Zanieczyszczenia powietrza Zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego nazywamy wprowadzenie substancji stałych, ciekłych i gazowych, w ilościach, które mogą ujemnie wpłynąć na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę żywą, wody, gleby lub spowodować inne szkody w środowisku. Najczęściej i najbardziej zanieczyszczają atmosferę: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz pyły. Powietrze zanieczyszczają wszystkie substancje znajdujące się w powietrzu w ilościach większych niż ich średnia zawartość. Ogólnie zanieczyszczenia powietrza dzieli się na pyłowe i gazowe. Zanieczyszczenia powietrza są najbardziej niebezpieczne ze wszystkich zanieczyszczeń, gdyż są mobilne i mogą skazić na dużych obszarach praktycznie wszystkie komponenty środowiska.

Źródła zanieczyszczeń Głównymi źródłami zanieczyszczeń są: uprzemysłowienie, przemysł energetyczny, przemysł transportowy, źródła naturalne(największe źródło) - wybuchy wulkanów, wietrzenie chemiczne skał, pożary, wyładowania atmosferyczne, pył kosmiczny, procesy biologiczne.

Skutki zanieczyszczania powietrza Światowa mapa zanieczyszczenia powietrza Zanieczyszczanie powietrza pociąga za sobą katastrofalne szkody dla środowiska i całej planety, co prędzej, czy później odbije się na samopoczuciu, zdrowiu a nawet życiu człowieka i innych organizmów. Zanieczyszczenia powietrza są głównymi przyczynami globalnych zagrożeń środowiska.

Globalne zagrożenia środowiska: Smog Smog to bardzo gęsta mgła unosząca się nad wielkimi miastami lub ośrodkami przemysłowymi. Zawiera zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, głównie pyły, gazy i pary emitowane przez zakłady przemysłowe i silniki spalinowe oraz produkty ich przemian fotochemicznych. Rozróżnia się dwa rodzaje smogu Smog typu Los Angeles Smog typu londyńskiego

a) Smog typu Los Angeles, czyli smog fotochemiczny występuje od lipca do września przy temperaturze 24-35°C i intensywnym nasłonecznieniu. Powoduje ograniczenie widoczności do 1,6 km, powietrze ma brązowawe zabarwienie. Głównymi zanieczyszczeniami są: tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, głównie nienasycone. Związki te wchodzą w reakcje chemiczne, a w efekcie powstają silnie toksyczne zanieczyszczenia wtórne takie jak ozon.

b) Smog typu londyńskiego, czyli smog kwaśny występuje od listopada do stycznia przy temperaturze -3 do 5°C i w warunkach inwersji termicznej. Powoduje ograniczenie widoczności nawet do kilkudziesięciu metrów. Głównymi zanieczyszczeniami powietrza są: dwutlenek siarki, dwutlenek węgla, pyły. Smog powoduje duszność, łzawienie, zaburzenie pracy układu krążenia, podrażnienie skóry. Wywiera również silne działanie korozyjne na środowisko.

Dziura ozonowa Ozon w atmosferze spełnia funkcję filtra pochłaniającego promieniowanie ultrafioletowe, które emitowane jest przez Słońce. Jest gazem niepożądanym i szkodliwym, lecz jego występowanie na wysokości 20-40 km jest niezbędne dla życie organizmów na Ziemi. Warstwa ozonowa, gdzie ozon osiąga maksymalne stężenie chroni organizmy przed szkodliwym wpływem promieniowania UV.

Dziura ozonowa to znaczny spadek zawartości ozonu na wysokości 15-20 km atmosfery ziemskiej. Jest obserwowana w okolicach bieguna południowego, nad Antarktydą. Tempo spadku wynosi ok. 3% na rok. Jej główną przyczyną są przedostające się do atmosfery związki chloru, freony, używane do produkcji aerozoli i halony, stosowane jako wypełniacz do gaśnic. Po przejściu do ozonosfery freony i halony rozkładają się pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Wolne atomy chloru i bromu katalizują rozkład ozonu w zwykły tlen dwuatomowy. W wielu krajach ograniczono produkcję freonów i halonów , bezpośrednio odpowiedzialnych za zanikanie warstwy ozonowej, a także wprowadzono zakaz obrotu produktami, urządzeniami i instalacjami zawierającymi freony. Emisja freonów powoli, ale systematycznie maleje, jednak okres potrzebny na odbudowanie warstwy ozonowej szacuje się na kilkadziesiąt lat.

