DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Inspirować, umożliwiać, aktywizować, czyli jak być skutecznym nauczycielem? Jolanta Misztal Powiatowy Organizator Rozwoju Edukacji Rypin, 21 września 2015 roku

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ 1. Wybór treści nauczania. 2. Budowanie świadomości celów nauczania – uczenia się. 3. Optymalny dobór metod nauczania – uczenia się. 4. Integracja różnych dziedzin wiedzy.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Czego uczyć, czyli wybór treści nauczania „Nieważna jest ilość wiadomości, lecz ich jakość. Można wiedzieć bardzo wiele, nie wiedząc tego, co najpotrzebniejsze.” Lew Tołstoj

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Czego uczyć, czyli wybór treści nauczania 1. Materiał nauczania winien wspierać cele, a nie dominować nad nimi. 2. Warto poświęcić czas na przygotowanie planów pracy, w których precyzyjnie zostaną określone cele dla ucznia oraz kryteria wymagań do każdej lekcji / zajęć z uczniami. 3. Treści nauczania powinny cechować się wysokimi walorami poznawczymi, etycznymi, wychowawczymi, estetycznymi oraz być wartościowe z punktu widzenia ucznia, nauczyciela, szkoły, środowiska. 4. Zamiast mnożenia treści zadbajmy o motywację ucznia do ich samodzielnego całościowego poznania. 5. Pojęcia i terminy wprowadzajmy oszczędnie i ostrożnie, z nastawieniem na ich rozumienie, a nie na definiowanie.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Podstawą zapamiętywania jest koncentracja na wybranym zakresie informacji.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Skupienie uwagi wymaga:  przemyślenia i zakomunikowania uczniom, co jest najważniejsze, co uczniowie powinni zapamiętać, czego się nauczyć,  aktywnego, celowego, świadomego kierowania uwagą uczniów,  kierowania uwagi uczniów na te elementy, które są najważniejsze,  zmniejszenia, optymalizacji liczby bodźców na lekcji,  wysiłku uczniów.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Co najbardziej przykuwa uwagę? Obraz, który jest sugestywniejszy i łatwiejszy w odbiorze niż słowo.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Dlatego większość ludzi ogląda telewizję, a niestety nie czyta książek. Można oczywiście się zżymać, że uczniowie wolą oglądać niż czytać, ale można i należy wykorzystywać tę przewagę obrazu nad słowem.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ W tym przypadku bardzo pomocne okazuje się „porcjowanie”, czyli grupowanie i kategoryzowanie informacji.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Warunkiem niezbędnym skuteczności nauczania – uczenia się jest również powtarzanie rozumiane jako wydłużenie uwagi i aktywne jej skupienie na tym, co chcemy zapamiętać.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Jednak nie liczba i czas powtórzeń są tu najważniejsze. O wiele istotniejszy jest proces przetwarzania informacji. Im głębiej przetworzymy informacje, tym lepiej je zapamiętamy i to na dłużej.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Co obejmuje przetwarzanie informacji?  analizę sensów i znaczeń, czyli rozumienie,  odnoszenie nowych informacji do tych, które już znamy,  odnoszenie nowych informacji do własnych doświadczeń, nadawanie im osobistego znaczenia,  tworzenie skojarzeń,  tworzenie map myśli.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Po co uczę tego moich uczniów, po co się uczę, czyli budowanie świadomości celów nauczania - uczenia się „Daj mi rybę, a będę miał co jeść przez cały dzień. Naucz mnie łowić ryby, a będę miał co jeść przez całe życie” przysłowie indiańskie

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Po co uczę tego moich uczniów, po co się uczę czyli budowanie świadomości celów nauczania - uczenia się 1. Świadomość celu musi towarzyszyć nauczycielowi na każdym etapie planowania: kierunkowego ( cykl kształcenia ), operacyjnego, wynikowego ( rok, semestr, dział programowy, dział tematyczny ) oraz metodycznego ( lekcja, cykl lekcji ). 2. Cele pojmowane jako oczekiwane czynności ucznia, rezultaty nauczania – uczenia się winny być także zrozumiałe dla uczniów i rodziców. 3. Źródłem planowania celów jest podstawa programowa oraz możliwości i potrzeby uczniów. 4. Nauczyciel powinien wykształcić w swoich uczniach przeświadczenie, że wiedza zdobyta w szkole przydaje się w życiu, że uczenie się tylko dla zaliczenia czy stopni, dla nauczyciela bądź rodziców nie wystarczy.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Jak uczyć, czyli dobór metod nauczania „Słyszę i zapominam. Widzę i pamiętam. Robię i rozumiem.” Konfucjusz

