DZIEŃ DOBRY ZBIGNIEW KOWALCZYK SPECJALISTA ZESPOŁU PREWENCJI KRYMINALNEJ, NIELETNICH I PATOLOGII WYDZIAŁU PREWENCJI KOMENDY MIEJSKIEJ POLICJI W GDAŃSKU * W prezentacji wykorzystano materiały z ogólnodostępnej sieci Internet

Przemoc w rodzinie aspekt prawny: (wybrane zagadnienia) Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 roku, która niebawem ulegnie nowelizacji; Definicja przemocy w rodzinie Art.2 pkt.2 Przemoc w rodzinie- należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślnie działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt. 1 (członków rodziny i innych w myśl art.115§11 ust. z dnia 6 czerw.1997 kk.) w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienie i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Kodeks karny : Art. 207 kk. - popularnie zwany „znęcanie się nad rodziną” Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostająca w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osoba nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.” Art. 190kk. –”groźba karalna” Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art, 197 kk. – „gwałt” Art. 156 kk.- „ciężki uszczerbek na zdrowiu” Art. 157 kk. –” naruszenie nietykalności” ( do 7 dni rozstrój zdrowia powyżej…) Art. 209 kk. –”alimenty” Art. 278 kk. i 279 kk.- „kradzież lub kradzież z włamaniem na szkodę osoby najbliższej” Art.288 kk. –”niszczenie uszkodzenie cudzej rzeczy…” i jeszcze wiele innych….

Skala zjawiska w kontekście badań oraz statystyk Policji W 2007 roku TNS OBOP przeprowadził badania, z których wynika, iż Polacy są zdania, że przemoc w rodzinie dotyczy prawie połowy polskich rodzin (49%), lecz w skali województwa w którym mieszkają dotyczy ona (43%) rodzin. W miejscowości zamieszkania dotyczy ten problem już, co trzeciej rodziny (34%) a w najbliższej okolicy jedynie, co czwartej rodziny(24%). Można tutaj postawić wniosek, iż im bliżej nas jest problem tym słabiej jest on zauważalny. Na pytanie dotyczące własnych doświadczeń z przemocą w rodzinie okazało się, że więcej, niż co trzeci Polak (36%) przyznaje, że przynajmniej raz doświadczył, którejkolwiek z form przemocy. 30% badanych doświadczyło przemocy więcej niż jeden raz, natomiast co 9 (11%) wielokrotnie doświadczał przemocy. Z badań wynika, iż najczęstszą formą przemocy, jakiej doznawali była przemoc psychiczna (31%), przemocy fizycznej doznało (17%). Natomiast przemocy ekonomicznej (8%), a seksualnej (3%). Przemoc psychiczna częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Kobiety 35% a mężczyźni (26%). Badania TNS OBOP z 2007r. z ogólnodostępnej sieci Internet.  

Statystyka policyjna „Niebieskie karty” 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Polska Interwencje domowe ogółem 376.538 479.602 482.007 559.387 593.727 610.941 608.751 620.662 718.819 658.651 BRAK DANYCH Dotyczące przemocy w rodzinie 72.031 86.146 86.545 96.449 85.512 92.495 96.773 96.099 81.403 86.455 woj. pomorskie 25.739 25.052 23.916 28.491 33.662 37.184 52.056 37.411 51.037 41.140 32.075 3.333 3.153 2.673 2.764 2.986 2.893 4.045 3.138 2.978 3.599 3.462 Gdańsk 7.162 8.604 8.689 7.451 10.459 9.919 23.886 7.499 10.405 8.825 7.322 589 430 271 381 492 502 827 530 329 464 479

Trzy przedsięwzięcia, o których chcę Państwu dziś opowiedzieć to: Procedura „Niebieskie karty”. Koordynacja i funkcjonujące w tej sprawie porozumienie instytucjonalne w Gdańsku. Olsztyńskie „DZIKI”. Program „Tu i Teraz- udział specjalistów w interwencjach domowych w przypadkach stosowania przemocy”.

