Rynek kruszyw łamanych w Polsce a kryzys gospodarczo-finansowy Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa Tadeusz Smakowski email: tadeusz.smakowski@pgi.gov.pl Warszawa kwiecień 2010

Źródła surowca Naturalne kruszywa łamane pozyskiwane są w Polsce głównie ze złóż kopalin klasyfikowanych jako kamienie budowlane i drogowe; z innych źródeł, którymi są przede wszystkim złoża wapieni zakwalifikowanych do produkcji wapna i innych surowców wapienniczych, do produkcji cementu oraz dolomitów klasyfikowanych jako tzw. dolomity przemysłowe; Innym źródłem są także różnego rodzaju odpady powstające przy eksploatacji innych kopalin, m.in. dolomity ze złóż rud Zn-Pb, piaskowce z kopalń węgla kamiennego; Konkurencyjnymi dla nich są sztuczne kruszywa łamane pozyskiwane z hałd żużli pokutniczych i częściowo żużli paleniskowych zakładów energetycznych; Niemniej udział naturalnych kruszyw łamanych ze skał litych wzrósł w łącznej ich podaży z ok. 65% w 2000 roku do 86% w 2008 roku.

Zasoby - udział

Zasoby – skały magmowe

Zasoby – skały osadowe

Zasoby – skały metamorficzne

Wydobycie - udział

Wydobycie – skały magmowe

Wydobycie – skały osadowe

Wydobycie – skały metamorficzne

Produkcja

Najwięksi producenci

Najwięksi producenci i konkurencja Produkcją kruszyw łamanych w Polsce zajmuje się ponad 120 podmiotów gospodarczych różnej wielkości i proweniencji; Niemal 60% łącznej produkcji przypada na 15 firm, dających jednocześnie 70-74% produkcji pochodzącej ze złóż skał zdatnych do ich pozyskiwania. Są wśród nich zarówno firmy należące do dużych międzynarodowych koncernów, jak i firmy wyłącznie z kapitałem polskim.

Gospodarka kruszywami łamanymi w Polsce Największymi dostawcami naturalnych kruszyw łamanych na rynek polski są Norwegia, Szwecja, Ukraina i Niemcy. Największymi odbiorcami kruszyw polskich są Niemcy oraz Czechy.

Sztuczne kruszywa łamane Konkurencyjnymi dla kruszyw naturalnych są sztuczne kruszywa łamane; Ich podaż szacowana jest w ostatnich latach na poziomie 10-12 mln t/rok; Niemal w całości stosowane są w drogownictwie; Ich podaż we wskazanej wielkości prawdopodobnie utrzyma się do końca obecnej dekady, a następnie będzie malec ze względu na zczerpywanie się zasobów starych hałd żużli pokutniczych wskutek ich masowej eksploatacji oraz braku istotnych dostaw nowych żużli, m.in. wskutek zmian technologicznych w polskim hutnictwie żelaza.

Gospodarka

Gospodarka

Eksport

Import

Zużycie

PODSUMOWANIE KOMENTARZE Do 2008 roku trwała tendencja wzrostowa w wydobyciu, produkcji i zużyciu kruszyw łamanych, kiedy to odnotowano rekordowe ich wielkosci; Wzrost zużycia stymuluje i będzie nadal stymulował rozwój importu kruszyw. KOMENTARZE W horyzoncie czasowym do 2020 roku przewidywany jest dalszy wzrost wydobycia, produkcji i zużycia do poziomu odpowiednio 60 i 65 mln ton. Od połowy przyszłej dekady będzie wyłączane z eksploatacji kilkanaście złóż głównie bazaltów, wskutek wyczerpywania się zasobów. Koniecznym zatem staje się potrzeba zagospodarowania nowych złóż celem zapewnienia rodzimej produkcji kruszyw łamanych na odpowiednim poziomie; Przewidywany łagodny wzrost podaży i popytu w horyzoncie 2020 może zapewnić co w 90% krajowa baza zasobowa. Jednak nastąpi zmiana struktury rodzajowej kruszyw.

Podsumowanie Rosnące zapotrzebowanie wymusiło istotny rozwój podaży naturalnych kruszyw łamanych ze złóż kamieni budowlanych i drogowych; Wykazany rozwój produkcji został zapewniony głównie poprzez zmiany producentów na różnych złożach (przejęcia przez duże koncerny zagraniczne) oraz dużym inwestycjom w zakłady przeróbcze i kopalnie; Kryzys finansowo-gospodarczy, który z dużym nasileniem wystąpił w połowie 2008 r., także w Polsce, nie wywarł ujemnego wpływu na krajowy rynek naturalnych kruszyw łamanych; Produkcję do około 50 mln t/rok w horyzoncie 2010 roku oraz 60 mln t/rok w 2020 r. mogą zapewnić istniejące i modernizowane zakłady;

Podsumowanie c.d. W horyzoncie 2020 r. nastąpi zmiana asortymentowa produkcji; Najpoważniejszą barierą dla większego rozwoju produkcji jest ograniczona baza zasobowa; Wspomniane uwarunkowania wskazują na konieczność rozwoju importu kruszyw łamanych po 2010 roku z krajów ościennych, zwłaszcza Ukrainy; Pewnym antidotum na wskazane poważne bariery rozwoju podaży w horyzoncie długoterminowym jest weryfikacja ograniczeń środowiskowych i prawnych przez zespól ekspertów pod auspicjami Ministerstwa Środowiska, a także stworzenie promocyjnego programu poszukiwań nowych złóż.