Wybrane organy UE – Traktat Lizboński mgr Magdalena Matusiak-Frącczak

Omawiane instytucje: Trybunał Obrachunkowi; Komitet Ekonomiczno-Społeczny; Komitet Regionów; Europejski Bank Inwestycyjny;

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

Trybunał Obrachunkowy Inne nazwy: Trybunał Rewidentów Księgowych, Trybunał Audytorów, Trybunał Kontroli Budżetowej, Izba Obrachunkowa; Funkcjonuje od 1977 r. na podstawie Traktatu Finansowego z dnia 22 lipca 1975 r.; Status instytucji: Traktat z Maastricht; Siedziba: Luksemburg

Trybunał Obrachunkowy - skład W skład TO wchodzi jeden obywatel z każdego Państwa Członkowskiego; Członkowie są wybierani spośród osób, które wchodzą, lub wchodziły w swych państwach w skład organów kontroli zewnętrznej lub mających szczególne kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska. Ich niezależność musi być niekwestionowana – art. 286 ust. 1 TL. W ramach TO mogą być powołane: grupy kontroli  przygotowywanie przyjęcia przez TO dokumentów w zakresie kontroli; komitety  zadania nieleżące w gestii grup kontroli;

Trybunał Obrachunkowy - skład Kadencja: 6 lat, mandat odnawialny – art. 286 ust. 2 TL; Procedura wyboru: Rada, po konsultacji z PE, przyjmuje listę członków sporządzoną zgodnie z propozycjami każdego z państw członkowskich – art. 286 ust. 2 TL; Prezes TO  kadencja: 3 lata, mandat odnawialny, wybierają członkowie TO spośród siebie – art. 286 ust. 2 TL;

Trybunał Obrachunkowy - skład Przyczyny zakończenia pełnienia funkcji (art. 286 ust. 5 TL): koniec kadencji; śmierć; rezygnacja; dymisja orzekana przez ETS dany członek jest zastępowany tylko do czasu zakończenia mandatu; członkowie TO pełnią funkcje do chwili ich zastąpienia nowymi członkami – poza przypadkiem dymisji [!]

Trybunał Obrachunkowy - skład Dymisja (art. 286 ust. 6 TL): Można zwolnić członka TO z pełnienia funkcji lub pozbawić go prawa do emerytury lub innych podobnych korzyści tylko wówczas, gdy ETS stwierdzi, na żądanie TO, że członek przestał odpowiadać wymaganym warunkom lub czynić zadość zobowiązaniom wynikającym z jego urzędu.  żądanie: głosowanie tajne, większością 4/5 głosów członków TO

Trybunał Obrachunkowy – niezależność członków Członkowie TO są niezależni w pełnieniu swoich funkcji, w ogólnym interesie UE - art. 285 akapit 2 TL; nie zwracają się o i nie przyjmują instrukcji od żadnego rządu ani organu; powstrzymują się od wszelkich czynności niezgodnych z charakterem ich funkcji – art. 286 ust. 3 TL;

Trybunał Obrachunkowy – niezależność członków Nie mogą podczas pełnienia swych funkcji wykonywać żadnej innej pracy zarobkowej lub niezarobkowej działalności zawodowej. Obejmując stanowiska, uroczyście zobowiązują się szanować w trakcie pełnienia funkcji i po ich zakończeniu, zobowiązania z nich wynikające, zwłaszcza obowiązki uczciwości i roztropności przy obejmowaniu pewnych stanowisk lub przyjmowaniu pewnych korzyści po zakończeniu funkcji – art. 286 ust. 4 TL;

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje TO sprawuje kontrolę rachunków UE – art. 285 akapit 1 TL; TO kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków UE, również wszystkich organów lub jednostek organizacyjnych utworzonych przez UE w zakresie, w jakim akt założycielski nie wyklucza takiej kontroli – art. 287 ust. 1 akapit 1 TL;

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje TO przedkłada PE i Radzie poświadczanie wiarygodności rachunków, jak również legalności i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw, które jest publikowane w Dz. Urz. UE. Poświadczenie to może zostać uzupełnione przez szczegółowe oceny każdego z głównych obszarów działalności UE  art. 287 ust. 1 akapit 2 TL;

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje TO kontroluje legalność i prawidłowość dochodów i wydatków oraz upewnia się co do należytego zarządzania finansami. Czyniąc to, sygnalizuje w szczególności wszelkie nieprawidłowości – art. 287 ust. 2 akapit 1 TL;

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje TO sporządza roczne sprawozdanie po zamknięciu każdego roku budżetowego, które jest przesyłane innym instytucjom UE i jest publikowane w Dz. Urz. UE wraz z odpowiedziami tych instytucji na uwagi TO – art. 287 ust. 4 TL: TO może przedstawić również w każdej chwili swoje uwagi w formie sprawozdań specjalnych; Sprawozdania roczne, specjalne i opinie TO przyjmuje większością członków wchodzących w jego skład

