Projekt ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie

Dane INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Zespół Publicznego Gimnazjum i Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Przyjaźni ID grupy: MP Opiekun: Renata Grosz-Miłosz Kompetencja: matematyczno-przyrodnicza Temat projektowy: Woda – zbadaj, poznaj, oceń Semestr/rok szkolny: 2010/2011

Woda – zbadaj, poznaj, oceń

Wody świata Wody na świecie stanowią prawie 2\3 całej powierzchni lądu, z czego 97% to morza i oceany. Resztę (3%) stanowi woda słodka. Jednak tylko niewielkie ilości tej wody dostępne są dla człowieka. Zaledwie 0.03% wód to rzeki, czy jeziora. Resztę wód słodkich skupiają w sobie lodowce.

Rozmieszczenie globalnych zasobów wody woda na Ziemioceany 97% woda słodka 3% polarne czapy lodowe i lodowce 79% wody podziemne 20% dostępna woda powierzchniowa 1% woda słodka jeziora 70% wilgoć w glebie 20% para wodna w atmosferze 8% woda w biomasie 1% rzeki 1%

Woda niezbędna do życia Organizm ludzki to w ponad 70% woda. Wszelkie działania na jej niekorzyść to działania przeciwko nam samym. Według szacunków WHO każdego dnia około 4 tysiące dzieci umiera z powodu chorób związanych z niedostatkiem czystej wody.

Woda niezbędna do życia to najbardziej rozpowszechniony związek chemiczny na naszej planecie. występuje we wszystkich organizmach żywych i dlatego jest im niezbędna do życia. bierze udział w ważnych procesach: jest substratem w reakcji fotosyntezy, bierze udział w procesach życiowych wszystkich organizmów żywych. fotosynteza

Woda – tlenek wodoru związek chemiczny o wzorze H 2 O, występujący w warunkach standardowych w stanie ciekłym. W stanie gazowym wodę określa się mianem pary wodnej, a w stałym stanie skupienia – lodem.

Właściwości wody budowa dipolowa zdolność łączenia się w duże grupy cząsteczek wysokie temperatury topnienia i wrzenia wyjątkowo duże ciepło właściwe maksimum gęstości przy 4°C

Czy w wodzie znajduje się tylko woda? Czysta woda – składająca się tylko z cząsteczek wody: Możliwie najczystsza woda – składająca się z cząsteczek wody i niewielkiej ilości innych związków chemicznych: nie istnieje! oczyszczona w laboratorium (np. destylowana) występująca w środowisku naturalnym (z lodowca). Woda w środowisku składa się przeciętnie w 96% z H 2 0, pozostałe 4% stanowią: gazy - (np.: tlen-O 2, dwutlenek węgla-CO 2, azot-N 2,), rozpuszczone związki (np.: sole odżywcze, kwasy humusowe ), zawieszona materia (np.:okruchy skał i gleby, żywe organizmy i ich szczątki).

Podział składników wód naturalnych substancjeorganiczne Szczątki organizmów, białka, cukry nieorganiczne Sód, potas, magnez, wapń, chlor, siarczany

Główne substancje nieorganiczne rozpuszczone w wodzie Nazwa związku Symbol Sód Na + Potas K + Magnez Mg 2+ Wapń Ca 2+ Chlor Cl - Siarczany SO 4 2- Wodorowęglany HCO 3 - Krzemionka SiO 2

Uzdatnianie wód Aby woda mogła być uznana za wodę pitą musi zostać poddana procesowi uzdatniania, który polega na: oczyszczaniu wstępnym, usuwaniu substancji zbędnych i toksycznych, wzbogaceniu w substancje pożądane (mikro- i makroelementy), unieszkodliwieniu drobnoustrojów mogących powodować choroby zakaźne.

