Usługi w systemie komórkowym trzeciej generacji

Plan prezentacji Idea systemu komórkowego Ewolucja Systemów Komórkowych Systemy analogowe (1G) Systemy cyfrowe (2G) Koncepcja realizacji usług w UMTS (3G) Środowisko systemu UMTS Idea realizacji usług w systemie UMTS Podział usług w systemie UMTS Przykłady usług w UMTS Klasy QoS usług Łańcuch dostawców usług w systemach 3G Podsumowanie

Koncepcja systemu komórkowego Przykład wielokrotnego użytkowania 7 grup kanałów (najczęściej stosowany w praktyce) W komórkach bezpośrednio ze sobą sąsiadujących muszą być użytkowane różne grupy kanałów, natomiast w komórkach dostatecznie od siebie odległych, (przez dostateczną odległość należy rozumieć taką odległość, przy której wzajemne zakłócenia użytkowników korzystających z tej samej grupy kanałów są pomijalne), są użytkowane te same grupy kanałów.

Zalety systemu komórkowego (1) znaczny wzrost pojemności systemu, który uzyskujemy w wyniku wielokrotnego wykorzystania tych samych kanałów radiowych. Pojemność systemu wyrażana jest liczbą jednocześnie zestawianych połączeń; możliwość wielokrotnego wykorzystania tych samych kanałów radiowych przez stacje bazowe, które pracują w dostatecznej odległości od siebie. Odległość ta musi być poza odległościami zakłóceniowymi; mniejsza moc nadajników w stacjach bazowych, spowodowana mniejszym wymaganym zasięgiem użytecznym;

Zalety systemu komórkowego (2) zmniejszenie zasięgów zakłóceniowych przy zachowaniu założonego terenu, w którym może być poprowadzona łączność; możliwość dopasowania liczby i rozmieszczenia stacji bazowych w sieci radiowej do potrzeb użytkowników; wielkość, a nawet kształt komórki może być dopasowana do przewidywanego ruchu telekomunikacyjnego; możliwość łatwej rozbudowy bądź też uzupełniania sieci w miarę wzrostu potrzeb transmisyjnych .

Historia systemów komórkowych 3 G 2001 ATM 1990 PC IBM 1981 2 G 1991 1 G 1981 ARPANET 1969 1962 Telstar ENIAC 1946 1945 Telewizja 1897 Radio G.Marconi 1876 Telefon A.G.Bell

Systemy analogowe Wśród systemów komórkowych pierwszej generacji (analogowych) najbardziej znanymi są: amerykański system AMPS (Advanced Mobile Phone System) TACS (Total Access Communica-tion System) – europejska wersja systemu AMPS skandynawski system NMT (Nordic Mobile Telephony) francuski R2000.

Systemy analogowe System AMPS (Advanced Mobile Phone System) jest systemem amerykańskiej analogowej telefonii komórkowej, zmodyfikowanej przez Motorolę w 1990 r. pod nazwą NAMPS (Narrow-band AMPS). W systemie AMPS przydzielono do transmisji dupleksowej dwa pasma, każde o szerokości 25 MHz w zakresie częstotliwości 800 MHz obejmując łącznie 832 kanały radiowe. Sygnalizacja między stacją bazową a terminalami może przebiegać w sposób analogowy lub cyfrowy. Wiele adaptowanych wersji tego systemu zostało zainstalowanych na innych kontynentach: TACS (Total Access Communication System) w Wielkiej Brytanii i Europie, gdzie obsługuje ponad 40 % rynku abonentów analogowej telefonii komórkowej; J/TACS w Japonii i krajach dalekowschodnich.

Systemy analogowe System TACS (Total Access Communication System) stanowi adaptację amerykańskiego systemu analogowego AMPS do warunków europejskich, polegającą na zmianie zakresów wykorzystywanych częstotliwości (z 800 MHz na 900 MHz) i zmniejszeniu odstępu miedzykanałowego z 30 kHz na 25 kHz, przyjętego powszechnie w Europie. Udoskonalany i zmodernizowany system, zapewniajacy 600 kanałów radiowych, jest stosowany głównie w Wielkiej Brytanii, niektórych krajach europejskich i na Dalekim Wschodzie. Spełnia wymagania stawiane nowoczesnym sieciom komórkowym: dobra jakość przekazu mowy, przekazywanie (handover) połączeń, wydzielone kanały sygnalizacyjne, automatyczna regulacja mocy w kanale radiowym i hierarchiczna budowa struktur komórkowych zapewniająca elastyczne konfigurowanie pokrycia obszarowego. Rozszerzona wersja tego systemu, o nazwie ETACS (Extended TACS), o dwukrotnie większej liczbie kanałów (1240 kanałów) w porównaniu z systemem TACS, jest ogólnoświatowym, analogowym standardem ruchomej łączności komórkowej, drugim pod względem rozpowszechnienia wśród systemów analogowych.

