Rodzina z problemem alkoholowym Poradnia Profilaktyczno Terapeutyczna mail: profilak@zg.home.pl

UZALEŻNIENIE I WSPÓŁUZALEŻNIENIE Uzależnionym od alkoholu jest człowiek, który swoje sprawy, napięcia i kłopoty próbuje rozwiązywać (rozładowywać) pijąc alkohol (lub zażywając inną substancję PSYCHOAKTYWNĄ). Robi to w sposób, który ma dla niego szkodliwe konsekwencje. Otrzymuje na ten temat informacje od otoczenia a mimo to robi to dalej WSPÓŁUZALEŻNIENIE: To choroba związana z życiem w otoczeniu osoby uzależnionej, wynikająca ze skupienia wszystkich sił życiowych na ograniczaniu skutków uzależnienia partnera i próbach ukrywania, zaprzeczania i ochraniania uzależnionego przed tymi skutkami. UZALEŻNIENIE I WSPÓŁUZALEŻNIENIE

System iluzji i zaprzeczeń To swoisty, specyficzny dla każdego uzależnionego zespół przekonań i zachowań przystosowawczych pozwalający uzależnionemu odrzucać informacje o skutkach swojej choroby i trwać w uzależnieniu mimo ponoszonych strat

RODZINA jest systemem, który ma określoną strukturę, w którym panują reguły i który dąży do homeostazy. można ją porównać do mechanizmu zegara: każda osoba to element systemu (kółko zębate zegara) między członkami rodziny zachodzą interakcje (ruch jednego kółka pociąga za sobą ruch innych) są oni zależni od siebie w zaspokajaniu swoich potrzeb uczuciowych, społecznych i duchowych RODZINA ALKOHOLOWA (DYSFUNKCYJNA) RODZINA ZDROWA

RÓŻNICE MIEDZY ZDROWA I DYSFUNKCYJNA każdy członek rodziny może paść ofiarą pretensji i oskarżeń; musi ograniczyć swój rozwój, podporządkowując się sztywnym regułom panującym w rodzinie - odgrywa rolę, tracąc własną tożsamość (rola alkoholika, żony alkoholika, role dzieci: bohater rodziny, kozioł ofiarny, maskotka, zagubione dziecko) NIE CZUJ !!! RODZINA ZDROWA RODZINA ALKOHOLOWA Zdrowa rodzina ma ustaloną strukturę i jasne wyodrębnione role rodziców i dzieci. Świat dorosłych jest oddzielony od świata dzieci. Dorośli zaspokajają swoje potrzeby w relacji małżeńskiej, rodzice zaspokajają potrzeby dzieci i dają im wsparcie. Oznacza to, że każdy członek rodziny jest akceptowany jako osoba i ma prawo do realizowania swojego życiowego potencjału. Zdrowa rodzina jest systemem funkcjonalnym, który cechują : Rodzina alkoholowa jest systemem dysfunkcyjnym: Rodzina stanowi grupę wyodrębnioną i ograniczoną od świata zewnętrznego, ale równocześnie otwartą na jego wpływy. Zachodzi wymiana informacji, idei, poglądów i możliwość czerpania wsparcia od siebie wzajemnie i z otoczenia. komunikacja jest podporządkowana zaprzeczaniu problemowi alkoholowemu (system iluzji i zaprzeczeń); nie można wyrażać uczuć, ani potrzeb NIE MÓW !!! członkowie rodziny nie mogą wzajemnie na sobie polegać, ani liczyć na wsparcie - umowy są łamane, NIE UFAJ !!! Zacierają się granice pomiędzy światem dorosłych i dzieci; następuje zamiana ról - dzieci zaspokajają potrzeby swoich rodziców. Pozytywna tożsamość i autonomia poszczególnych członków Oznacza to, że wszyscy członkowie rodziny obdarzają się nawzajem zaufaniem i wsparciem. Brak tożsamości i utrata autonomii poszczególnych członków Otwarta komunikacja Oznacza to, że w rodzinie wszystkie uczucia (pozytywne i negatywne) i potrzeby mogą być wyrażane. Zablokowana komunikacja brak połączenia ze światem zewnętrznym utrwalają się wewnętrzne mechanizmy adaptacyjne: „świat wewnętrzny” Wzajemne zaufanie i wsparcie Brak zaufania Wzajemna otwartość Zamknięty system Ustalona struktura Zaburzona struktura ROZMAWIAJ !!! NIE MÓW !!! UFAJ !!! NIE UFAJ !!! ODCZUWAJ !!! NIE CZUJ !!! RÓŻNICE MIEDZY ZDROWA I DYSFUNKCYJNA