Woda w powiecie kartuskim W powiecie kartuskim woda do spożycia pochodzi z warstw głębinowych tj. od 60 m do 180 m pod powierzchnią ziemi Czwartorzęd Ostatni okres ery Kenozoicznej

Woda w powiecie kartuskim Powiatowa stacja sanitarno-epidemiologiczna nadzoruje 92 wodociągi Długość sieci wodociągowej ma ok km. - jest to 1 / 25 obwodu Ziemi W ciągu 1 doby ludzi zużywa m 3 wody W 2010 r. w 18 wodociągach stwierdzono złą jakość wody (zwiększona zawartość żelaza, manganu)

Zanieczyszczenia wody Wzrost liczby ludności i rozwój produkcji przemysłowej powodują większe zużycie wody, a jednocześnie zwiększa się zanieczyszczenie wód. Do wody dostają się na obszarach zurbanizowanych ścieki przemysłowe, komunalne, a na obszarach rolniczych nawozy sztuczne i pestycydy

Do głównych zanieczyszczeń wód należą: detergenty metale ciężkie nawozy sztuczne fenole zasolenie zakwaszenie

Metody oczyszczania wód Sposoby mechaniczne oddzielanie większych odpadów w ściekach na specjalnych kratach, grubych sitach Sposoby chemiczne unieszkodliwienie związków chemicznych (azotanów, fosforanów, toksycznychzwiązków organicznych) przez m.in. utlenianie ozonem Sposoby biologiczne rozłożenie związków organicznych przez niektóre bakterie, pierwotniaki lub grzyby,

Oczyszczalnia ścieków w Kartuzach zlokalizowana jest nad jeziorem Klasztornym Dużym oczyszczalnia jest przygotowana na przyjmowanie ścieków w ilości 10 tyś.m3 Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z chemicznym wspomaganiem usuwania fosforu.

Z wizytą w oczyszczalni ścieków w Kartuzach

Klasa I – Wody najczystsze, zdatne do picia, stosowane w różnych gałęziach przemysłu i w hodowli ryb. Stanowią 3% wszystkich wód. Klasa II – Wody wykorzystywane w celu rekreacji oraz w hodowli zwierząt. Klasa III – Wody zanieczyszczone, stosowane w przemyśle, z pominięciem przemysłu spożywczego oraz farmaceutycznego. Stosowane również w rolnictwie do nawadniania upraw. KLASY CZYSTOŚCI WÓD

Co bada się w wodzie przeznaczonej do spożycia? Organoleptycznie i fizykochemicznie Barwa Mętność Przewodność właściwa Stężenie jonów wodoru (pH) Zapach Azotany, azotyny, mangan, żelazo, Mikrobiologicznie Bakterie grupy coli Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) Enterokoki(paciorkowce kałowe) Ogólna liczbę mikroorganizmów w 22 O C

E.coli Składnik flory bakteryjnej jelita grubego u człowie ka i zwierząt Obecność świadczy o skażeniu wody w wyniku awarii sieci wodociągowej lub samego ujęcia ściekami zawierającymi odchody ludzkie bądź zwierzęce Jest odpowiedzialna za biegunki, zakażenia układu moczowego czy zapalenie opon mózgowych u noworodków, zatrucie pokarmowe

Ekosystem to żywe organizmy (biocenoza), oraz elementy środowiska nieożywionego (biotop). Między którymi zachodzi nieustanna wymiana energii w obie strony oraz wymiana materii.

Ekosystemy wodne Jeziorarzekimorzaźródła

W wodach wyróżniamy kilka grup organizmów: Plankton Nekton Bentos

Plankton zespół organizmów żywych unoszących się w wodzie np. pierwotniaki, sinice, okrzemki Nekton wszystkie zwierzęta zdolne do poruszania się wbrew prądom wodnym np. ryby Bentos zespół organizmów zwierzęcych żyjących na dnie np. pijawki, mięczaki, W WODACH WYRÓŻNIAMY KILKA GRUP ORGANIZMÓW

Bezkręgowce żyjące w naszych wodach chruściki ważki Pływak żółtobrzeżek kiełż Ośliczka pospolita Płoszyca szara ośliczka nartnik

Woda jest źródłem energii Najważniejszym ze źródeł odnawialnych jest energia spadku wody Elektrownia wodna to zakład przemysłowy zamieniający energię spadku wody na elektryczną elektrownie na rzekach pomorskich zapewniały przed II wojną światową energię elektryczną portowi morskiemu w Gdyni, Kartuzom oraz Gdańskowi i jego okolicom, co daje wyobrażenie jak duży potencjał mają elektrownie wodne.