Systemy analogowe System NMT (Nordic Mobile Telephony) to skandynawski standard analogowego systemu komórkowego, rozwijany w krajach europejskich od końca lat siedemdziesiątych. W pierwotnej wersji NMT 450 wykorzystano zakres częstotliwości 450 MHz, z liczbą kanałów ok. 200, co przy dużej popularności systemu było przyczyną jego niewydolności na obszarach o większej gęstości abonentów. Kolejne modernizacje spowodowały powstanie wielu niekompatybilnych wersji; najnowsza ujednolicona wersja NMT 900 pracuje w zakresie 900 MHz, z obsługą do 1000 kanałów podstawowych i 999 kanałów połówkowych (12,5kHz). Standard NMT 450 (zmodernizowany jako NMT I 450i) stał się popularny w krajach europejskich, jest dopuszczony również do użytkowania w Polsce.

Transmisja analogowych sygnałów mowy Transmisja danych Usługi w systemie NMT Transmisja analogowych sygnałów mowy Transmisja danych Transmisja telefaksowa 600 bit/s

Usługi dodatkowe NMT warunkowego i bezwarunkowego przenoszenia rozmów, selektywnego blokowania połączeń , połączeń konferencyjnych, kolejkowania rozmów, śledzenia wywołań złośliwych, poczta głosowa.

Wady systemu NMT mała odporność na zakłócenia, brak możliwości roamingu międzynarodowego, słaba transmisja danych, możliwość łatwego podsłuchiwania rozmów, skąpy pakiet usług, duże terminale, mała pojemność.

Po co 2G ?? Podstawowym kryterium wprowadzania telefonii cyfrowej 2G było uzyskanie jednolitej łączności nie tylko na terenie jednego kraju objętego systemem komórkowym, ale użytkowania telefonu komórkowego na obszarach innych krajów objętych tym samym systemem. Realizacja tego celu wymaga zarówno lokalizacji położenia terminali, jak też identyfikacji abonenta i terminalu końcowego oraz właściwej taryfikacji za wykonywane usługi.

GSM – jako system 2G (1) Do najbardziej istotnych cech systemu cyfrowego GSM należy zaliczyć: zapewnienie ciągłości komunikacji, niezależnie od operatora sieci, lokalizacji abonenta i jego przemieszczania się; integrację głosu i danych w kanale komunikacyjnym; transmisja danych 9,6 kbit/s indywidualne rozliczanie abonentów niezależnie od miejsca ich pobytu; pełną identyfikację uprawnień abonenta, łącznie z jego kodem prywatnym PIN (Personal Identification Number)1, za pomocą karty identyfikacyjnej SIM (Subscriber ldentity Module)2;

GSM – jako system 2G (2) wyższa wierność transmisji bez możliwości podsłuchu; bardziej efektywne wykorzystanie pasma częstotliwości niż w systemach analogowych; konfigurowanie sieci bez ograniczeń w miarę wzrostu gęstości abonentów lub zwiększania ruchu w obszarze komórki; zapewnienie połączeń i usług z istniejącymi i projektowanymi sieciami PSTN, ISDN, PLMN, itp.

Rozwój telefonii komórkowej w kierunku UMTS Postęp technologiczny UMTS (3G) EDGE GPRS HSCSD GSM (2G) NMT(1G) Czas

Standard HSCSD (ang. High Speed Circuit Switched Data) szybsza transmisja danych możliwa dzięki łączeniu kilku kanałów systemu GSM korzystania z Internetu, nadaje się do przeglądania niewielkich witryn WWW możliwość przesyłania poczty elektronicznej taryfikacja za czas połączenia i liczbę zaangażowanych kanałów

Transmisja danych HSCSD Technologia HSCSD pozwala na zwiększenie szybkości przesyłania danych z 9,6 kbit/s ( dotychczasowy standard GSM ) do 56,0 kbit/s. Czyli prawie sześciokrotnie!!!  