Efekt cieplarniany Efekt cieplarniany to zjawisko polegające na zatrzymywaniu ciepła przez atmosferę Ziemi prowadzące do podwyższenia temperatury jej powierzchni. Bezpośrednią przyczyną jest obecność w atmosferze ziemskiej tzw. gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla i metanu, które pochłaniają ciepło emitowane przez nagrzaną powierzchnię Ziemi, uniemożliwiając jego wypromieniowanie w przestrzeń kosmiczną.

Zmiany w efekcie cieplarnianym wywołane działalnością człowieka są głównym czynnikiem wpływającym na podnoszenie się temperatury na Ziemi i zmianę klimatu. Wzrost roli efektu cieplarnianego może być jedną z przyczyn globalnego ocieplenia. Następstwem może być zmniejszenie pokrywy lodowej, co mogłoby doprowadzić do podniesienia poziomu wód i zatopienia dużych obszarów lądu. Globalne ocieplenie może także doprowadzić do zaburzeń w cyrkulacji powietrza

Kwaśne deszcze Kwaśne deszcze to opady atmosferyczne, o odczynie pH mniejszym niż 5,6 czyli kwaśnym. Zawierają kwasy wytworzone w reakcji wody z pochłoniętymi z powietrza gazami, takimi jak: dwutlenek siarki, trójtlenek siarki, tlenki azotu, siarkowodór, dwutlenek węgla, chlorowodór, wyemitowanymi do atmosfery w procesach spalania paliw, produkcji przemysłowej, wybuchów wulkanów, wyładowań atmosferycznych i innych czynników naturalnych. Wyemitowane gazy wędrują z masami powietrza na znaczną odległość, dlatego skutki obserwuje się w miejscach położonych daleko od źródeł emisji.

Kwaśny opad atmosferyczny oddziałuje na organizmy bezpośrednio lub pośrednio, zmieniając warunki ich środowiska. Kwaśne deszcze wpływają szczególnie na roślinność. Najbardziej narażone są drzewa iglaste. Drzewa liściaste są bardziej odporne, dzięki corocznej wymianie liści. Kwaśne deszcze powodują uszkodzenia igieł i liści, co prowadzi do zahamowania wzrostu lub przedwczesnego opadania. W rezultacie rośliny są osłabione lub zamierają. Pośrednie uszkodzenia są następstwem zakwaszenia gleby. Zmniejsza się wówczas dostępność substancji odżywczych przy jednoczesnym zwiększeniu zawartości szkodliwych dla drzew metali rozpuszczonych w roztworze glebowym, jak np. aluminium. Powoduje to uszkodzenie korzeni i zabicie flory grzybów mikoryzowych, co prowadzi do tego, że rośliny nie mogą pobrać wystarczających ilości pożywienia i zmienia się odczyn gleby. Obserwuje się znaczne zmniejszenie różnorodności biologicznej. Kwaśne deszcze powodują również uszkodzenia różnych budynków, pomników i zabytków, ponieważ rozpuszczają wapień i cement.

Jedynym pełnym rozwiązaniem problemu zanieczyszczenia powietrza jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń przez zmniejszenie zużycia paliw, oszczędniejsze gospodarowanie energią i innymi zasobami oraz użycie możliwie najlepszej techniki spalania i oczyszczania. W tym celu montuje się katalizatory spalin samochodowych i odpowiednie filtry na kominach zakładów przemysłowych.

Zanieczyszczenie powietrza a Polska Stan powietrza atmosferycznego jest uwarunkowany przez emisje zanieczyszczeń do atmosfery z terytorium Polski, transport transgraniczny oraz warunki meteorologiczne. Polska zajmuje III miejsce na świecie w zanieczyszczeniu powietrza. Nadmierne zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego występuje na ponad 20% powierzchni Polski. Czynnikami powodującymi taki stan są: *energetyka oparta na węglu kamiennym i brunatnym, *rozwinięty ale nie doinwestowany ekonomicznie przemysł surowcowy, *niedobór instalacji oczyszczających gazy odlotowe, *dynamicznie rozwijający się transport samochodowy (pojazdy i drogi), *opóźnienie w rozwoju prawa ekonomicznego i jego egzekwowania.

Praca: Patrycja Gajewska, kl. II A