Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Dla Gminy Sokołów Podlaski Mamy energię, by wspierać. Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o. 12 sierpień 2015

Plan prezentacji Centrum Doradztwa Energetycznego Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Inwentaryzacja Emisji PGN – Plan Działań

Plan prezentacji Centrum Doradztwa Energetycznego Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Inwentaryzacja Emisji PGN – Plan Działań

Centrum Doradztwa Energetycznego Przygotowanie inwestycji Prowadzenie procedur administracyjnych Pozyskiwanie dofinansowania Doradztwo Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Audyty oświetlenia ulicznego Szkolenia Program Zielone Światło Odnawialne Źródła Energii

Centrum Doradztwa Energetycznego Przygotowanie inwestycji Prowadzenie procedur administracyjnych Pozyskiwanie dofinansowania Instalacja 200 kW Dębe wielkie - Inwestor prywatny – instalacja dachowa Wartość projektu – 1,5 mln PLN Zakres – Pełna procedura administracyjna Instalacja fotowoltaiczna KSS Klęczany 1 MW - Inwestor – KSS Klęczany - Wartość projektu - 6 mln PLN Zakres – Pełna procedura administracyjna i pozyskanie finansowania

Centrum Doradztwa Energetycznego Doradztwo Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Audyty oświetlenia ulicznego Audyt oświetlenia ulicznego Dąbrowa Górnicza - Inwestor – Miasto Dąbrowa Górnicza Zakres – Inwentaryzacja infrastruktury oświetleniowej (ponad 10 000 punktów świetlnych), audyt, wdrożenie oprogramowania do zarządzania infrastrukturą na bazie GIS. Plany Gospodarki Emisyjnej - Opracowanie Planów m.in. dla Miasta Bolesławiec, Chorzów, Pruszków, Siedlce, Zawiercie, Złotoryja, Opole, Zakopane.

Centrum Doradztwa Energetycznego Szkolenia Program Zielone Światło Odnawialne Źródła Energii Białystok: „Gazyfikacja biomasy – finansowe, prawne i techniczne aspekty inwestycji”. Kraków: Konferencja „Proces inwestycyjno-budowlany”, wystąpienie nt. ograniczeń w procedurze budowy regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. Lublin: Warsztaty informacyjne nt. możliwości i efektywnego zastosowania Odnawialnych Źródeł Energii w spółdzielniach i wspólnotach mieszkaniowych. Tarnów: Konferencja „Zmiany w przepisach związanych z energetyką”, wystąpienie nt. „trójpaku energetycznego” i ustawy o odnawialnych źródłach energii.

Plan prezentacji Centrum Doradztwa Energetycznego Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Inwentaryzacja Emisji PGN – Plan Działań Działalność promocyjna

Prawo Europejskie Unia Europejska wyznaczyła na 2020 rok cele ilościowe, tzw. „3x20%”: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do roku 1990, zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20% do 2020 r. w porównaniu do prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię, zwiększenie do 20% udziału energii wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii w całkowitym zużyciu energii, w tym zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w transporcie do 10%.

Prawo Europejskie zmniejszenie zużycia energii o 20% w porównaniu z prognozami dla UE na 2020 r., zgodnie z szacunkami zawartymi w Zielonej Księdze w prawie racjonalizacji zużycia energii - USTAWA O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ zwiększenie do 20% udziału energii wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii w całkowitym zużyciu energii, w tym zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w transporcie do 10% – USTAWA O ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH ENERGII zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do roku 1990 - ???

Ustawa o efektywności energetycznej Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. Zapewnia pełne wdrożenie dyrektyw europejskich w zakresie efektywności energetycznej, w tym zwłaszcza zapisów Dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Ustanawia mechanizmy wspierające oraz system monitorowania i gromadzenia niezbędnych danych. System świadectw efektywności energetycznej tzw. „białych certyfikatów” - świadectw potwierdzających zaoszczędzenie określonej ilości energii w wyniku realizacji inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej. Określa krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (9% do 2016 r.). Określa zasady sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz uzyskania uprawnień audytora efektywności energetycznej. Określa szczegółowe zadania jednostek samorządu terytorialnego w celu poprawy efektywności energetycznej.

Ustawa o efektywności energetycznej Środkiem poprawy efektywności energetycznej jest: 1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; 2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; 3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt 2, albo ich modernizacja; nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego; 4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 o wspieraniu termomodernizacji i remontów; 5) sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 o wspieraniu termomodernizacji i remontów.