Elektrownia wodna na rzece Raduni w Rutkach Powstała w 1910 roku Była to druga elektrownia na Raduni, pierwsza powstała 2 tygodnie wcześniej w Straszynie Powierzchnia jej zlewni wynosi 330 km2 średnia roczna produkcja: 2,3 x10 (6) kWh średni przepływ: 3,33 m 3 /s

Elektrownie wodne na Pomorzu

W elektrowni wodnej w Rutkach

Wody w naszej okolicy Jezioro Przyjaźń Jezioro Łapińskie Rzeka Radunia

Jezioro Przyjaźń występują tu płoć, karaś, okoń. Głębokość do 2-3 m. W bardzo wilgotnych latach przepływowe przez cały rok. brzegi jeziora porośnięte. Przed przyduchą (~2000r.) występowały karpie, węgorze, leszcze.

Nad Jeziorem w Przyjaźni

Jezioro Łapińskie przepływowe jezioro rynnowe w Polsce położone na wschodnim krańcu Pojezierza Kaszubskiego. Pełni głównie funkcje rekreacyjno-turystyczne.

Położenie j. Łapińskiego

Nad Jeziorem Łapińskim

Radunia Rz eka, lewy dopływ Motławy. Całkowita długość rzeki wynosi 103,2 km, powierzchnia zlewni 837 km², zaś całkowity spadek 162 m. Przepływa przez rezerwat Krajobrazowy Jar Rzeki Raduni

Jar Rzeki Raduni Obszar chroniony. Porośnięty grądem (dominuje tu grab i dąb, posiada bogaty podszyt) i łęgiem (w drzewostanie występuje olsza, topola, wierzba, wiąz, jesion)

Nad Radunią

Organoleptyczna ocena jakości wody polega na ocenie wody za pomocą zmysłu wzroku, smaku i węchu. Pozwala ocenić zapach, barwę lub mętność wody.

Wyniki oceny organoleptycznej wody Woda z RaduniWoda z J. Przyjaźń Woda z J. Łapińskiego zapachBardzo słabySłaby, roślinnyBardzo słaby barwaPrzejrzysta, bezbarwna Kolor żółty Rodzaj zapachu – R,G,S, (roślinny, gnilny, specyficzny)

Zbadanie odczynu pH pobranych próbek Do każdej z próbek dodaliśmy roztwór z czerwonej kapusty. Zmiana koloru fioletowego na różowy świadczy o odczynie kwaśnym, a kolor niebiesko-zielony o odczynie zasadowym.

Pomiar pH

Wyniki badania odczynu Woda z J. Łapińskiego – kolor fioletowy Woda z J. Przyjaźń – kolor niebieski – odczyn lekko zasadowy Radunia – kolor niebieski – odczyn lekko zasadowy

Badamy wodę

Wyniki badań WodasiarczanO2Odczyt % Z Raduni3,74,2105 Kropla Beskidu 3,0 - - Z J. Łapińskie go 6,38,8254 Woda z kranu 3, Z J. Przyjaźń 2,2 - 65

Pamiętaj! Oszczędzaj wodę! Nie wylewajcie wody, kiedy można jej użyć np.: do podlewania kwiatów, ogrodu, czy sprzątania. Bierzcie szybki prysznic. Zastąpcie natrysk wersją oszczędnościową, z małym strumieniem. Nie pozwólcie, aby woda była odkręcana, kiedy golicie się lub myjecie twarz lub zęby. Naprawcie kapiące krany wymieniając uszczelki. Jeżeli kran kapie z częstotliwością 1 kropli na sekundę można oczekiwać utraty litrów wody rocznie.

Projekt ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie