie są otaczani czcią Ustrój konferencyjno-episkopalny Konferencja doroczna obejmująca jeden kraj Konferencja Generalna obejmująca cały świat (zawsze odbywa się w USA) W parafiach pracują pastorzy, okręgami kierują superintendenci, diecezjami zarządzają biskupi

Metodyzm w liczbach 11 mln wiernych 3 tys. Ordynowanych 5 tys. Kaznodziejów świeckich W Polsce (1993) – Kościół Ewangelicko-Metodystyczny: 4000 wiernych 43 parafie 35 duchownych 3 okręgi Organ urzędowy: „Pielgrzym Polski”

Zielonoświątkowcy Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Zachodniej

Geneza i historia Zrodzony w protestantyzmie amerykańskim, w łonie metodyzmu Jakub Filip Spener – świadome przyjęcie łaski Ducha Świętego w chrzcie i bierzmowaniu Pojawienie się podobny tendencji w różnych rejonach świata Ruchy pentekostalne

Doktryna, ustrój Przyjmują zasady reformacji Brak jednolitego Credo Sakramenty: chrzest i eucharystia (pomiędzy pamiątką, a duchową obecnością) Kongregacyjna struktura Kościoła; autonomia zborów Organ urzędowy w Polsce: Głos Prawdy Modlitewnik w Polsce: Śpiewnik Pielgrzyma

Inne protestanckie Kościoły wolne Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Zachodniej

Kościół Chrystusowy (Uczniowie Chrystusa) Założyciel: Thomas Campbella Główna idea: połączenie wszystkich wyznań na gruncie Biblii Administracja: na wzór kongregacjonalny Liczebność: 2 mln W Polsce: od 1921; Konstanty Jaroszewicz; 30 zborów; 2500 wiernych

Kościół Wolnych Chrześcijan (Darbyści) Założyciel: John Nelson Darby Założenia: bibilijny tryb życia, rozbudzanie Kościoła pierwotnego Liczebność: kilkaset tysięcy W Polsce: przed I WŚ; 83 zbory, główna siedziba w Bielsko-Białej; 3500 wiernych Administracja: zbory są samodzielne i autonomiczne

Kościół Ewangelicznych Chrześcijan Założyciel: Iwan Prochanow Pochodzenie: Rosja, XIX wiek W Polsce: od 1908, 1200 wiernych, 24 zbory

A ponadto Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Zachodniej Kościoły starokatolickie Polski Narodowy Katolicki Kościół Kościół Polskokatolicki Starokatolicki Kościół Mariawitów Adwentyści

A ponadto Kościoły i Wspólnoty Kościelne Tradycji Wschodniej Ze względu na tradycje liturgiczne (ryty): Aleksandryjskiej Antiocheńskiej (Zachodniosyryjskiej) Chaldejskiej (Wschodniosyryjskiej) Bizantyjskiej (Konstantynopolitańskiej) Ormiańskiej Ze względu na doktrynę: Asyryjski Przedcholcedoński Prawosławny Katolickie Kościoły Wschodnie

Papież Koptów Szenuda III Tawardos II

Patriarcha Moskwy i Wszechrusi Cyryl I Aleksy II