BUDOWA I CZYNNOŚCI ŻYCIOWE PAJĘCZAKÓW

Filogeneza pajęczaków WIJE SKORPIONY Sylur Wyjście na ląd Paleozoik Najstarsze stawonogi: Trylobity, skorupiaki i staroraki Koniec proterozoiku Wykształcenie chitynowego pancerza oraz wieloczłonowych odnóży WIELOSZCZETY

Gromada: Rząd: Pajęczaki (Arachnida) Scorpiony (Scorpionida) Pająki (Aranea) Zaleszczotki (Pseudoscorpionida) Kosarze (Opilionida) Roztocza (Acarina)

Wspólne cechy stawonogów i pierścienic Wspólny plan budowy ogólnej Podobieństwo budowy układu nerwowego Występowanie odnóży turgorowych, dwugałęzistych Obecność metanefrydiów

Budowa zewnętrzna NOGOGŁASZCZKI SZCZĘKOCZUŁKI GŁOWOTUŁÓW ODNÓŻA KROCZNE ODWŁOK KĄDZIOŁKI PRZĘDNE

Szczękoczułki I para odnóży Może mieć na końcu wykształcone sztylety, pazurki lub szczypce Służą głównie do chwytania pokarmu

Nogogłaszczki II para odnóży Pełnią głównie funkcje narządów dotykowych Ponadto mogą pełnić różnorakie funkcje: kroczne, kopulacyjne, chwytne

Budowa wewnętrzna

Układ pokarmowy Gardziel Gruczoł jadowy Otwór gębowy Gruczoł trawienny Jelito środkowe Jelito tylne

Układ wydalniczy Gruczoł biodrowy Cewki Malphighiego

Układ krążenia Aorta przednia Serce Ostia

Układ oddechowy Płucotchawka

Płucotchawka Występuje od 1 do 4 par Znajdują się w odwłoku Budową przypominają stos kartek lub płytek

Obrączka okołogardzielowa Układ nerwowy Mózg Obrączka okołogardzielowa Zwoje brzuszne

Oczy

Oczy: 1-6 par Najczęściej występują 4 pary Budowa kubkowata bądź pęcherzykowata Zawsze proste, nie występują oczy złożone

Włoski czuciowe

Rozmnażanie i rozwój Pajęczaki są rozdzielnopłciowe Zapłodnienie wewnętrzne Niektóre skorpiony jajożyworodne lub żyworodne, reszta pajęczaków jajorodna Z wyjątkiem zaleszczotków i roztoczy występuje rozwój prosty.

Kądziołki przędne

Przegląd systematyczny pajęczaków

Rząd: Skorpiony (Scorpionida) Znaczne rozmiary ciała (do 18 cm) Ciało wyraźnie segmentowane Nogogłaszczki przekształcone w potężne szczypce Na końcu odwłoka kolec jadowy Żyją głównie w klimacie ciepłym i gorącym

Pandinus imperator – stasznik wielki

Euscorpius italicus – skorpion włoski

Euscorpius carphaticus – skorpion karpacki

Rząd: zaleszczotki (Pseudoscorpionida) Budową ciała przypominają skorpiony Nie posiadają wydłużonego odwłoka oraz kolca jadowego Ujście gruczołów jadowych na końcach szczypiec Zwierzęta pospolite

Chelifer cancroides – zaleszczotek książkowy Neobisium muscorum Chelifer cancroides – zaleszczotek książkowy

Rząd: pająki (Aranea) Szczękoczułki zakończone potężnymi kolcami jadowymi Segmentacja całkowicie zatarta Wiele gatunków buduje sieci łowne Doskonali drapieżcy

Araneus diadematus – krzyżak ogrodowy Tegenaria domestica – Pająk domowy

Hogna tarantula – tarantula apulijska Salticus scenicus – skakun szybki

Argyroneta aquatica – Topik wodny

Rząd: kosarze (Opilionida) Często mylone z pająkami Cechą charakterystyczną są bardzo długie i cienkie odnóża Posiadają zdolność autotomii W większości drapieżne, niektóre odżywiają się martwymi szczątkami roślinnymi i zwierzęcymi

Phalangium opilio– kosarz zwyczajny

Jak odróżnić kosarza od pająka?

Rząd: roztocze (Acarina) Najmniejsze ze wszystkich pajęczaków Bardzo zróżnicowana grupa systematyczna Posiadają owalny, nico spłaszczony kształt Wiele gatunków jest pasożytami

Ixodes ricinus – kleszcz pastwiskowy Argas reflexus– Obrzeżek gołębi

przędziorek chmielowiec Tetranychus urticae – przędziorek chmielowiec Eriophyes piri – Szpeciel gruszowy

Hydrachna globosa – wodopójka kulista Tyroglyphus sp. – rozkruszek

Sarcoptes scabei – świerzbowiec ludzki

Dziękuję za uwagę