Scenariusz lekcji dla klasy II liceum ogólnokształcącego Temat: Szybkość reakcji chemicznej Czas trwania: 45 min Autor: mgr Piotr Włodarczyk www.piotrek.lo-zywiec.pl nauczyciel chemii LO im. M. Kopernika w Żywcu

Po zajęciach uczeń potrafi Zdefiniować szybkość reakcji chemicznej Zaprojektować doświadczenie na szybkość reakcji w zależności od stężenia reagentów Omówić wpływ stężeń substratów na szybkość reakcji Wykonywać tabele i wykresy w arkuszu kalkulacyjnym

Cele lekcji Zapoznanie z pojęciem szybkości reakcji chemicznej i wpływu stężenia substratów na szybkość jej przebiegu Kształcenie umiejętności: sporządzania roztworów przeprowadzania doświadczeń, obserwacji zachodzących zjawisk i wyciągania wniosków zapisywania równań reakcji chemicznych sporządzania tabel i wykresów oraz ich formatowania w programie MS Excel

Metody pracy Pogadanka Wykład Ćwiczenia praktyczne: doświadczenie chemiczne użycie komputera z zainstalowanym programem MS Excel

Formy pracy Praca z całą klasą Praca w grupach

Środki dydaktyczne Zestaw probówek Kolba miarowa o pojemności 250 cm3 Stoper Waga techniczna Odczynniki chemiczne: stały Na2S2O3 4-molowy roztwór HCl woda destylowana Komputer z zainstalowanym programem MS Excel

Przebieg lekcji (1) 1. Podanie tematu lekcji i uświadomienie uczniom celów lekcji. 2. Wprowadzenie pojęcia szybkości reakcji chemicznej. Szybkością reakcji chemicznej nazywamy zmianę stężenia molowego reagentów w jednostce czasu. Biorąc pod uwagę, że podczas reakcji chemicznej następuje zmniejszenie ilości substratów na korzyść tworzących się produktów, szybkość reakcji można zdefiniować jako ubytek stężenia substratów lub przyrost stężenia produktów w odstępie czasu.

Przebieg lekcji (2) Szybkość reakcji chemicznej można więc wyrazić wzorem: gdzie: V - szybkość reakcji chemicznej dcs - zmiana stężenia molowego substratu dcp - zmiana stężenia molowego produktu dt - odstęp czasu

Przebieg lekcji (3) 3. Wykonanie doświadczenia (3 grupy uczniów). Temat: Badanie szybkości wydzielania siarki z roztworu tiosiarczanu sodu. Rozpuścić 12,5 g Na2S2O3 w wodzie destylowanej i uzupełnić wodą do łącznej objętości 250 cm3. Do 4 probówek wlać odpowiednio: do pierwszej 12 cm3, do drugiej 6 cm3, do trzeciej 3 cm3 a do czwartej 1,5 cm3 przygotowanego roztworu tiosiarczanu sodu. Probówkę 2, 3 i 4 uzupełnić wodą do łącznej objętości 12 cm3. Następnie do każdej probówki wlać równocześnie po 2 cm3 4-molowego roztworu kwasu solnego. Należy zanotować czasy pojawienia się zmętnienia w kolejnych probówkach, licząc od chwili wlania roztworu HCl.

Przebieg lekcji (4) Tiosiarczan sodu reaguje z kwasem solnym z wydzieleniem siarki wg równania: 4. Uruchomienie komputera a następnie programu MS Excel. 5. Zestawienie wyników w tabeli programu MS Excel. W tabeli podano przykładowe wartości czasów zmętnienia

Przebieg lekcji (5) 6. Sporządzenie wykresu zależności czasu zmętnienia od stężenia roztworu tiosiarczanu sodu (w programie MS Excel).

Przebieg lekcji (6) 7. Wyciągnięcie wniosków. Szybkość reakcji chemicznej zależy od stężeń substratów Im większe stężenia substratów tym reakcja przebiega szybciej Największa jest szybkość reakcji w momencie zmieszania reagentów

Podsumowanie lekcji Podsumowanie wiadomości na temat szybkości reakcji chemi-cznej, wpływu stężeń substratów na szybkość jej przebiegu oraz zmian szybkości reakcji w czasie.

Zadanie pracy domowej W pewnych warunkach prowadzonych w naczyniach o pojemno-ści 6 dm3 wytwarza się w tym samym czasie: 1) 7,2 g wody, 2) 3,2 g tlenu, 3) 5,6 azotu. Która z tych reakcji przebiega z największą, a która z najmniejszą szybkością?