Ustawa o OZE – trójpak energetyczny Stan Aktualny Stan Docelowy Ustawa Prawo Energetyczne 71 stron, 72 Artykuły Ustawa Prawo Energetyczne 175 stron, 234 Artykuły Ustawa Prawo Gazowe 115 stron, 187 Artykuły Ustawa o OZE 73 stron, 140 Artykuły Ustawa wprowadzająca 48 stron, 89 Artykułów 71 stron, 72 Artykułów 411 stron, 650 Artykułów

Dyrektywa 2009/28/WE Belgia 13 % Bułgaria 16 % Łotwa 40 % Republika Czeska 13 % Dania 30 % Niemcy 18 % Estonia 25 % Irlandia 16 % Grecja 18 % Hiszpania 20 % Francja 23 % Włochy 17 % Cypr 13 % Zjednoczone Królestwo 15 % Szwecja 49 % Łotwa 40 % Litwa 23 % Luksemburg 11 % Węgry 13 % Malta 10 % Niderlandy 14 % Austria 34 % Polska 15 % Portugalia 31 % Rumunia 24 % Słowenia 25 % Republika Słowacka 14 % Finlandia 38 %

Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej W projekcie Założeń NPRGN określony został cel główny jako: Rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju; oraz cele szczegółowe: 1) Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii. 2) Poprawa efektywności energetycznej. 3) Poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami. 4) Rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych. 5) Zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami. 6) Promocja nowych wzorców konsumpcji.

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Dokument strategiczny Plan Działań Ocena stanu aktualnego

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Decyzja o opracowaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Inwentaryzacja emisji i opracowanie Planu Konsultacje i przyjęcie Planu uchwałą Rady Gminy Możliwość ubiegania się o dofinansowanie inwestycji

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Plany gospodarki niskoemisyjnej mają m.in. przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: Redukcji emisji gazów cieplarnianych. Zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych. Redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej.

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Plan musi zawierać wyraźny zarys strategicznych działań, które samorząd lokalny zamierza podjąć, aby do roku 2020 zrealizować swoje zobowiązania. Musi on zatem uwzględniać: • Długoterminową strategię i cele do roku 2020, w obszarach takich jak: planowanie przestrzenne, transport, zamówienia publiczne, standardy dla nowych /remontowanych budynków itp. • Szczegółowe środki – na najbliższe 3–5 lat – stanowiące przełożenie długoterminowej strategii na działania. Rekomenduje się aby dla każdego środka/działania sporządzić opis, wskazać odpowiedzialny wydział lub osobę, ramy czasowe (początek – koniec, kamienie milowe), szacunkowe koszty i źródła finansowania, szacunkowe oszczędności energii lub wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych, a także towarzyszącą im szacunkową redukcję emisji CO Źródło: Poradnik SEAP

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Plan musi zostać przyjęty do realizacji poprzez uchwałę Rady Gminy i wpis do Wieloletniej Prognozy Finansowej

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Działania zawarte w planach muszą być spójne z tworzonymi Programami Ochrony Powietrza i Planami Działań Krótkoterminowych oraz w efekcie doprowadzić do redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza.

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.3 Wspieranie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w sektorze publicznym i mieszkaniowym. „…Wsparcie gospodarki niskoemisyjnej w tym priorytecie inwestycyjnym będzie jednym z elementów tzw. planów gospodarki niskoemisyjnej przygotowanych przez gminy, mogących zawierać miejskie audyty energetyczne…” Źródło: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.5 Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu „W ramach gospodarki niskoemisyjnej przewiduje się, że wsparcie skierowane będzie do obszarów (głównie miejskich) posiadających uprzednio przygotowane plany gospodarki niskoemisyjnej.” Źródło: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Zakres PGN OBSZAR GŁÓWNE ASPEKTY BĘDĄCE PRZEDMIOTEM OCENY Struktura zużycia energii i emisja CO2 Poziom i ewolucja zużycia energii i emisji CO2 z podziałem na sektory oraz nośniki energii. Wielkości należy podać w wartościach bezwzględnych i per capita. Odnawialne źródła energii Typologia istniejących instalacji służących do produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Wielkość produkcji energii ze źródeł odnawialnych i trendy w tym zakresie. Wykorzystanie biomasy pochodzenia rolniczego i leśnego jako odnawialnego źródła energii. Potencjał w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii: energii słonecznej, energii wiatru, energii wody, biomasy i innych.