Zarządzenie Komendanta Głównego Policji nr 162 z dnia 18 lutego 2008r. „NIEBIESKA KARTA” Zarządzenie Komendanta Głównego Policji nr 162 z dnia 18 lutego 2008r. w sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury "Niebieskie Karty" Ośrodki Pomocy Społecznej – załącznik do wywiadu środowiskowego Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Po nowelizacji ustawy to także: Lekarze Pedagodzy szkolni Powstanie Zespołów interdyscyplinarnych !!!!!!

MOPS W GDAŃSKU P O R O Z U M I E N I E 12 października 2004 roku

Koordynacja procedury Niebieskiej Karty MOPS W GDAŃSKU Koordynator miejski Koordynator miejski Wymiana informacji Rozpoznanie sytuacji rodziny; Udzielanie pomocy w ramach swoich kompetencji; Zaplanowanie dalszej strategii działań; Wspólna wizyta w środowisku; Monitorowanie sytuacji; Współpraca z innymi podmiotami i specjalistami 9 koordynatorów z poszczególnych komisariatów Niebieska karta 5 koordynatorów z poszczególnych filii Niebieska karta

W ten sposób: Policzalna jest ilość wykonywanych czynności; Korespondencja trafia do właściwych rejonowo komisariatów i Fili Mops; Są właściwie monitorowane czynności wykonane w sprawie (nie są dublowane np. ustalenia); Gdy zachodzi taka potrzeba realizacja czynności występuje razem w zespole interdyscyplinarnym; Raz na kwartał odbywają się odprawy koordynatorów Niebieskich kart; Raz do roku na wspólny wniosek organizowane jest ze środków miejskich szkolenie wyjazdowe o tematyce zdiagnozowanej na podstawie potrzeb koordynatorów; Na szkoleniach uczymy się nowoczesnych technik komunikacji i rozwiązywania problemów rodzinnych. Nabyliśmy min. umiejętności w zakresie mediacji, komunikacji, pracy z osobami będącymi w kryzysie. Posiadamy specjalistyczną wiedzę w zakresie mechanizmów odpowiadających za zachowania sprawców i osób krzywdzonych zjawiskiem przemocy. Nauczyliśmy się jak skutecznie i efektywnie wspólpracować.

W skład 10 działających „DZIKÓW” w Olsztynie wchodzą: DZIKI Z OLSZTYNA DZIELNICOWE ZESPOŁY INTERWENCJI KRYZYSOWEJ W skład 10 działających „DZIKÓW” w Olsztynie wchodzą: pracownicy socjalni, policjanci, pedagodzy szkolni, kuratorzy, prokuratorzy i inni dopraszani eksperci

Co robią takiego co ich wyróżnia? Robią dobrą robotę i cały czas są Nie przekształcają się i nie rozpadają-potrafią współpracować Mają wypracowane procedury, znają się i znają swoje kompetencje-profesjonaliści Robią to co jeszcze w kilkuset miejscach w Polsce jest robione tylko pod inną nazwą Robią to co po wejściu „noweli” ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie” będziemy musieli robić wszyscy

DOMOWYCH W PRZYPADKACH STOSOWANIA PRZEMOCY TU I TERAZ UDZIAŁ SPECJALISTÓW W INTERWENCJACH DOMOWYCH W PRZYPADKACH STOSOWANIA PRZEMOCY

PROGRAM, O KTÓRYM DZIŚ PAŃSTWU OPOWIEMY REALIZOWANY JEST TYLKO W JEDNYM Z POLSKICH MIAST - GDAŃSKU TU I TERAZ...

TU I TERAZ... PRZEDSIĘWZIĘCIE MA NA CELU OGRANICZENIE ZJAWISK PRZEMOCY DOMOWEJ I ALKOHOLIZMU W OPARCIU O PARTNERSKĄ PLATFORMĘ WSPÓŁPRACY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ, SAMORZĄDOWEJ I ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH. TU I TERAZ...

