Kultura informacyjna w kontekście sprawności informacyjnej i dyscypliny naukowej

Czym jest kultura informacyjna?

własnością ludzkich zbiorowości, sposobem życia zbiorowości, atrybutem człowieka, połączeniem wiedzy i umiejętności, zespołem wskaźników lub dyspozycji, formą uświadomienia, całokształtem dorobku lub wartości, sposobem myślenia i działania, nabytą umiejętnością, sferą działalności człowieka, poziomem rozwoju społeczeństwa informacyjnego, realizowaniem celów, ogółem wytworów, częścią środowiska, wydzielonym obszarem życia, tworem społecznym specjalnością naukową, sztuką wyzwoloną

zintegrowaną całością, harmonijną kompozycją, konfiguracją, zjawiskiem, klimatem, koncepcją, zbiorem, kategorią, układem, procesem, systemem

information literacy alfabetyzacja informacyjna, alfabetyzm informacyjny, biegłość w użytkowaniu informacji, edukacja informacyjna, kompetencja informacyjna, piśmienność, sprawność informacyjna, świadomość informacyjna, umiejętności informacyjne, umiejętność korzystania z informacji

information culture information literacy Obszar badań teoretyczne zagadnienia związane z kompetencjami informacyjnymi i ich systematyką wypracowanie metod zmierzających do efektywnego propagowania kultury informacyjnej w społeczeństwie

Jeremy J. Shapiro i Shelley K. Hughes zaliczają information literacy do sztuk wyzwolonych, które dostarczają wiedzy nie tylko na temat co i jak stosować, ale też dlaczego? Kulturę informacyjną łączą 1) z wiedzą o informacji i korzystaniu z niej, 2) z umiejętnością dostrzegania następujących kontekstów korzystania z informacji A - społecznych B - kulturowych C - filozoficznych

Jeremy J. Shapiro i Shelley K. Hughes information literacy jako sztuka wyzwolona Łączona jest także z refleksją na temat istoty informacji z refleksją nad information literacy jako całością i wielowymiarową filozofią SHAPIRO, J., HUGHES, S. K., Information Literacy as a Liberal Art. Enlightenment proposals for a new curriculum

Carla Basili profesor Consilio Nazionale delle Ricerche we Włoszech wprowadza do nauki dziesięć tez wynikających z analizy zjawiska kompetencji informacyjnych BASILI, C., Theorems of information literacy. A mathematical-like approach to the discourse of Information Literacy

perspektywa dyscypliny kompetencje informacyjne traktowane są jako przejaw kultury informacyjnej i jako przedmiot badań nad informacją perspektywa społeczno - polityczna kompetencje informacyjne postrzegane są jako swoisty cel polityki edukacyjnej perspektywa kognitywna kompetencje informacyjne traktowane są jako specyficzny rodzaj indywidualnych kompetencji

Tezy dotyczące information literacy sformułowane przez Carlę Basili kultura informacyjna wywodzi się z pola badawczego dokumentacji i nauki o informacji kultura informacyjna łączy zagadnienia technologiczne i technikę z teorią kultura informacyjna jest wiedzą, która obejmuje pola badań różnych dziedzin nauki i różne obszary życia

Tezy dotyczące information literacy sformułowane przez Carlę Basili kultura informacyjna nie jest kulturą informatyczną (dotyczy zagadnień doboru źródeł informacji potrzebnych do rozwiązywania problemów, np. w zakresie procesów decyzyjnych, ma ścisły związek z tymi procesami) kultura informacyjna jest podstawą istnienia społeczeństwa informacyjnego (ale nie jest wyłącznie jego cechą)

Tezy dotyczące information literacy sformułowane przez Carlę Basili kultura informacyjna to przedmiot i cel polityki edukacyjnej a zarazem polityki informacyjnej państwa information literacy to standard minimum kompetencji informacyjnych kultura informacyjna wymaga wprowadzania zmian w systemie edukacyjnym

Stanowisko zagranicznych teoretyków i praktyków problemów kultury informacyjnej „odpowiedzialność za rozwój świadomości informacyjnej obywateli ponosi rząd i to on information literacy winien uznać za priorytetowy cel polityki edukacyjnej i komponent polityki informacyjnej państwa”

Definicja kultury informacyjnej „sposób życia danej zbiorowości, system wyuczonych wzorów zachowania się; całokształt dorobku ludzkości będący efektem stosowania szeroko rozumianych technologii informacyjnych” Tadeusz Piątek

Definicja kultury informacyjnej „system postaw człowieka wobec roli informacji i technologii informacyjnej w rozwoju współczesności” Waldemar Furmanek

Definicja kultury informacyjnej „zespół umiejętności niezbędnych w związku z powiększającym się dostępem do informacji i jej źródeł oraz wynikających z konieczności oceny jej prawdziwości, ważności, rzetelności, a także zrozumienia i użycia zgodnie z prawem i etyką” Rady Bibliotekarzy Uniwersytetów w Australii (CAUL)