Zakres PGN OBSZAR GŁÓWNE ASPEKTY BĘDĄCE PRZEDMIOTEM OCENY Zużycie energii i zarządzanie energią w sektorze komunalnym Poziom zużycia energii i jego zmiany w sektorze komunalnym z podziałem na podsektory (budynki i urządzenia, oświetlenie publiczne, gospodarka odpadami, gospodarka ściekami itp.). Ocena efektywności wykorzystania energii w budynkach i urządzeniach przy wykorzystaniu odpowiednich wskaźników. Charakterystyka budynków i urządzeń komunalnych cechujących się najwyższym zużyciem energii. Oszacowanie rodzajów lamp i opraw oświetleniowych oraz innych kwestii związanych z wykorzystaniem energii w oświetleniu publicznym. Istniejące inicjatywy mające na celu ograniczenie zużycia energii i poprawę efektywności energetycznej oraz ich dotychczasowe rezultaty. Identyfikacja potencjału oszczędności energii i poprawy efektywności energetycznej w budynkach, instalacjach i oświetleniu publicznym.

Zakres PGN OBSZAR GŁÓWNE ASPEKTY BĘDĄCE PRZEDMIOTEM OCENY Transport Charakterystyka potrzeb i wymogów w zakresie mobilności i środków transportu. Jakie są główne cechy charakterystyczne sieci transportu publicznego? Jaki jest stopień rozwoju sieci i jej dostosowania do istniejących potrzeb? Jak rozwija się korzystanie z transportu publicznego? Czy występują problemy z natężeniem ruchu i/lub jakością powietrza? Czy liczba traktów pieszych i ścieżek rowerowych zaspokaja istniejące potrzeby? Zarządzanie ruchem i planowanie mobilności. Inicjatywy mające na celu promocję transportu publicznego, ruchu rowerowego oraz ruchu pieszego. Planowanie miejskie Charakterystyka istniejących i projektowanych „przestrzeni miejskich”. Stopień rozproszenia i zagęszczenia rozwoju obszarów miejskich. Dostępność i lokalizacja podstawowych usług i urządzeń infrastruktury miejskiej. Stopień, w jakim kryterium efektywności energetycznej jest uwzględniane w planowaniu rozwoju miasta.

Zakres PGN OBSZAR GŁÓWNE ASPEKTY BĘDĄCE PRZEDMIOTEM OCENY Budynki Typologia istniejących zasobów budowlanych ze względu na: wykorzystanie (cele mieszkaniowe, handlowe, usługowe, socjalne), wiek, ocieplenie i inne elementy charakterystyki energetycznej. Zużycie energii i trendy w tym zakresie. Charakterystyka ogólna i energetyczna nowych i remontowanych budynków. Istnienie inicjatyw mających na celu promocję efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w różnych typach budynków. Jakie rezultaty udało się osiągnąć do tej pory? Jakie są możliwości? Przemysł Znaczenie sektora przemysłu w bilansie energetycznym i bilansie emisji CO2. Istnienie publicznych i prywatnych inicjatyw mających na celu promocję oszczędzania energii i poprawy efektywności energetycznej w przemyśle. Możliwości ograniczenia zużycia energii i poprawy efektywności energetycznej w przemyśle.

Zakres PGN OBSZAR GŁÓWNE ASPEKTY BĘDĄCE PRZEDMIOTEM OCENY Zamówienia publiczne Istnienie konkretnego zobowiązania politycznego dotyczącego zielonych zamówień publicznych. Stopień, do jakiego kryteria związane z energią i ochroną klimatu są stosowane w procesie zamówień publicznych. Istnienie określonych procedur oraz wykorzystanie określonych narzędzi. Świadomość Postęp w realizacji działań mających na celu komunikację z mieszkańcami i lokalnymi interesariuszami oraz podniesienie ich świadomości w zakresie efektywności energetycznej. Istnienie inicjatyw i narzędzi mających na celu ułatwienie mieszkańcom i lokalnym interesariuszom zaangażowania się w proces opracowania i wdrażania SEAP lub innych planów klimatyczno-energetycznych realizowanych przez władze lokalne.

Zakres PGN OBSZAR GŁÓWNE ASPEKTY BĘDĄCE PRZEDMIOTEM OCENY Umiejętności i wiedza specjalistyczna Posiadanie przez pracowników gminy odpowiednich umiejętności i wiedzy specjalistycznej, w tym: wiedzy technicznej, wiedzy w zakresie zarządzania projektami, zarządzania danymi, zarządzania finansami i opracowania projektów inwestycyjnych, umiejętności komunikacji wiedzy w zakresie zielonych zamówień publicznych itd.

Cechy poprawnego planu Budowanie wsparcia ze strony interesariuszy. Podjęcie długoterminowego zobowiązania politycznego. Zapewnienie odpowiednich źródeł finansowania. Poprawne wykonanie inwentaryzacji emisji CO2. Włączenie Planu w życie codzienne i zarządzanie gminą. Zapewnienie właściwego zarządzania podczas wdrażania PGN. Aktywne poszukiwanie oraz korzystanie z doświadczeń innych miast. Źródło: Poradnik SEAP

Plan prezentacji Centrum Doradztwa Energetycznego Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Inwentaryzacja Emisji PGN – Plan Działań Działalność promocyjna

Wskaźniki emisji - Rodzaj paliwa WO WE WE CO2 Węgiel kamienny MJ/kg kg/GJ t/GJ Węgiel kamienny 21,76 94,94 0,095 Gaz ciekły 28,2 62,44 0,062 Benzyny silnikowe 44,80 66,61 0,067 Olej napędowy (w tym olej opałowy lekki) 43,33 73,33 0,073 Oleje opałowe 40,19 76,59 0,076 Gaz ziemny wysokometanowy [MJ/m3] 35,98 55,82 0,056 Energia elektryczna [MgCO2/MWh] - 0,89 Źródło: Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami: Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2010 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2013.

Czynniki wpływające na emisję Liczba mieszkańców. Ilość gospodarstw domowych. Ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie miasta. Natężenie ruchu: ilość pojazdów zarejestrowanych na terenie miasta, ruch tranzytowy.

Czynniki wpływające na emisję

Czynniki wpływające na emisję

Czynniki wpływające na emisję

Czynniki wpływające na emisję

Czynniki wpływające na emisję

Czynniki wpływające na emisję

Wskaźnik emisji [kg CO2/GJ] Samochody specjalne do 3,5 t Inwentaryzacja emisji – ruch lokalny Emisja z ruchu lokalnego rok 2000   Liczba pojazdów Średni przebieg Wskaźnik emisji [kg CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] Motocykle 101 7000 155 109,16 Sam. Osobowe 1 825 13076 3 699,72458 Sam. Ciężarowe 312 65600 900 18 435,40 Autobusy 15 11180 450 75,25 Samochody specjalne do 3,5 t 12403 0,00 Ciągniki samochodowe 16277 Ciągniki rolnicze 749 13070 4 405,23 SUMA 3 002 26 724,76

Wskaźnik emisji [kg CO2/GJ] Samochody specjalne do 3,5 t Inwentaryzacja emisji – ruch lokalny Emisja z ruchu lokalnego rok 2013   Liczba pojazdów Średni przebieg Wskaźnik emisji [kg CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] Motocykle 168 7000 155 182,38 Sam. Osobowe 3 164 13076 6 413,15084 Sam. Ciężarowe 520 65600 900 30 700,01 Autobusy 19 11180 450 93,29 Samochody specjalne do 3,5 t 29 12403 162,55 Ciągniki samochodowe 71 13070 419,58 Ciągniki rolnicze 965 5 675,85 SUMA 4 936 43 646,82

Wskaźnik emisji [kg CO2/GJ] Samochody specjalne do 3,5 t Inwentaryzacja emisji – ruch lokalny Emisja z ruchu lokalnego rok 2020 - prognoza   Liczba pojazdów Średni przebieg Wskaźnik emisji [kg CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] Motocykle 164 7000 155 178,25 Sam. Osobowe 3 092 13076 6 267,780 Sam. Ciężarowe 508 65600 900 30 004,12 Autobusy 18 11180 450 91,18 Samochody specjalne do 3,5 t 28 12403 158,87 Ciągniki samochodowe 70 13070 410,07 Ciągniki rolnicze 943 5 547,20 SUMA 4 824 42 657,46

wskaźnik emisji [Mg CO2/MWh] Inwentaryzacja emisji – energia elektryczna rok 2000   Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO2/MWh] Emisja [Mg CO2] 1781,30 0,89 1585,36 rok 2013 4804,45 4275,96 rok 2020 - prognoza 5781,56 5145,58

