Temat: O ruchu po okręgu.

1. Pojęcie prędkości i szybkości: a) Prędkość – fizyczna wielkość wektorowa posiadająca kierunek, zwrot, wartość liczbową i jednostkę. b) Szybkość – zazwyczaj wartość prędkości wyrażona za pomocą liczby i jednostki. 2. Ruch po okręgu – ruch którego torem jest okrąg.

3. Własności ruchu po okręgu: a) Szybkość jest stała. b) Prędkość jest zmienna (zmienia się kierunek i zwrot prędkości).

4. Przyczyną zmiany prędkości jest działanie siły, która zakrzywia tor ruchu. a) Kulka w szklance – siłą zmieniającą kierunek prędkości jest siła nacisku ściany szklanki na kulkę. b) Pasażer w jadącym autobusie na zakręcie – siłą zmieniającą kierunek prędkości jest siła nacisku ściany na pasażera. c) Kulka na nitce – siła wypadkowa pochodząca od siły ciężkości i siły naciągu nitki zmienia kierunek prędkości.

5. Siła dośrodkowa: siła prostopadła do wektora prędkości, zwrócona w każdej chwili do środka okręgu. 6. Warunkiem ruchu po okręgu w układzie związanym z Ziemią jest działanie na ciało siły dośrodkowej.

7. Przykłady różnych sił będących siłami dośrodkowymi: a) Siła tarcia opon samochodu na zakręcie. b) Siła Coulomba w ruchu elektronów wokół jądra atomowego. c) Siła oddziaływania grawitacyjnego w ruchu ciał niebieskich.

8. Wartość siły dośrodkowej wyraża się wzorem: m – masa ciała poruszającego się, V – szybkość z jaką porusza się ciało, r – promień okręgu po jakim porusza się ciało 9. Zależność siły dośrodkowej od wartości występujących we wzorze:

a) masy ciała – przykład 1.9/36

b) szybkości ciał – przykład 1.10/37

c) długości promienia okręgu – przykład 1.11/38

ad a) Wartość siły dośrodkowej jest wprost proporcjonalna do masy ciała poruszającego się ruchem jednostajnym. ad b) Wartość siły dośrodkowej jest wprost proporcjonalna do kwadratu szybkości ciała poruszającego się ruchem jednostajnym po okręgu. ad c) Wartość siły dośrodkowej jest odwrotnie proporcjonalna do promienia okręgu po którym się ciało porusza.

10. Pojęcie okresu i częstotliwości. a) Okresem (T) - nazywamy czas, w którym ciało dokona jednego pełnego obiegu koła. b) Częstotliwość ( ) – jest to liczba okrążeń przypadających na jedną sekundę.

11. Szybkość liniowa W ruchu po okręgu wartość prędkości jest stała natomiast wektor prędkości jest styczny do toru. pamiętając, że lub

12. Przyspieszenie dośrodkowe – przyspieszenie jakie powoduje zmianę kierunku prędkości w ruchu po okręgu. Wzór: