METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO   WERONIKI SHERBORNE w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka

„DEVELOPMENTAL MOVEMENT” GENEZA Weronika Sherborne (1922-1990) - była nauczycielką wychowania fizycznego i fizjoterapeutką. Mieszkała i pracowała w Wielkiej Brytanii. Uczennica R. Labana; kontynuatorka jego dzieła, twórczyni własnej metody pracy z dziećmi znanej pod nazwą „DEVELOPMENTAL MOVEMENT” (RUCH ROZWIJAJĄCY)

RUDOLF LABAN Urodził się w 1879 roku w Bratysławie, malarz, gimnastyk, tancerz, propagator tańca wyzwolonego, wybitny choreograf, twórca współczesnej kinetografii. Prowadził szkołę tańca. Od 1930 roku był choreografem Opery Berlińskiej. Wnikliwie analizował możliwości ruchowe człowieka. Z jego teorii zwanej Gimnastyką twórczą (ekspresyjną) wywodzi się współczesna koncepcja wychowania fizycznego powszechnie realizowana w Wielkiej Brytanii i krajach niemieckojęzycznych.

Aktualne trendy w wychowaniu fizycznym preferują ruch podejmowany zgodnie z własną inwencją, fantazją i doświadczeniem. W myśl tej koncepcji ćwiczenia gimnastyczne powinny przybierać formę zadań otwartych zapewniających duży margines swobody, możliwości decydowania o sposobie wykonania ruchu i wyrażania swej indywidualności. Jest to odwołanie się do koncepcji wychowania naturalnego i postawienia na twórczy rozwój jednostki. Według Labana ruch ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju jednostki ludzkiej, umożliwia człowiekowi nawiązanie kontaktów z otaczającą go rzeczywistością i jest warunkiem jego zdrowia psychicznego. Najwyższym poziomem rozwoju aktywności ruchowej, zdaniem Labana, jest ruch kreatywny, prowadzący do potrzeby tworzenia i chęci wyrażania siebie, np. w tańcu.

Ruch Rozwijający Znajomość R. Labana, jego praca, system nauczania wywarły decydujący wpływ na życie i twórczość W.Sherborne . Zetknięcie się z problematyką upośledzenia umysłowego spowodowało początek rozwoju własnej metody oddziaływania na dzieci upośledzone umysłowo oraz kształcenie nauczycieli w tym zakresie. Teorię i praktykę Rudolfa Labana związaną z ruchem zastosowała do pracy z dziećmi i dorosłymi upośledzonymi umysłowo, a także z dziećmi z różnego rodzaju nieprzystosowaniem i zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego.

ZAŁOŻENIA Podstawowymi elementami w metodzie W. Sherborne są podobnie jak u Labana ruch i kontakt fizyczny z drugim człowiekiem. Weronika Sherborn pisała że wszystkie dzieci mają dwie podstawowe potrzeby: - pragną czuć się dobrze we własnym ciele, czyli umieć w pełni nad nim panować, - odczuwają potrzebę nawiązywania kontaktów z innymi. Zaspokojenie tych potrzeb/dobry kontakt z samym sobą z innymi ludźmi/jest możliwy dzięki dobremu nauczeniu ruchu.

Niezwykle ważną rolę odgrywa tu pierwsza zabawa, której człowiek doświadcza we wczesnym okresie swojego życia- baraszkowanie. Jest ona okazja do: poznawania siebie, swoich możliwości i ograniczeń poznawania innych poczucia oparcia i bezpieczeństwa jakie można dać sobie nawzajem robienie czegoś razem, radość z kontaktu z innymi, radość z ruchu, z życia.

Aby baraszkowanie spełniło swoje cele powinno być przyjemną radosną beztroską zabawą zarówno dla dziecka jak i jego rodziców. Często bywa to trudne do osiągnięcia dla rodziców dzieci z problemami rozwojowymi. Rodzice ci koncentrują się głównie na udziale w różnorodnych programach terapeutyczno - edukacyjnych i brakuje im czasu na tak ważną dla rozwoju dziecka zabawę. W. Sherborne wyszła naprzeciw tym potrzebom. W swojej metodzie jako podstawę przyjęła ZABAWĘ - BARASZKOWANIE.

Ruch rozwijający to nie zestaw ćwiczeń lecz proces komunikacji międzyludzkiej, można powiedzieć że jest to pomoc w odpowiedzi na podstawowe pytania: kim jestem? jacy są inni ludzie? jak żyć z innymi ludźmi? jak zadbać o swoje miejsce w przestrzeni? jak poznać granice swojej przestrzeni osobistej i jak jej bronić ?

Metoda ta jest szansą na istotne wspomaganie rozwoju dziecka szczególnie sfery emocjonalnej, społecznej i poznawczej. Potrzebny jest tylko czas, przestrzeń i drugi człowiek. Stwarza ona okazję do poznawania siebie, innych oraz budowania wzajemnych relacji poprzez różnorodne, naturalne i proste doświadczenia ruchowe.

IDEA METODY Ruch Rozwijający poprzez różnorodne propozycje aktywności ruchowej w kontakcie z innymi ludźmi ma budować: ŚWIADOMOŚĆ CIAŁA - ruchy zaliczane do tej kategorii pozwalają na stopniowe poznanie części naszego ciała. Szczególną uwagę przywiązuje się do stóp, kolan, nóg i bioder ponieważ na nich opiera się ciężar ciała. Kontrola nad nimi jest warunkiem utrzymania równowagi. Świadomość własnego ciała prowadzi do ukształtowania się własnej tożsamości - wyodrębnienia własnego Ja od otoczenia

ŚWIADOMOŚĆ PRZESTRZENI - ta kategoria ruchu ma na celu wykształcenie orientacji w przestrzeni by wytworzył się związek między człowiekiem i tym co go otacza. Zasadnicze działania ruchowe odbywają się jak najniżej np. na podłodze co daje poczucie stabilności. Dzięki temu człowiek czuje się swobodnie w otaczającej go przestrzeni. Brak świadomości przestrzeni prowadzi do zahamowań, poczucia zagrożenia niechęci do nowych sytuacji a w konsekwencji do izolacji od otoczenia.

ŚWIADOMOŚĆ RELACJI - Ta kategoria ruchu sprzyja wytwarzaniu się zaufania do drugiego człowieka i budowania związku z nim. Rozwija się ona w trakcie zabaw ruchowych. Ze względu na typ ruchu – związki międzyludzkie dzielimy na: -ruch „z” , - ruch „przeciwko” - ruch „razem”

JĘZYK OPISUJĄCY DOŚWIADCZENIA W Ruchu Rozwijającym szczególnie ważna jest komunikacja niewerbalna – język ruchu i język ciała. Język słów ma tu też ogromne znaczenie. Ważne jest aby doświadczeniom w trakcie sesji towarzyszyły słowa opisujące to czego doświadczamy – nazywamy części ciała, rodzaj ruchu, uczucia , relacje – używając słów, które im odpowiadają. W ten sposób dziecko ma szanse być świadome tego czego w tym momencie doświadcza. Język musi opisywać rzeczywistość unikam języka metaforycznego.

ZASADY PROWADZENIA ZAJĘĆ METODĄ WERONIKI SHERBORNE PODSTAWOWYM NARZĘDZIEM PRACY TERAPEUTY JEST ON SAM uczestnictwo w zajęciach jest dobrowolne (można dziecko zachęcać, dodawać mu odwagi, ale nie zmuszać); nawiązujemy kontakt z każdym dzieckiem zajęcia powinny być dla dziecka przyjemne i radosne; przestrzegamy praw dziecka do swobodnej własnej decyzji, aby miało poczucie kontroli nad sytuacją i autonomii; dajemy dziecku szansę na twórcze działanie; mamy poczucie humoru; nie krytykujemy dziecka; chwalimy dziecko nie tyle za efekt, co za jego starania i wysiłek, a także za jego nowe osiągnięcia;

unikamy rywalizacji; rozszerzamy krąg doświadczeń społecznych dziecka stopniowo (ćwiczenia w parach, trójkach z całą grupą); ćwiczenia zaczynamy od poziomu - podłogi; zaczynamy od ćwiczeń prostych stopniowo je utrudniając; zmniejszamy stopniowo swą inicjatywę na rzecz inicjatywy dziecka; stosujemy naprzemiennie ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne; uczymy używania siły jak i delikatności i opiekuńczości do innych; dbamy o to aby dziecko jeśli to możliwe znalazło się także w pozycji dominującej (poprzez zmianę ról); początek ćwiczeń planujemy tak, aby dawał poczucie bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu; na zakończenie zajęć stosujemy ćwiczenia wyciszające i uspokajające.

KTO MOŻE PROWADZIĆ ZAJĘCIA METODĄ RUCHUROZWIJAJĄCEGO wg W. SHERBORNE ? Uprawnienia do pracy Metodą Ruchu Rozwijającego daje kurs dla początkujących - POZIOM I Po odbyciu minimum półrocznej praktyki w prowadzeniu zajęć tą metodą jest możliwość zrobienia kursu dla zaawansowanych - POZIOM II Kursy te dają uprawnienia do pracy tą metodą , lecz nie uprawniają do szkolenia trenerów POZIOM III – MIĘDZYNARODOWY- to dalsze doskonalenie , warunkiem jest roczna praca MRR POZIOM IV – MIĘDZYNARODOWY - nadaje uprawnienia do prowadzenia szkoleń dla trenerów.

W POLSCE UPRAWNIENIA TAKIE MAJĄ prof. zw. dr hab W POLSCE UPRAWNIENIA TAKIE MAJĄ prof. zw. dr hab. Marta Bogdanowicz mgr Bożena Kisiel

mgr Alicja Wilkołazka mgr Maria Przasnyska mgr Małgorzata Mroziak mgr Dariusz Okrzesik

LITERATURA Weronika Sherborne „Ruch Rozwijający dla dzieci” PWN Warszawa 1999 Bogdanowicz Marta, Kisiel Bożena, Przasnyska Maria ,,Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka”, WSiP Warszawa 1992 Bogdanowicz Marta, Okrzesik Dariusz „Opis i planowanie zajęć według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborn” Harmonia,2006 Gdańsk M. Przasnyska - „Założenia i realizacja programu ruchu wW. Sherborne” (w):„Kultura Fizyczna” 5-6 /1987 M. Przasnyska - „Wychowanie fizyczne dzieci upośledzonych umysłowo wg programu W. Sherborne” (w):„Kultura Fizyczna” 3-4/1986 . Bogdanowicz - „Metoda Weroniki Sherborne w Polsce” (w:)„Schoolasticus” 2/1992 s.39-43 M.Bogdanowicz „Skale obserwacji zachowania dzieci i rodziców”harmonia 2006 Gdańsk  

PREZENTACJĘ PRZYGOTOWAŁY RENATA BIEŚ I IWONA CZACHOR