Inwentaryzacja emisji – energia elektryczna

Inwentaryzacja emisji – paliwa

Inwentaryzacja emisji – paliwa

Inwentaryzacja emisji – zapotrzebowanie

2020- prognoza, scenariusz niskoemisyjny Inwentaryzacja emisji – bilans emisji Bilans emisji wg rodzajów paliw   2000 2013 2020 - prognoza 2020- prognoza, scenariusz niskoemisyjny energia elektryczna 1 585,36 4 275,96 5 145,58 paliwa transportowe 33 169,87 53 771,39 54 778,01 paliwa opałowe 12 176,25 15 533,18 16 571,49 Planowana redukcja emisji -2 962,81 SUMA 46 931,48 73 580,53 76 495,08 73 532,27

Inwentaryzacja emisji – bilans emisji

Inwentaryzacja emisji – bilans emisji

Inwentaryzacja emisji – bilans emisji

Inwentaryzacja emisji – bilans emisji

Inwentaryzacja emisji

Plan prezentacji Centrum Doradztwa Energetycznego Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Inwentaryzacja Emisji PGN – Plan Działań

Plan działań - struktura OKREŚLENIE CELÓW. ANALIZA SWOT - CZYNNIKI MOGĄCE MIEĆ WPŁYW NA REALIZACJĘ PLANU. IDENTYFIKACJA MOŻLIWYCH DO WDROŻENIA PRZEDSIĘWZIĘĆ WRAZ Z ICH OPISEM I ANALIZĄ. WARIANTOWE PROPOZYCJE DZIAŁAŃ NA RZECZ OBNIŻENIA EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH. REALIZACJA PLANU. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ. FINANSOWANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ. SYSTEM MONITORINGU I OCENY – WYTYCZNE.

Plan Działań - wymogi Wskazanie zadań inwestycyjnych, w następujących obszarach: Zużycie energii w budynkach/instalacjach (budynki i urządzenia komunalne, budynki i urządzenia usługowe niekomunalne, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne; zakłady przemysłowe poza EU ETS – fakultatywnie). Zużycie energii w transporcie (transport publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny, transport szynowy). Gospodarka odpadami – w zakresie emisji nie związanej ze zużyciem energii (CH4 ze składowisk) – fakultatywnie. Produkcja energii – zakłady/instalacje do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu, z wyłączeniem instalacji objętej EU ETS. Źródło: Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej

Plan Działań - wymogi Wskazanie zadań nieinwestycyjnych, w następujących obszarach: planowanie miejskie, zamówienia publiczne, strategia komunikacyjna, promowanie gospodarki niskoemisyjnej. Źródło: Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej

Plan Działań - wymogi Plan musi zostać przyjęty do realizacji poprzez uchwałę Rady Gminy i wpis do Wieloletniej Prognozy Finansowej Źródło: Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej

Specific - sprecyzowane Measurable - mierzalne Acheivable - wykonalne CELE „SMART” Specific - sprecyzowane Measurable - mierzalne Acheivable - wykonalne Realistic - realistyczne Time-bound – określone czasowo

CELE „SMART” Sprecyzowane Dokładnie określone, skoncentrowane, szczegółowe i konkretne. Pytania na które chcemy odpowiedzieć: Co próbujemy zrobić? Dlaczego jest to ważne? Kto co będzie robił? Kiedy to musi być zrobione? W jaki sposób zamierzamy to zrobić?

CELE „SMART” Mierzalne Wyrażone w konkretnej wartości. Pytania na które chcemy odpowiedzieć: Skąd będzie wiadomo, kiedy te cele zostaną osiągnięte? W jaki sposób można to zmierzyć?

CELE „SMART” Osiągalne Możliwe do zrealizowania. Pytania na które chcemy odpowiedzieć: Czy to możliwe? Czy możemy to zrealizować w określonym terminie? Czy znamy ograniczenia i czynniki ryzyka? Czy wcześniej zrealizowano takie działania (z powodzeniem)?

CELE „SMART” Realistyczne Wykonalne posiadanymi zasobami. Pytania na które chcemy odpowiedzieć: Czy obecnie posiadamy zasoby potrzebne do osiągnięcia tych celów? Jeżeli nie, to czy jesteśmy w stanie zapewnić dodatkowe zasoby? Czy powinniśmy wprowadzić zmiany w zakresie czasu, budżetu i zasobów kadrowych przeznaczonych do osiągnięcia tych celów?

CELE „SMART” Określone czasowo Harmonogram i termin wykonania. Pytania na które chcemy odpowiedzieć: Kiedy cele zostaną zrealizowane? Czy ostateczny termin ich realizacji jest jednoznaczny? Czy jest on realistyczny i możliwy do dotrzymania?

Przykłady działań – Warszawa

Przykłady działań – Zielone zamówienia publiczne

Jednostk a odpowie dzialna Rola jednostki odpowiedzialnej Zadania Nr Działanie Adresat działania Jednostk a odpowie dzialna Rola jednostki odpowiedzialnej Okres realizacji Szacowany koszt Efekt ekologiczny Wskaźniki rozpoczę cie zakończe nie MWh Mg CO2 1. Modernizacja oświetlenia ulicznego Urząd Gminy - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji 2015 2020 3 920 000,00 zł 207,24 184,44 Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji 2. Rozwój rozproszonych źródeł energii - małe instalacje Przedsiębiorcy Wsparcie procesu inwestycyjnego 1 120 000,00 zł 172,80 153,79 3. Montaż OZE na/w budynkach użyteczności publicznej 700 000,00 zł 108,00 96,12 4. Rozwój rozproszonych źródeł energii - mikro instalacje Mieszkańcy 1 280 000,00 zł 5. Wymiana energochłonnego oświetlenia w obiektach publicznych 30 122,50 zł 10,72 12,05 Ilość zmodernizowanych punktów świetlnych

Zadania 6. Rozwój rozproszonych źródeł energii - kolektory słoneczne Mieszkańcy - Wsparcie procesu inwestycyjnego 2015 2020 2 800 000,00 zł 336,88 Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji 7. Wymiana źródeł ciepła 2 752 000,00 zł 524,30 Ilość zmodernizowanych obiektów mieszkalnych 8. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej Urząd Gminy Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji 5 500 000,00 zł 20,10 Ilość zaoszczędzonej energii, ilość zmodernizowanych obiektów 9. Termomodernizacja budynków mieszkalnych 10 100 000,00 zł 384,84 10. Wdrażanie systemu zielonych zamówień/zakupów publicznych 9,76 Ilość audytowo i projektowo zaoszczędzonej energii

Zadania 11. Kampanie społeczne w ramach edukacji ekologicznej mieszkańców gminy Urząd Gminy - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji 2015 2020 50 000,00 zł 213,80 Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji 12. Szkolenia i kampanie społeczne w ramach edukacji ekologicznej dla użytkowników pojazdów Mieszkańcy Wsparcie procesu inwestycyjnego 872,94 Ilość osób, które skorzystały ze szkoleń, ilość akcji społecznych 28 302 122,50 zł 671,56 2962,81

Zadania Działanie I Nazwa Działania Modernizacja oświetlenia ulicznego Adresat Działania Urząd Gminy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 207,24 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 184,44 Szacowany koszt działania [zł] 9 000 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 21 253,52 Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Mieszkańcy gmin sąsiednich. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Postrzeganie przez mieszkańców systemów miejskich jako przyjazne i ekologiczne. Zwiększenie komfortu wykorzystania przestrzeni publicznej, zwiększenie bezpieczeństwa poruszania się w obrębie gminy. Źródło finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie II Nazwa Działania Rozwój rozproszonych źródeł energii – małe instalacje fotowoltaiczne Adresat Działania Przedsiębiorcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Wsparcie procesu inwestycyjnego Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 172,8 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 153,792 Szacowany koszt działania [zł] 1 200 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 7 282,56   Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Dostawcy energii elektrycznej. - Lokalni przedsiębiorcy. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców i przedsiębiorców w działania proekologiczne. Źródło finansowania przedsiębiorstwa, środki zewnętrzne

Zadania Działanie III Nazwa Działania Montaż OZE na/w budynkach użyteczności publicznej Adresat Działania Urząd Gminy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 108,00 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 96,12 Szacowany koszt działania [zł] 700 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 7 282,56   Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Pracownicy sektora publicznego. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Zwiększenie komfortu energetycznego w budynkach użyteczności publicznej, polepszenie jakości świadczonych usług. Ugruntowanie pozycji sektora publicznego jako lidera w racjonalnym gospodarowaniu energią oraz zasobami finansowymi. Źródło finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie IV Nazwa Działania Rozwój rozproszonych źródeł energii – mikro instalacje fotowoltaiczne Adresat Działania Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Wsparcie procesu inwestycyjnego Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 172,80 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 153,79 Szacowany koszt działania [zł] 1 280 000 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 8 322,93   Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. Źródło finansowania mieszkańcy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie V Nazwa Działania Wymiana energochłonnego oświetlenia w obiektach publicznych Adresat Działania Urząd Gminy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 12,05 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 10,72 Szacowany koszt działania [zł] 30 122,50   Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 2 808,99 Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Pracownicy sektora publicznego. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Zwiększenie komfortu energetycznego w budynkach użyteczności publicznej, polepszenie jakości świadczonych usług. Ugruntowanie pozycji sektora publicznego jako lidera w racjonalnym gospodarowaniu energią oraz zasobami finansowymi Źródło finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie VI Nazwa Działania Rozwój rozproszonych źródeł energii – kolektory słoneczne Adresat Działania Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Wsparcie procesu inwestycyjnego Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 336,88 Szacowany koszt działania [zł] 2 800 000 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 8 311,69 Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. Źródło finansowania mieszkańcy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie VII Nazwa Działania Ograniczenie niskiej emisji na terenie gminy Sokołów Podlaski – Ograniczeniu niskiej emisji substancji niebezpiecznych do atmosfery na terenie gminy Sokołów Podlaski Adresat Działania Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Wsparcie procesu inwestycyjnego Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 524,30 Szacowany koszt działania [zł] 2 752 000 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 5 248,94   Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców (zmniejszenie emisji dwutlenku węgla i pyłów). Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. Źródło finansowania mieszkańcy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie VIII Nazwa Działania Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej Adresat Działania Urząd Gminy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 20,10 Szacowany koszt działania [zł] 5 500 000 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 273 612,52   Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Pracownicy sektora publicznego. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Zwiększenie komfortu energetycznego w budynkach użyteczności publicznej, polepszenie jakości świadczonych usług. Ugruntowanie pozycji sektora publicznego jako lidera w racjonalnym gospodarowaniu energią oraz zasobami finansowymi. Źródło finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie IX Nazwa Działania Termomodernizacja budynków mieszkalnych Adresat Działania Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 384,84   Szacowany koszt działania [zł] 10 100 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 26 244,69 Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców (zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego budynków, tym samym zmniejszenie zużycia paliw i obniżenie emisji szkodliwych związków). Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. Źródło finansowania mieszkańcy

Zadania Działanie X Nazwa Działania Wdrażanie systemu zielonych zamówień/zakupów publicznych Adresat Działania Urząd Gminy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 9,76 Szacowany koszt działania [zł] Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Pracownicy sektora publicznego. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Kształtowanie norm dla energooszczędnego biznesu ukierunkowanego na zrównoważone wykorzystanie zasobów, polepszenie warunków prowadzenia działalności gospodarczej oraz pracy. Źródło finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie XI Nazwa Działania Kampanie społeczne w ramach edukacji ekologicznej mieszkańców gminy Adresat Działania Urząd Gminy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 213,80 Szacowany koszt działania [zł] 50 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 233,86 Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Pracownicy sektora publicznego. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców i przedsiębiorców w działania proekologiczne. Źródło finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne

Zadania Działanie XII Nazwa Działania Kampanie społeczne w ramach edukacji ekologicznej dla użytkowników pojazdów Adresat Działania Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015 - 2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 872,94 Szacowany koszt działania [zł] 50 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/Mg CO2] 52,28 Interesariusze - Mieszkańcy gminy Sokołów Podlaski. - Urząd Gminy Sokołów Podlaski. - Firmy zewnętrzne. Korzyści społeczne Bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców (zmniejszenie emisji szkodliwych związków). Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców. Postrzeganie gminy Sokołów Podlaski jako gminy stawiającej na transport zrównoważony, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Źródło finansowania budżet gminy, środki zewnętrzne

Biuro: Ul. Krakowska 11 43-190, Mikołów 32 326-78-16 biuro@ekocde.pl Prowadzący: Artur Twardowski a.twardowski@ekocde.pl