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Jak uczyć, czyli dobór metod nauczania Efektywność uczenia się jest ściśle związana ze stosowanymi metodami nauczania. Szczególnie skuteczne okazują się metody łączące słuchanie, mówienie, widzenie i działanie ( stożek Dayle, a). Ludzie zapamiętują: 20% - tego, co przeczytali, 30% - tego, co usłyszeli, 40% - tego, co zobaczyli, 50% - tego, co powiedzieli, 60% - tego, co zrobili, 90% - tego, co jednocześnie słyszą, widzą, mówią i z zaangażowaniem robią.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Dlatego tak ważne jest uczenie się przez doświadczenie, czyli po prostu przeżyć znaczy wiedzieć, ponieważ:  lepiej zapamiętujemy informacje, które sami generujemy i odkrywamy,  lepiej zapamiętujemy te rozwiązania, które sami znaleźliśmy,  lepiej zapamiętujemy zadania wykonywane samodzielnie.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Jak uczyć, czyli dobór metod nauczania Metody aktywizujące, bo o nich mowa, angażują uczniów o różnych systemach sensorycznych ( wzrokowców, słuchowców i kinestetyków ) oraz o różnych typach inteligencji i stylach myślenia.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Jak uczyć, czyli dobór metod nauczania Każda metoda może być zastosowana jako aktywizująca bądź nie. Wszystko zależy od nauczyciela, który może wyzwolić lub zablokować określone reakcje ucznia.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Jak się uczyć, jak uczę się najskuteczniej, czyli dobór metod uczenia się „Kiedy wędkarz idzie na ryby, zabiera taką przynętę, która smakuje rybie, nie wędkarzowi.” Aleksander Kamiński

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Jak się uczyć, jak uczę się najskuteczniej, czyli dobór metod uczenia się. 1. Dobór metod pracy na lekcji i do pracy domowej nie może być przypadkowy, a ich zestaw ubogi i monotonny. 2. Bogaty katalog metod i technik uczenia się oraz świadomość, jak i kiedy je zastosować, to niewątpliwie atuty nauczyciela. 3. Stosowane metody uczenia się winny wynikać ze zdiagnozowanych potrzeb i możliwości uczniów. 4. Uczeń powinien wiedzieć, jak uczy się najskuteczniej. 5. Uczeń powinien świadomie stosować najskuteczniejsze dla siebie strategie uczenia się, które pomagają mu w samokształceniu, ułatwiają planowanie i organizowanie własnej nauki oraz rozwiązywanie problemów pozaszkolnych, życiowych. 6. Aktywizacji uczniów sprzyja również celowo i właściwie zorganizowana praca w grupach. Obecnie nauczanie we współpracy uznawane jest nawet w niektórych typologiach metodycznych za metodę, a nie formę pracy.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Emocje – to akumulator pamięci, umiarkowane i pozytywne sprzyjają efektywnemu uczeniu się, ponieważ dostarczają energii do działania.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Integracja różnych dziedzin wiedzy „Wiedzę buduje się z faktów, jak dom z kamienia, ale zbiór faktów nie jest wiedzą, jak stos kamieni nie jest domem.” Henn Poincare

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Integracja różnych dziedzin wiedzy 1. Zadaniem szkoły jest kształtowanie analityczno – syntetyzującego postrzegania świata, czemu służy między innymi koncepcja nauczania holistycznego, preferująca integrowanie wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin. 2. Nauczyciele, planując zajęcia z uczniami, winni integrować treści nauczania różnych dziedzin oraz łączyć je z opanowanymi już wiadomościami, umiejętnościami i doświadczeniami uczniów.

DIAGNOZA - DOSKONALENIE - ROZWÓJ Efektywny i skuteczny nauczyciel to ktoś bardzo wyjątkowy, kto potrafi wykorzystać swoją pomysłowość i dociekliwy umysł do wypracowania rzadkiej umiejętności zachęcania innych do myślenia, marzenia, poznawania, próbowania i działania! Szukam nauczyciela i mistrza! Dziękuję za uwagę