GPRS, czyli General Packet Radio Service (Nazywany GSM Faza 2+) w HSCSD wykorzystywana jest komutacja kanałów (ograniczenie pojemności sieci) GPRS to transmisja pakietowa czyli komutacja pakietów Wykorzystywana sieć tylko podczas transmisji Pasmo może być ograniczane przez stacje bazowe Prędkość maksymalna to 171,2kbit/s 4 różne typy kodowania kanałów: CS1,CS2,CS3, CS4 o przepływn. 9.05, 13.4, 15.6, 21.4kbit/s

Pakietowa transmisja danych GPRS – możliwości przesłanie danych wielu użytkownikom w postaci pakietów informacji transmisja danych w chwili wysyłania i odbierania danych korzystanie z kilku kanałów radiowych, w zależności od danego modelu telefonu. roaming GPRS korzystny system taryfikacji

Zalety GPRS Wykorzystanie istniejącej infrastruktury GSM Duży zasięg sieci Niskie koszty eksploatacji sytemu Możliwość tworzenia systemów sieciowych Brak konieczności retransmisji Ochrona sprzętu na poziomie abonenta i operatora Łatwa skalowalność i rekonfiguracja systemów Przeciążenie łącza wpływa na zmniejszenie szybkości transmisji a nie zerwanie transmisji (jak w HSCSD)

GPRS & HSCSD

Możliwości GPRS Możliwe zastosowania: Transmisja danych w telemetrii Systemy nawigacyjne Dostęp do Internetu Możliwości multimedialne Faksowanie przez IP Komunikacja alarmowa Efektywne wykorzystanie poczty elektronicznej

EDGE (Enhanced Data Rates for Global Evolution) Transmisja danych w trybie komutacji pakietów, z max. szybkością 384 kb/s Zastosowanie innej niż w przypadku HSCSD i GPRS modulacji zamiast GMSK zastosowano modulację 8 PSK - zwiększyło to trzykrotnie efektywność kodowania, a to z kolei stopień wykorzystania zasobów radiowych Do obsługi potrzebne są nowe terminale ruchome Niewielka modernizacja infrastruktury GSM Komfortowa obsługa multimediów dla urządzeń mobilnych wszelkiego typu. Technologia EDGE stanowi pomost między technologią GSM a UMTS

Wady EDGE Spadek prędkości transmisji wraz ze wzrostem odległości od stacji bazowej GSM. Wzrost przesłuchów międzykanałowych pomiędzy sąsiednimi częstotliwościami. Na szczęście problem ten nie jest zbyt istotny, gdyż zwykle nie przydziela się tych samych częstotliwości jednej stacji bazowej

3G Założenia systemu UMTS Zwiększenie przepływności danych Każdy użytkownik powinni mieć możliwość korzystania z usług począwszy od transmisji mowy aż do szybkiej transmisji danych. 3G Zwiększenie przepływności danych Komutacja kanałów Komutacja pakietów Do 384 kbit/s Do 2 Mbit/s

UMTS Standaryzacja UMTS ETSI EUROPA T1 USA TTC JAPONIA ARIB JAPONIA CCSA CHINY TTA KOREA

Koncepcja realizacji usług w UMTS Sieci 3G (UMTS) umożliwiają połączenie w jedną integralną architekturę sieci, które do tej pory funkcjonowały oddzielnie, w celu świadczenia abonentom różnorodnych usług Usługi świadczone w tradycyjnych sieciach telekomunikacyjnych U M T S PLMN PSTN/ISDN Data/IP Networks CATV LOKALIZACJA

Środowisko pracy systemu UMTS Łączność satelitarna Strefa 4 Świat Obszary wiejskie Strefa 3 Makrokomórki Mikrokomórki Obszary miejskie Strefa 2 Pikokomórki Wewnątrz budynków Strefa 1 Terminal audio/wideo standardowy Terminal typu "notepad„