Definicja kultury informacyjnej „zespół odpowiednich zachowań informacyjnych prowadzących do uzyskania, poprzez jakikolwiek kanał lub medium, informacji dopasowanej do potrzeb użytkownika, w celu etycznego i mądrego ich wykorzystania w społeczeństwie” Bill Johnston, Sheila Webber

Kultura informacyjna a kultura pracy

kultura pracy Waldemar Furmanek umiejscawia kulturę informacyjną w kulturze pracy, rozumianej jako układ wartości, norm, reguł, zwyczajów i obyczajów regulujących zachowania pracowników w procesie pracy oraz rezultatów tych zachowań, mających wpływ na nich samych oraz na otoczenie

„system stałych skłonności i sprawności woli człowieka umożliwiający mu godne wykorzystywanie wytworów i utworów techniki występujących w otaczającej go rzeczywistości, w celu zmiany jakości życia swojego i innych ludzi. Wyraża się ona we względnie trwałych i pozytywnych postawach wobec zjawisk techniki, twórców i wytwórców techniki oraz opanowanej wiedzy technicznej, ale przede wszystkim w etycznych zachowaniach oraz postępowaniach człowieka w różnych sytuacjach technicznych

Waldemar Furmanek utożsamia kulturę informacyjną z kulturą informatyczną rozumianą jako system postaw człowieka wobec różnych zjawisk informatyki

wspólna definicja kultury informatycznej i informacyjnej człowieka „system stałych skłonności i sprawności woli człowieka, umożliwiający mu godne wykorzystywanie wytworów informatyki występujących w otaczającej go rzeczywistości, w celu zmiany jakości życia własnego i innych ludzi

wspólna definicja kultury informatycznej i informacyjnej człowieka – cd. „Skłonności te wyrażają się we względnie trwałych i pozytywnych postawach wobec zjawisk informatyki Ujawniają się w etycznych zachowaniach człowieka w różnych sytuacjach wykorzystywania przez niego technologii informacyjnych” FURMANEK, W., Kultura informacyjna kategorią pedagogiki współczesnej.

PIRAMIDA WIEDZY KONTEKST CEL historyczny strategiczny źródło mentoring strategiczny podejmowanie decyzji źródło przetwarzanie reprezentacja przechowywanie

Model kontinuum: dane- informacja- wiedza granice przechodzenia z jednego stanu w drugi są rozmyte i ciągle „się stają” trudno jednoznacznie określić, co jest informacją a co jest już wiedzą lub czy mamy do czynienia z zarządzaniem informacją, czy wchodzimy w zakres zarządzania wiedzą zarządzanie wiedzą wymaga dostępu do nowych informacji i nowych danych Model kontinuum obrazuje więc zamknięty cykl nie da się oddzielnie traktować kultury wiedzy i kultury informacyjnej, gdyż ich zakresy się wzajemnie przenikają kultura informacyjna obejmuje kompetencje typowe dla kultury wiedzy odnoszące się do procesów decyzyjnych i osądu MATERSKA, Katarzyna., Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy

„zachowując strukturę wiedzy nie stwarzamy sprzeczności w pojmowaniu nadrzędnej roli kultury informacyjnej, obejmującej swym zakresem również obszar kultury wiedzy i kultury mądrości”

zbiór danych nie jest informacją, zbiór informacji nie jest wiedzą, zbiór wiedzy nie stanowi mądrości, zbiór mądrości nie daje prawdy” CEMPEL, Cz., Społeczeństwo wiedzy.

kultura informacyjna jest określonym sposobem korzystania z informacji, ukształtowanym przez świadomość informacyjną użytkownika, wartości które uznaje, postawy które reprezentuje, motywy, które nim kierują, ale też wychowanie w określonym środowisku społecznym.

Określa jakie zachowania informacyjne są z punktu etyki pożądane i pozytywnie oceniane,

Określa jakie wzory zachowań włączyć do kodeksu człowieka o wysokiej kulturze informacyjnej,

Określa jakie postawy względem informacji powinny charakteryzować jej użytkowników, jakie reprezentują oni wartości,

Określa jaki powinni osiągnąć poziom świadomości informacyjnej.

Świadomość informacyjna Pozytywne postawy wobec informacji Obszar kultury informacyjnej Świadomość informacyjna (orientacja jednostki lub grupy w zakresie funkcjonowania w świecie informacji połączona z ogólną wiedzą na ten temat) System wartości (wartości, normy, idee, przekonania uzasadniające potrzebę information literacy) Pozytywne postawy wobec informacji (wiedza dogłębna i emocje) Zachowania informacyjne (charakteryzujące dojrzałych informacyjnie użytkowników)

Bogdan Stefanowicz

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