Historia geologiczna okolic Bielska Podlaskiego

Przeszłość geologiczna Podlasia w „pigułce”... Podlasie leży na zachodnich peryferiach wielkiej platformy wschodnioeuropejskiej. Podłoże prekambryjskie, wykształcone głównie jako gnejsy i kwarcyty, zalega pod całym obszarem województwa podlaskiego. Osady morskie kambru, ordowiku, syluru, dolnego permu i środkowego triasu, górnej jury, górnej kredy, oligocenu, miocenu i pliocenu (epoki w trzeciorzędzie) zalegają nie zaburzone na osadach starszych. Mają różną miąższość i często się wyklinowują (stają się cieńsze w określonych kierunkach i zanikają). W czwartorzędzie teren województwa podlaskiego był dwukrotnie zlodowacony, w czasie zlodowacenia krakowskiego i środkowopolskiego. Osady polodowcowe pokrywają znaczne obszary w środkowej części województwa warstwą glin morenowych, piasków, żwirów, o miąższości 200 m i więcej. W kierunku południowym (m.in. powiat bielski) miąższość osadów czwartorzędowych maleje do ok. 50m i mniej.

Geologia okolic Haciek k. Bielska Podlaskiego Dzieje geologiczne okolic Haciek można dokładniej określić (dzięki profilowi otworu badawczego Haćki) od okresu kredowego.

POLODOWCOWE FORMY TERENU ICH SPOSÓB POWSTANIA I WYGLĄD

Wg prof. A. Bera w okolicy Haciek było co najmniej 7 zlodowaceń. Występujące tu formy terenu stanowią unikalny krajobraz utworzony w zagłębieniu wytopiskowym położonym na zapleczu moren czołowych maksymalnego zasięgu lądolodu stadiału Wkry zlodowacenia Warty.

Widok z góry na nieckę wytopiskową w Haćkach.

Budowa kemów Wały, wzgórza, pagórki, płaskowyże. Zbudowane z nieregularnie lub rytmicznie poziomo warstwowanych mułków i piasków. Charakter osadów i genezę determinuje siła przepływu Wyróżnia się: - kemy fluwioglacjalne –zbudowane z utworów piaszczysto –żwirowych, często warstwowanych skośnie, siła przepływu dosyć duża. - kemy limnoglacjalne –zbudowane z poziomo warstwowanych mułków lub mułków i piasków pylastych, brak przepływu lub przepływ o bardzo niskiej dynamice. - kemy fluwiolimnoglacjalne –o budowie i genezie złożonej.

Podsumowanie Duża różnorodność form kemowych zgrupowanych na małym obszarze (pagórki, stoliwa, taras kemowy). Jednolita budowa litologiczna form (kemy limnoglacjalne i fluwiolimnoglacjalne). Strome zbocza, które nadają kemom ostrość kształtów. Niespotykane w północno-wschodniej Polsce zagłębienia wytopiskowe (po małych bryłach martwego lodu wypełnione osadami organicznymi interglacjału eemskiego) w powierzchniach szczytowych stoliw kemowych. W podłożu – w górnokredowych wapieniach występuje zespół otwornic z przewodnimi taksonami.

Ilustracje, mapy, oraz informacje pochodzą z książki „HAĆKI, zespół przyrodniczo-archeologiczny na Równinie Bielskiej” pod redakcją Janusza B. Falińskiego. Zdjęcia wykonała autorka prezentacji Paulina Tymoszewicz, ponadto wykorzystano fotografie z książki „HAĆKI, zespół przyrodniczo-archeologiczny na Równinie Bielskiej” .