Środowisko pracy systemu UMTS Klasa komórki Promień komórki Prędkość stacji ruchomej Szybkość transmisji Dostępność usług Pikokomórka (wnętrza obiektów biuro - wych, obiekty handlowe) < 100 m < 10 km/h < 2 Mb/s Wszystkie Mikrokomórka (tereny miejskie z dużymi skupiskami ludności) < 1 k m 120 km/h < 512 kb/s Liczny podzbiór Makrokomórka (tereny wiejskie i miejskie z niewielkimi skupiskami ludności) < 20 km < 500 km/h < 384 kb/s Usługi podstawowe Hiperkomórka (obszary mórz, oceanów oraz lądy, w tym również obszary górzyste i pustynie) 300 – 800 km (satelity LEO, MEO ) 4000 5000 km GEO < 1000 km/h (samoloty) < 144 kb/s

Architektura systemu UMTS Podstawowe elementy architektury systemu: sieć szkieletowa CN (Core Network), naziemna sieć dostępu radiowego UTRAN (UMTS Terrestial Radio Access Network), satelitarna sieć dostępu radiowego USRAN (UMTS Satellite Radio Access Network), wyposażenie użytkownika UE (User Equipment) Sieć szkieletowa (CN) Interfejs sieciowy (S Iu) Interfejs radiowy (S-Uu) Interfejs sieciowy (Iu) Interfejs radiowy (Uu) - Sieć dostepu radiowego (UTRAN) Sieć dostępu radiowego (UTRAN) Sieć dostepu radiowego (UTRAN) Sieć dostępu radiowego (USRAN) - Wyposażenie użytkownika (UE)

Idea realizacji usług w systemie UMTS System UMTS zorientowany jest na świadczenie usług użytkownikom końcowym, które są definiowane parametrami jakościowymi QoS (end-to-end QoS). Zapewnienie jakości świadczonej usługi możliwa jest dzięki warstwowej architekturze usługowej oraz adaptacji przepływności bitowej w łączu radiowym. System UMTS tworzy platformę transmisyjną przystosowaną do rozwoju usług w dziedzinie oprogramowania bez konieczności wprowadzania zmian w dziedzinie urządzeń. W ramach możliwości technicznych systemu UMTS (przepływności do 2 Mb/s) będzie można zrealizować każdą usługę bez zmian platformy transmisyjnej. Rozwiązanie to zabezpiecza producentów infrastruktury przed nietrafnym wytypowaniem zbioru usług realizowanych w systemie UMTS. Do wprowadzenia nowej usługi niezbędne jest zdefiniowanie wymaganych dla jej realizacji parametrów jakościowych – atrybutów (np.: szybkość transmisji, stopę błędów, dopuszczalne opóźnienie lub jego zmiana itp.), z którymi powiązane są odpowiednie procedury doboru klasy usługi, kodów rozpraszających, protokołów komunikacyjnych, typu transmisji z potwierdzeniem.

Klasyfikacja Usług w systemie UMTS Usługi lokalizacyjne usługi przenoszenia, teleusługi, pakietowe usługi multimedialne, usługi dodatkowe - mogą funkcjonować tylko z usługami podstawowymi (nie istnieją samodzielnie). Usługi dodatkowe modyfikują usługi podstawowe w celu: poprawienia komfortu korzystania z sieci, wygodniejszego zarządzania połączeniami, umożliwiają realizację funkcji związanych z tajnością połączeń.

Usługi przenoszenia w trybie komutacji pakietów W systemie UMTS zdefiniowane dwa typy usług przenoszenia w trybie transmisji danych z komutacją pakietów: usługi „punkt-punkt” PTP (Point-To-Point) - wymiana informacji następuje tylko pomiędzy dwoma punktami, usługi „punkt-wiele punktów” PTM (Point-To-Multipoint) –informacje są rozsyłane z jednego punktu w sieci do wszystkich abonentów, dla których dana usługa jest świadczona.

Transmisja danych w różnych technologiach Ściąganie pliku o wielkości 2 Megabajtów: 1800 powyżej 30 min 1600 czas trwania transmisji [s] 1400 1200 1000 800 600 400 ok.. 5 min ok. 5,5 min 200 ok..2 min ok.25 s ok. 40 sek ok..1,5 sek ISDN ADSL GSM GPRS s EDGE UMTS WLAN prędkość transmisji

Usługi przenoszenia – technika HSDPA (3 Usługi przenoszenia – technika HSDPA (3.5G) (High Speed Downlink Packet Access) Zwiększenie pojemności systemu Zredukowanie opóźnień Zwiększenie transmisji danych do 14,4 Mb/s Modulacja Współczynnik kodu Przepływność z 5 kodami z 10 kodami z 15 kodami QPSK 1/4 600 kbit/s 1,2 Mbit/s 1,8 Mbit/s 2/4 2,4 Mbit/s 3,6 Mbit/s 3/4 5,4 Mbit/s 16-QAM 4,8 Mbit/s 7,2 Mbit/s 10,7 Mbit/s 4/4 9,6 Mbit/s 14,4 Mbit/s

Teleusługi (Teleservices) telefonia, która zapewnia dwie podstawowe usługi transmisja głosu oraz realizacja połączeń alarmowych, transmisja krótkich wiadomości SMS, EMS telefaks, czyli transmisja faksów.