ROLE PEŁNIONE W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ (z problemem alkoholowym) OSOBA UZALEŻNIONA Osoba współuzależniona BŁAZEN MASKOTKA BOHATER RODZINNY KOZIOŁ OFIARNY NIEWIDZIALNY ROLE W RODZINIE

Bierze na siebie odpowiedzialność za picie partnera Osoba współuzależniona Bierze na siebie odpowiedzialność za picie partnera Przejmuje jego obowiązki „wewnętrzne” Reprezentuje uzależnionego „na zewnątrz” Chroni uzależnionego ukrywając chorobę Próbuje kontrolować picie uzależnionego Zaniedbuje jednocześnie obowiązki domowe z powodu ich nadmiaru Nie radzi sobie z kontrolowaniem wewnętrznego układu Jest przepojona brakiem wiary i nadziei Zaniedbuje swoje potrzeby, rezygnuje „z siebie” Żyje w poczuciu bezsilności popadając w swoista apatię Nie wierzy w możliwość zmian

Zwykle (ale nie zawsze) najstarsze dziecko w rodzinie Gorliwy pomocnik w domowych pracach i obowiązkach D z i e c k o D o r o s ł y Cały czas w pełnej gotowości Rodzic dla młodszego rodzeństwa Opiekun swoich rodziców Dobrze się uczy Poświęca się dla rodziny Bardzo odpowiedzialny Pracoholik Klasowa niańka Nieustępliwy Żyje w stałym napięciu Wyczuwa potrzeby innych Nad wyraz ambitny i nadgorliwy Chętnie przejmuje kontrole nad innymi Trudno nawiązuje bliższe znajomości BOHATER RODZINNY Potrafi dawać, ale nie umie przyjmować Z trudem rozpoznaje i wyraża uczucia Wpada w panikę w sytuacjach spontanicznych

Skupiają się na nim frustracje i problemy rodzinne Odreagowuje je w konfliktach w świecie „zewnętrznym” To on jest w szkole tym najbardziej dającym się we znaki uczniem Popada w konflikty z prawem D z i e c k o D o r o s ł y W ciągłym konflikcie z rodzeństwem i reszta rodziny Jedyny który dostrzega prawdziwe przyczyny problemów w rodzinie Kozioł ofiarny obarczany przez innych odpowiedzialnością za kłopoty rodzinne Broni się okazując złość Stara się być „mocny” Zastąpi „bohatera”, gdy go zabraknie Nieprzystosowany Pełen złości i lęku „Syzyf” KOZIOŁ OFIARNY Samotny, okaleczony outsider W pracy ciągle ma niepowodzenia Szybko się uzależnia (alkohol itp..) Pierwszy odchodzi z domu i staje się niezależny

NIEWIDZIALNY Nikt nie wie gdzie jest, co robi, co myśli i czuje Typowy „Kevin” niedostrzegany i samotny Żyje w wymyślonym świecie fantazji D z i e c k o D o r o s ł y W szkole niezauważalny i zapomniany Zawsze sam organizuje swój czas Czuje się inny niż pozostali Nie radzi sobie w grupie Odsuwa się od rodziny Małomówny i samotny Nie umie pracować w zespole Pomijany przy podwyżkach i nagrodach Nie zauważany przez kolegów i zwierzchników Nie umie pozostawać w długotrwałym związku

Nikt w otoczeniu nie traktuje ich poważnie MASKOTKA BŁAZEN Nikt w otoczeniu nie traktuje ich poważnie Oni także nie potrafią być poważni D z i e c k o D o r o s ł y Mają kłopoty ze swoja seksualnością Ich relacje z ludźmi są powierzchowne W pracy nie są uważani za rzetelnych Dusza towarzystwa Często najmłodsze dziecko Okłamywany „dla jego dobra” Lubiany przez wszystkich wokół Roześmiany i kpiarski wewnątrz płacze Bywa błaznem klasowym podobnie jak kozioł Najłatwiej przez uzależnionego akceptowany Przez rodzinę wysyłany w razie konfliktów do „uzależnionego” jako „rozjemca” Często staje się ofiarą molestowania seksualnego ze strony uzależnionego

ROLE PEŁNIONE W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ (z problemem alkoholowym) ROLE PEŁNIONE W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ (z problemem alkoholowym) OSOBA UZALEŻNIONA Osoba współuzależniona BŁAZEN MASKOTKA BOHATER RODZINNY KOZIOŁ OFIARNY NIEWIDZIALNY ROLE W RODZINIE