Bezpośrednio zaangażowane w realizację programu są: Program integruje w sposób bezpośredni bądź pośredni gdańskie instytucje pomocowe. Bezpośrednio zaangażowane w realizację programu są: TU I TERAZ... - Autorzy, sponsorzy i realizatorzy: KMP GDAŃSK Urząd Miejski w Gdańsku oraz:

Gdańskie Centrum Profilaktyki Uzależnień Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia Gdańskie Centrum Profilaktyki Uzależnień Centrum Interwencji Kryzysowej Stowarzyszenie Współpracy Kobiet NEWW - Polska Pogotowie socjalne dla osób nietrzeźwych MOPS Gdańsk

Praca wielu ludzi pozwoliła nam ten moment określić. Z tak skomplikowanymi zjawiskami jak: przemoc i alkoholizm ciężko jest walczyć. Mechanizmy rządzące osobami uzależnionymi, stosującymi przemoc i doświadczającymi przemocy znacząco utrudniają pracę służb mundurowych, specjalistów i pomagaczy. Wiemy, że pomoc osobom doświadczającym przemocy jest konieczna i żeby była skuteczna musi być kompleksowa i przyjść we właściwym momencie. Praca wielu ludzi pozwoliła nam ten moment określić. TU I TERAZ...

TOR I TU I TERAZ... ZBIGNIEW KOWALCZYK ZESPÓŁ INTERWENCYJNY W KAŻDY PIĄTEK I SOBOTĘ W GODZ. OD 20.00 DO 2.00 NA TERENIE GDAŃSKA DYŻURUJE ZESPÓŁ INTERWENCYJNY – DODATKOWY PATROL ZŁOŻONY Z DWÓCH POLICJANTÓW I SPECJALISTY. INTERWENIUJE ON W PRZYPADKACH PRZEMOCY DOMOWEJ ZGŁASZANYCH NA POLICJĘ. W REALIZACJĘ TORU I ZAANGAŻOWANYCH JEST 16 FUNKCJONARIUSZY I 4 SPECJALISTÓW. TU I TERAZ... ZBIGNIEW KOWALCZYK koordynator programu z ramienia Komendy Miejskiej Policji w Gdańsku

TOR I -SCHEMAT DZIAŁANIA ZESPOŁU INTERWENCYJNEGO START POLICJA OFICER DYŻURNY PRZYJĘCIE ZGŁOSZENIA O ZDARZENIU POLICJA OFICER DYŻURNY POWIADOMIENIE ZESPOŁU INTERWENCYJNEGO O MIEJSCU ZDARZENIA I OKOLICZNOŚC IACH ZESPÓŁ INTERWENCYJNY PRZEPROWADZENIE INTERWENCJI WG ALGORYTMU WEJŚCIE NA MIEJSCE ZDARZENIA ROZEZNANIE SYTUACJI ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA SPORZĄDZENIE DOKUMENTACJI Z INTERWENCJI

TOR I -SCHEMAT DZIAŁANIA ZESPOŁU INTERWENCYJNEGO ZESPÓŁ INTERWENCYJNY PODJĘCIE DECYZJI O KONTYNUACJI INTERWENCJI NA MIEJSCU ZDARZENIA TAK NIE ZESPÓŁ INTERWENCYJNY WSPARCIE NA MIEJSCU ZDARZENIA UDZIELENIE INFORMACJI ZMOTYWOWANIE DO DZIAŁANIA ZESPÓŁ INTERWENCYJNY PRZEWIEZIENIE KLIENTA DO OŚRODKA WSPARCIA UDZIELENIE WSPARCIA ZMOTYWOWANIE DO DZIAŁANIA UDZIELENUIE INFORMACJI ZESPÓŁ INTERWENCYJNY ZAKOŃCZENIE INTERWENCJI STOP

Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia w Gdańsku TOR I CELE: Udzielenie pomocy psychologicznej osobom pokrzywdzonym bezpośrednio po działaniu sprawcy; Podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawców przemocy; Motywowanie osób uzależnionych i współuzależnionych do podjęcia leczenia; Wskazanie miejsc, w których można uzyskać kompleksową pomoc psychologiczną i prawną. TU I TERAZ... ZALETY: Kompleksowa, wieloaspektowa interwencja; Bez limitu czasu i w odpowiednich warunkach; Wzajemna wymiana doświadczeń. HELENA TOMASZEWICZ ”MATKA” programu -Specjalista I toru Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia w Gdańsku

TOR I Efektywność MARTA RYMER Psycholog Specjalista toru II

DYŻURY SPECJALISTÓW WE WSZYSTKICH 9 GDAŃSKICH KOMISARIATACH POLICJI TOR II DYŻURY SPECJALISTÓW WE WSZYSTKICH 9 GDAŃSKICH KOMISARIATACH POLICJI WSPÓŁPRACA Z DZIELNICOWYMI W RAMACH REALIZACJI PROCEDURY „Niebieskiej Karty” TU I TERAZ... MARIUSZ WILK -Secjalista toru I Centrum Interwencji Kryzysowej PCK w Gdańsku

Gdańskie Centrum Profilaktyki Uzależnień TOR II CELE: Opracowywanie indywidualnych strategii działania wobec rodzin dotkniętych przemocą Motywowanie osób uzależnionych i współuzależnionych do podjęcia leczenia Wskazanie miejsc, w których można uzyskać kompleksową pomoc psychologiczną i prawną Pomoc w pisaniu wniosków do MKRPA Współpraca z innymi instytucjami w celu pomocy osobom uwikłanym w przemoc (tj. kuratorzy sądowi, pedagodzy szkolni czy MOPS) TU I TERAZ... ZALETY: Podwojona moc”- osoba krzywdzona czuje więcej wsparcia, a sprawca nie może się czuć bezkarny, jeśli interesuje się nim więcej instytucji Prawidłowa realizacja procedury Niebieskiej Karty (czas, jakość) MAŁGORZATA MONT -Specjalista toru II Gdańskie Centrum Profilaktyki Uzależnień

TOR II Efektywność JULIA MARCZYK -Specjalista toru I Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku

Przemoc domowa a problem alkoholowy – wg naszych statystyk TU I TERAZ... Dane z lat 2007 – 2009 wskazują, iż 68 % rodzin wobec których podejmowane były interwencje występował problem alkoholowy

TOR III TU I TERAZ... W 2008 r. dodatkowo zrealizowano cykl seminariów szkoleniowych „SKUTECZNA INTERWENCJA W PRZYPADKU PRZEMOCY DOMOWEJ” Przeznaczonych dla policjantów, pedagogów szkolnych, pracowników socjalnych, kuratorów, księży, „białego personelu” z danej społeczności lokalnej. Odbyło się piętnaście 6-godzinnych seminariów prowadzonych przez specjalistów w poszczególnych dzielnicach miasta. Przeszkolono 253 osoby. TU I TERAZ... KATARZYNA GAŁĄZKA Pedagog -Specjalista toru I i II

- Centrum Interwencji Kryzysowej PCK w Gdańsku SUPERWIZJA Program jest innowacyjny pod wieloma względami, jednym z nich są realizowane w nim SUPERWIZJE. Raz w kwartale specjaliści realizujący program spotykają się na superwizji, gdzie analizują trudne sytuacje, wyrażają emocje, których doświadczają i pomagają sobie nawzajem. TU I TERAZ... „Człowiek jest jak narzędzie, pracuje dobrze dopóki się nie stępi wtedy trzeba je naostrzyć. Tak jest z każdym z nas, od czasu do czasu wymagamy ostrzenia by być skutecznym i dobrym narzędziem w procesie pomagania innym i żeby nie zwariować”. „Praca z człowiekiem to nie heblowanie deski, jak za głęboko podheblujesz deskę to można ją zaszpachlować a z człowiekiem co zrobisz ?...” JOLANTA CZERNEK Superwizor programu - Centrum Interwencji Kryzysowej PCK w Gdańsku

ZASPÓŁ MONITORUJĄCY TU I TERAZ... Powołany został do monitorowania programu. W jego skład wchodzą koordynatorzy i specjaliści. Wszyscy raz na kwartał spotykamy się (jeżeli jest jakiś ważny bieżący problem to częściej) i omawiamy strategię działań i zaistniałe sytuacje, nowelki prawne, fundusze UE, itp. Zespół opracowuje wnioski ewaluacyjne do programu, żeby był żywy i zawsze na bieżąco. Program ciągle ewaluuje. TU I TERAZ... JOANNA BUCHHOLC Nadzorująca program z ramienia WSS UM Gdańsk

HISTORIA PROGRAMU 2002 ROK 2002 - działania pilotażowe Funkcjonariusze Komendy Miejskiej Policji w Gdańsku i Dyrekcja Wojewódzkiego Ośrodka Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w Gdańsku wystąpili z inicjatywą przeprowadzenia wspólnych działań. „Działania prewencyjno-pomocowe zwiększające skuteczność interwencji wobec zjawiska przemocy w rodzinie na terenie miasta Gdańska”. 2002 EFEKT: 2 patrole w soboty - 4 wspólne interwencje ZALĄŻEK PROGRAMU „TU I TERAZ” ROK 2003 – kolejny pilotaż Mamy źródło finansowania – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Jest nas już więcej – program realizuje 4 specjalistów Program trwa dłużej – 3 miesiące EFEKT: 12 wspólnie podjętych interwencji! NADZIEJA, ŻE MOŻNA WIECEJ

2004 ROK TAM I WTEDY Okazało się, że można coś więcej… … ale tym razem chyba za dużo TAM I WTEDY Opracowaliśmy nowy schemat działania i w 2004 r wyglądał on tak:

TAM I WTEDY TAK NIE STOP START Policja - Oficer dyżurny Przyjęcie zgłoszenia o zdarzeniu Policja - Oficer dyżurny Wysłanie patrolu policyjnego na miejsce zdarzenia TAK NIE Funkcjonariusz policji Ustalenie w porozumieniu z klientem potrzebę obecności specjalisty Interwencja bez udziału specjalisty STOP Zgłoszenie Oficerowi dyżurnemu potrzebę wezwania specjalisty Przekazanie informacji na temat zdarzenia Dyspozytorowi wsparcia Przekazanie informacji na temat zdarzenia kolejnemu specjaliście zgodnie z listą Specjalista Przyjęcie zlecenia Dyspozytor wsparcia Wezwanie taksówki na adres specjalisty (hasło) Przewóz specjalisty na miejsce zdarzenia START Dyspozytor wsparcia Policja Oficer dyżurny Taksówka TAM I WTEDY

Ustalenie w porozumieniu z funkcjonariuszem policji dalszego przebiegu interwencji Specjalista Decyzję o kontynuowaniu interwencji na miejscu zdarzenia TAK NIE Kontynuuje interwencje na miejscu zdarzenia Zakończenie interwencji przez specjalistę STOP Przejazd klienta wraz ze specjalistą do ośrodka wsparcia Decyzja o pozostaniu klienta na miejscu zdarzenia Kontynuowanie interwencji w ośrodku wsparcia Przewóz specjalisty pod wskazany adres ( na terenie Gdańska) TAXI CITY PLUS HALLO Zgłoszenie Dyspozytorowi wsparcia o zakończeniu interwencji Wezwanie taksówki na miejsce zdarzenia- (hasło) Zakończenie interwencji Wezwanie taksówki do ośrodka interwencji - (hasło) Przewóz klienta do wspólnie ustalonego miejsca schronienia Specjalista i policjant Taksówka TAM I WTEDY

ROK 2004 Niezła efektywność jak na tamte czasy 39 dyżury 15 interwencji w okresie 10 wrzesień do 3 grudzień 2004 ALE Długie oczekiwanie na przyjazd specjalisty - nawet 50 minut Skomplikowana procedura; EFEKT: Kolejna ewaluacja programu OD TEJ PORY ZMIANY BĘDĄ JUŻ TYLKO NA LEPSZE ROK 2005 Wprowadziliśmy tor II programu Usprawniliśmy sposób dojazdu specjalisty na miejsce zdarzenia EFEKT: Tor I – 43 dyżury 21 interwencji Tor II – 326 odwiedzonych rodzin

ROK 2006 Specjalista powraca do radiowozu i tworzy zespół interwencyjny wraz z policjantami; Szkolenia policjantów biorących udział w programie i specjalistów (integracja, wzajemne zaufanie) EFEKT: Tor I – 62 dyżury 257 interwencji Tor II – 466 odwiedzonych rodzin ROK 2007 Wprowadzenie wynagrodzenia za ponadnormatywny czas pracy funkcjonariuszy (dodatkowa służba) Powołanie oficjalnie zespołu monitorującego EFEKT: Tor I – 50 dyżurów 173 interwencje Tor II – 225 odwiedzonych rodzin

LATA 2008 – 2010 Zapewnienie ciągłości finansowania programu przez 3 lata – SUKCES! III tor programu-seminaria szkoleniowe – SUKCES! Wprowadzenie Superwizji dla specjalistów – SUKCES! Nazwa własna programu „Tu i teraz-” – (słowo na „S”) Planowane pozyskanie środków na zakup specjalistycznego radiowozu z UE; Złożono wniosek o pozyskanie środków finansowych na pilotaż hostelu dla sprawców przemocy z krótkoterminową terapią i programem korekcyjno – edukacyjnym; Nawiązanie współpracy z Uniwersytetem Gdańskim w celu realizacji badań efektywności programu. TU I TERAZ...

PO CO? KOMU? ZA ILE? TU I TERAZ...

PO CO? TU I TERAZ... KOMU? ABY… SKUTECZNIEJ PRZECIWDZIAŁAĆ PRZEMOCY DOMOWEJ MOTYWOWAĆ RODZINY Z PROBLEMEM ALKOHOLOWYM DO PODEJMOWANIA LECZENIA ZACIEŚNIAĆ WSPÓŁPRACĘ INTERINSTYTUCJONALNĄ TU I TERAZ... KOMU? RODZINOM… UWIKŁANYM W PRZEMOC Z PROBLEMEM ALKOHLOWYM POMAGACZOM… DAJE MOŻLIWOŚĆ WYMIANY DOŚWIADCZEŃ Z RÓŻNYCH OBSZARÓW KOMPETENCJI PONIEWAŻ JEST REALIZOWANY W OPARCIU O WSPÓŁPRACĘ ADMINMISTRACJI RZADOWEJ, SAMORZADOWEJ I ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH

TU I TERAZ... ZA ILE? KOSZT PROGRAMU TO OKOŁO 100 TYS. ZŁ ROCZNIE W CAŁOŚCI FINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MIEJSKICH OBECNA FORMA PROGRAMU MA TRZYLETNIĄ CIĄGŁOŚĆ FINANSOWANIA PROGRAM JEST PRZYJĘTY ZRZĄDZENIEM PREZYDENTA MIASTA GDAŃSKA TU I TERAZ...

Podsumowując „Patrol z psychologiem” jak się zwykło mawiać potocznie w Gdańsku, to kompleksowy system pomocy osobom uwikłanym w przemoc. W ramach jego realizacji zmienił się punkt widzenia na zjawisko przemocy domowej wielu osób: dyrektorów instytucji pomocowych, komendantów, radnych, urzędników, policjantów, specjalistów i ludzi, którym pomogliśmy; Program pozwolił na utworzenie partnerskiej platformy działań; Wpłynął na zmianę wizerunku instytucji i organizacji w nim uczestniczących;