Usługi Multimedialne USŁUGI MULTIMEDIALNE Usługi interaktywne Usługi dystrybucyjne Usługi konwersacyjne Usługi pobierania Usługi sterowne przez użytkownika Usługi nie sterowane przez użytkownika Usługi powiadamiania

Przykładem usługi konwersacyjnej jest wideotelefonia: Dwustronny przekaz obrazu i głosu umożliwiający: przesyłanie głosu uzupełnionego o składniki interaktywne, wideopocztę telemedycynę. telepracę, teleedukacja, wideokonferencje,

Przykładem usługi powiadamiania jest MMS: MMS to rozszerzenie funkcji SMS i EMS o możliwość przesyłania multimediów takich jak grafika, animacje, wideoklipy, dźwięki itp. Pakietowa transmisja danych Max. wielkość 100 KB Współdziałanie z serwerami zewnętrznymi powiadamianie natychmiastowe (immediate messaging), powiadamianie w trybie sesji (session based messaging), powiadamianie odroczone(deferred delivery messaging).

Przykłady usługi pobierania : Mobilne wideo Mobilna Telewizja Możliwość transmisji strumieniowej

Przykładem usługi dystrybucyjnej jest Mobile Commerce usługi związane z lokalizacją użytkownika. identyfikacja osobowa w przypadku płatności, umożliwianie zarówno fizycznego odwiedzania sklepów, jak również sprawdzanie cen w Internecie, poprawa możliwości komunikacyjnych użytkowników Zalety m-commerce: Efektywne wykorzystanie czasu Informacje w czasie rzeczywistym Szybkie i efektywne komunikowanie się Wykorzystanie m-commerce w nagłych sytuacjach

Zastosowanie M-commerce Łatwość oferowania usług rezerwacje on-line Mobile Commerce Aukcje zakupy Płatność elektroniczna Transakcje bankowe

Multimedialne zastosowanie techniki UMTS

Usługi dodatkowe w UMTS AoCC (Adyice of Charge Charging) CCBS (Completion of Calls to Busy Subscribers) CD (Call Deflection) ECT (Explicit Cali Transfer) eMLPP (enhanced Multi-Level Precedence and Pre-emption) MC (Multicall) MPTY (Multi Party Service) UUS (User-to-User Signalling)

Podsumowanie usług w UMTS Transmisja danych Głos Komunikacja ruchowa Internet Rich Voice, Simple Voice informacyjno – rozrywkowy Serwis Przesyłanie wiadomości lokalizacyjny Serwis

Podsumowanie usług w UMTS R Sieć UMTS oferuje szybszy dostęp do Internetu z przepływnościami umożliwiającymi szybki transfer plików do 2Mbit/s (obecnie w HSDPA do 3,6 Mbit/s).

Podsumowanie usług w UMTS Podsumowanie usług w UMTS F O R M A C J i Z Y W K INFORMACYJNY wiadomości, dowcipy, horoskopy, prognoza pogody, wyniki rozgrywek sportowych, możliwość sprawdzenia wysokości rachunku telefonicznego ROZRYWKOWY dzwonki, grafiki, gry, muzyka, hazard M-COMMERCE Zakupy on-line CHAT chat na kształt internetowego BAZA DANYCH wyszukiwanie adresów, numerów telefonów PODRÓŻ dostęp do informacji o lotach z możliwością rezerwacji bądź zakupu biletu

monitorowanie pracy maszyn Podsumowanie usług w UMTS M S Dzięki połączeniu właściwości serwisu MMS oraz serwisu lokalizacyjnego, zakres usług oferowanych przez sieć 3G obejmuje: alarm i ochrona serwis komunalny monitorowanie pracy maszyn serwis transportowy kontrola atmosfery

Nawigacja i serwis informacyjny Podsumowanie usług w UMTS L O K A I Z C J Nawigacja i serwis informacyjny Serwis trankingowy Serwis sponsorowany Śledzenie pojazdów

Podsumowanie usług w UMTS R I C H & S M P L E V O SIMPLE VOICE: podstawowa usługa głosowa. RICH VOICE: wideokonferencje, przesyłanie głosu uzupełnionego o składniki interaktywne, wideotelefonia, telemedycyna.

Klasy QoS usług przenoszenia w trybie komutacji pakietów Klasy niezawodności transmisji dla usług przenoszenia wykorzystujących tryb pracy z komutacją pakietów Klasy niezawodności transmisji dla usług przenoszenia wykorzystujących tryb pracy z komutacją pakietów.

QoS a środowisko pracy w UMTS (prędkość terminala) Usługi czasu rzeczywistego (stałe opóźnienie transmisji) Pozostałe usługi (zmienne opóźnienie transmisji) Satelitarne (< 1000 km/h) Opóźnienie max: < 400 ms BER = 10– 3  10– 7 Opóźnienie max: 1200 ms lub więcej BER = 10– 5  10– 8 Tereny wiejskie ( < 500 km/h) Opóźnienie max: 20  300 ms Opóźnienie max: 150 ms lub więcej Tereny miejskie i podmiejskie ( < 120 km/h) BER = 10– 5  10– 8 Wewnątrz i w pobliżu budynków ( < 10 km/h) BER 10– 5  10– 8

Klasyfikacja QoS względem różnorodności usług KLASY QoS Aplikacje tolerujące błędy Przesyłanie głosu Streaming Konwersacyjne Streaming Faks Konwersacyjne audio i video Faks audio i video Aplikacje nie tolerujące błędów Telnet, M-commerce, Potwierdzenie Telnet, E-commerce, FTP Potwierdzienie gry interaktywne przeglądanie FTP przeglądanie obrazy stałe dostarczenia dostarczenia obrazy stałe WWW WWW poczty E-mail poczty E-mail Konwersacyjne Interaktywne Strumieniowe Działające w tle (opóźn. < 1s) (opóźn. ok. 1s) (opóźn. < 10s) (opóźn. > 10s)

Klasa QoS dla usług konwersacyjnych Usługi Przepływność Opóźnienie Niezawodność głosowe 4 – 25 kbit/s < 150 ms < 3% FER* wideotelefonia 32 – 384 kbit/s < 1% FER* Telemetria (kontrola) < 28,8 kbit/s < 250 ms ~ 0% FER* gry < 1 kbit/s

Klasa QoS dla usług strumieniowych Usługi Przepływność Opóźnienie Niezawodność strumień audio 32 – 384 kbit/s < 10 ms < 1% FER* wideo telemetria (monitoring) < 28,8 kbit/s ~ 0% FER*

Klasa QoS dla usług interaktywnych Przepływność Opóźnienie Niezawodność wiadomości głosowe 4 – 13 kbit/s < 1 ms < 3% FER* przeszukiwarki stron www - 4 sek/strona e - commerce 4 sek

Klasa QoS dla usług działających w tle Usługi Przepływność Opóźnienie Niezawodność Przesyłanie wiadomości SMS e - mail Urządzenie docelowe nie oczekuje danych w określonym przedziale czasu – niewrażliwość na opóźnienia transmisji

Łańcuch dostawców usług w systemach 3G Dostawca wartości dodanej Operator sieci Dostawca usług Dostawcy zawartości 3G Operator sieci Dostawca usług Dostawca Internetu portalu aplikacji Dostawcy zawartości Operator sieci wirtualnej

Łańcuch dostawców usług w systemach 3G (2) Operator sieci wirtualnej Operator sieci Dostawca usług Dostawca portalu Dostawca Internetu Dostawca aplikacji Dostawcy zawartości Operator sieci sprzedaż abonentom usług „własnych”, sprzedaż łącza innym dostawcom usług ŹRÓDŁO DOCHODÓW: dostęp do usług telekomunikacyjnych; ŚWIADCZY: licencję, widmo częstotliwości, infrastrukturę dostępową; POSIADA:

Łańcuch dostawców usług w systemach 3G (3) Operator sieci Dostawca usług Dostawca Internetu portalu aplikacji Dostawcy zawartości Operator sieci wirtualnej Operator sieci wirtualnej – MVNO infrastrukturę dostępową; POSIADA: ŚWIADCZY: dostęp do usług telekomunikacyjnych; ŹRÓDŁO DOCHODÓW: sprzedaż abonentom usług „własnych”.

Łańcuch dostawców usług w systemach 3G (4) Operator sieci Dostawca usług Dostawca Internetu portalu aplikacji Dostawcy zawartości Operator sieci wirtualnej Dostawca usług sprzedaż usług, udostępnia karty SIM, dokonuje rozliczeń z użytkownikiem ; ŚWIADCZY: ŹRÓDŁO DOCHODÓW: dostarczanie usług do abonenta.

Łańcuch dostawców usług w systemach 3G (5) Operator sieci Dostawca usług Dostawca Internetu portalu aplikacji Dostawcy zawartości Operator sieci wirtualnej Dostawca Internetu „sprzedaż” adresów IP. ŹRÓDŁO DOCHODÓW: dostarcza adresy IP użytkownikom; ŚWIADCZY: interfejs umożliwiający dostęp abonenta do internetu; POSIADA:

Łańcuch dostawców usług w systemach 3G (6) Operator sieci Dostawca usług Dostawca Internetu portalu aplikacji Dostawcy zawartości Operator sieci wirtualnej Dostawca portalu reklamy, współpraca z dostawcą zawartości. ŹRÓDŁO DOCHODÓW: dostęp do usług telekomunikacyjnych; ŚWIADCZY: stronę domową (mobile homepage); POSIADA:

Łańcuch dostawców usług w systemach 3G (7) Operator sieci wirtualnej Operator sieci Dostawca usług Dostawca portalu Dostawca Internetu Dostawca aplikacji Dostawcy zawartości Dostawca aplikacji oprogramowanie usług nabywanych przez użytkownika; ZAPEWNIA: ŹRÓDŁO DOCHODÓW: współpraca z dostawcą portalu.

Łańcuch dostawców usług w systemach 3G (8) Operator sieci wirtualnej Operator sieci Dostawca usług Dostawca portalu Dostawca Internetu Dostawca aplikacji Dostawcy zawartości Dostawca zawartości zawartość merytoryczną portali; ZAPEWNIA: ŹRÓDŁO DOCHODÓW: współpraca z dostawcą portali, reklama.

System opłat za korzystanie z usług Za czas połączenia (np. wideotelefonia, połączenia głosowe, szybka transmisja danych); Za ilość odebranych informacji (np. transmisja danych); Za dostęp do zawartości; Za zakupione usługi; Usługi sponsorowane, reklamy

Podsumowanie System UMTS tworzy platformę transmisyjną przystosowaną do rozwoju usług w dziedzinie oprogramowania bez konieczności wprowadzania zmian w dziedzinie urządzeń System UMTS zorientowany jest na świadczenie usług użytkownikom końcowym, które są definiowane parametrami jakościowymi QoS (end-to-end QoS). Nowe usługi to nowe możliwości zysku, lecz należy jednak zachować dotychczasowe źródło dochodów.

Zestawienie różnych parametrów w systemach GSM HSCD GPRS EDGE UMTS TD-CDMA W-CDMA Dupleks FDD TDD Zwielokrotnienie FDMA/ TDMA TDMA/ CDMA Modulacja GMSK 8PSK Komutacja Łączy Pakietów Pakietów lub łączy Ramka [ms] 4,615 10 Ilość szczelin w ramce 8 16 - Szerokośc kanału radiowego 200kHz 5MHz ~5MHz Maksymalna szybkość transmisji danych 14,4 kbit/s 115,2 kbit/s 160 384 2,3 Mbit/s

Dlaczego UMTS ?? mobilność GSM GPRS UMTS użyteczność WLAN dial-up ISDN modemy kablowe xDSL pasmo

Przyszłość technologii mobilnych Współpraca wszystkich technologii mobilnych tworzy kompletne rozwiązanie dla klienta 100 Mb/s WLAN 10 Mb/s EDGE i UMTS 1 Mb/s 100 kb/s Bluetooth GPRS 10 kb/s GSM Sieć osobista Strefy dostępu (wewnątrz budynków) Tereny miejskie Pozostałe tereny

Ciekawostka We wrześniu 2001, podczas Krajowego Sympozjum Telekomunikacyjnego (KST) w Bydgoszczy, PTC (Polska Telefonia Cyfrowa) przeprowadziła jako pierwsza na polskim rynku rozmowę poprzez sieć komórkową trzeciej generacji UMTS. Od jesieni 2001 roku do 2002 roku sieć Era realizowała testy technologiczne systemów UMTS, które wypadły pomyślnie i pozwoliły na podjęcie kolejnych działań. We wrześniu 2002, podczas kolejnego KST, przeprowadzono pomiędzy Poznaniem a Bydgoszczą pierwsze w Polsce video połączenie wykorzystując do tego technologię UMTS. W styczniu 2004 roku podpisano porozumienie z firmą Siemens, na mocy którego firma ta zobowiązała się do dostarczenia operatorowi rozwiązania do budowy sieci UMTS w Warszawie i okolicach.

AoCC (Adyice of Charge Charging) Informacja o naliczaniu opłaty. Dzięki danym przesyłanym do telefonu jest możliwe wykazanie kosztu zrealizowanego połączenia; usługa jest przewidziana do wykorzystania w sytuacjach, gdy użytkownik nie jest abonentem, a płaci abonentowi sieci za zrealizowane połączenie.

CCBS (Completion of Calls to Busy Subscribers) Uzyskanie połączenia do abonenta zajętego. Zestawienie połączenia po rozłączeniu w przypadku gdy abonent wywoływany jest zajęty, abonent inicjujący połączenie może uruchomić usługę CCBS czego skutkiem będzie monitorowanie przez sieć dostępności abonenta docelowego. Jeśli realizowane przez niego połączenie zostanie rozłączone, to po krótkim okresie czasu abonent inicjujący usługę zostanie powiadomiony i po uzyskaniu jego akceptacji sieć spróbuje ponownie zestawić połączenie do abonenta docelowego.

CD (Call Deflection) Odbicie wywołania. Abonent może odpowiedzieć na informację o połączeniu przychodzącym żądaniem przekierowania połączenia na wskazany w odpowiedzi numer, reakcja na przychodzące połączenie może być wcześniej zaprogramowana w stacji ruchomej.

ECT (Explicit Cali Transfer) Transfer rozmowy. Usługa pozwala abonentowi zaangażowanemu w połączenie z dwoma abonentami na połączenie obu abonentów i wyłączenie się z rozmowy.

eMLPP (enhanced Multi-Level Precedence and Pre-emption) Realizacja połączeń priorytetowych. Jeśli połączenie jest przez sieć traktowane jako priorytetowe; może to oznaczać np. szybsze zestawienie połączenia, a w przypadku braku zasobów rozłączenie połączeń o mniejszych priorytetach.

MC (Multicall) Zestawienie wielu równoległych połączeń. Abonent ma możliwość zestawienia do kilkunastu połączeń, z których tylko jedno jest połączeniem rozmównym.

MPTY (Multi Party Service) Połączenie wielostronne, które jest odmianą konferencji realizowanej z udziałem dowolnej liczby uczestników przy czym każdy z abonentów może dodatkowo zawieszać chwilowo połączenia z jednym z pozostałych użytkowników

UUS (User-to-User Signalling) Transmisja sygnalizacji między użytkownikami — użytkownik może „wymienić z użytkownikiem, z którym nawiązał połączenie rozmówne pewną ograniczoną ilość danych. Rozróżniane są trzy rodzaje UU: informacja przekazywana jest w fazie zestawiania lub rozłączania połączenia i przekazywana jest w wiadomościach sterujących połączeniem, informacja jest przekazywana w fazie zestawiania połączenia i jest przekazywana niezależnie od informacji zestawiającej kanał, informacja jest przekazywana w trakcie połączenia.

Sieć z komutacją pakietów Sieć z komutacją łączy 1 2 1 2 2 1 1 2 1 Sieć z komutacją pakietów 1 1 2 3 2 2 1 2 3 3 3

Porównanie komutacji - wnioski Komutacja pakietów Brak zachowania kolejności informacji (pakietów) Szybkie zestawienie połączenia Nie spełnia QoS Niskie koszty eksploatacji Większa efektywność wykorzystania pasma Komutacja łączy Zachowanie kolejności informacji Długi czas nawiązywania połączenia (redukcja – szybka komutacja kanałów) Wysokie koszty eksploatacji Małe, stałe opóźnienie informacji przesyłanych Słabe wykorzystanie zasobów systemu telekomunikacyjnego (redukcja - system TASI) Wysoka jakość połączenia Mała efektywność