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje TO przekazuje swoje sprawozdanie roczne parlamentom narodowym w celach informacyjnych, równocześnie z przekazaniem go PE i Radzie – art. 7 protokołu nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej;

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje TO pomaga PE i Radzie w wykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonania budżetu; TO uchwala swój regulamin wewnętrzny, który jest zatwierdzany przez Radę – art. 287 ust. 4 akapit 4-5;

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje Prawo do wniesienia skargi o stwierdzenie legalności aktów prawodawczych, innych niż zalecenia i opinie, zmierzającej do zapewnienia ochrony prerogatyw TO – art. 263 akapit 3 TL; PE i Rada, po konsultacji z TO, zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą przyjmują w drodze rozporządzenia (art. 322 ust. 1 TL): zasady finansowe określające warunki uchwalania i wykonywania budżetu oraz przedstawiania i kontrolowania rachunków; zasady kontroli odpowiedzialności podmiotów finansowych, zwłaszcza urzędników zatwierdzających i księgowych.

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje Rada, stanowiąc na wniosek KE i po konsultacji z PE oraz TO, określa sposoby i procedurę, według których dochody budżetowe przewidziane w ramach systemu zasobów własnych UE są pozostawione do dyspozycji KE, oraz określa środki stosowane, w razie potrzeby, w celu zaspokojenia potrzeb gotówkowych – art. 322 ust. 2 TL;

Trybunał Obrachunkowy - kompetencje PE i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, po konsultacji z TO, uchwalają niezbędne środki w dziedzinach zapobiegania nadużyciom finansowym naruszającym interesy finansowe UE i zwalczania tych nadużyć w celu zapewnienia skutecznej i równoważnej ochrony w Państwach Członkowskich oraz we wszystkich instytucjach, organach i jednostkach organizacyjnych UE – art. 325 ust. 4 TL;

KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - skład przedstawiciele organizacji pracodawców, pracowników oraz inni przedstawiciele podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie, w szczególności z dziedzin społeczno-ekonomicznej, obywatelskiej, zawodowej i kultury – art. 300 ust. 2 TL; istnieje od 1958 r. siedziba: Bruksela – art. 1 f protokołu 6 ws. ustalenia siedzib instytucji i niektórych organów, jednostek organizacyjnych i służb Wspólnot Europejskich; Członków nie wiążą żadne instrukcje. Są w pełni niezależni w wykonywaniu swoich funkcji, w ogólnym interesie UE – art. 300 ust. 4 TL; Liczba członków nie przekracza 350. Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, przyjmuje decyzję określającą skład Komitetu – art. 301 TL; Polska obecnie: 21;

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - skład Kadencja: 5 lat, mandat odnawialny; Rada przyjmuje listę członków sporządzoną zgodnie z propozycjami każdego z Państw Członkowskich. Rada stanowi po konsultacji z KE. Może ona zasięgnąć opinii organizacji europejskich reprezentujących różne sektory gospodarcze i społeczne oraz społeczeństwo obywatelskie, których dotyczy działalność UE – art. 302 TL; Przewodniczący i prezydium: wybiera Komitet spośród swoich członków na 2,5 roku – art. 303 TL; zwoływany przez przewodniczącego na żądanie PE, Rady lub KE. Może również zbierać się z inicjatywy własnej – art. 303 TL; uchwala swój regulamin wewnętrzny – art. 303 TL;

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - skład Członek nie może pełnić funkcji: członka rządu; parlamentarzysty; członka instytucji UE; Komitetu Regionów; Rady Dyrektorów EBI; urzędnika lub innego pracownika UE w czynnym zatrudnieniu;

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - skład Organy: Zgromadzenie – przygotowuje i uchwala akty Komitetu; Prezydium – organizacja i koordynacja prac; Przewodniczący – kieruje pracami Komitetu i reprezentuje go; Sekcje specjalistyczne – sporządzanie opinii lub raportów informacyjnych;

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - kompetencje pełni funkcje doradcze, wspiera PE, Radę i KE – art. 13 ust. 4 TL, art. 300 ust 1 TL; konsultowany przez PE, Radę lub KE w przypadkach przewidzianych w Traktatach. Może być konsultowany przez te instytucje w przypadkach, gdy uznają to za stosowne. Może on wydawać opinie z własnej inicjatywy w przypadkach, gdy uzna to za stosowne – art. 304 TL; PE, Rada lub KE wyznaczają Komitetowi, jeśli uznają to za niezbędne, termin na dostarczenie opinii, który nie może być krótszy niż miesiąc od daty skierowania do przewodniczącego zawiadomienia w tej sprawie. Po upływie wyznaczonego terminu brak opinii nie stanowi przeszkody w podjęciu dalszych działań – art. 304 TL; Opinia Komitetu, jak również protokół z obrad, są przesyłane PE, Radzie i KE – art. 304 TL;

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - kompetencje Konsultowany w zakresie: wspólnej organizacji rynków rolnych, wspólnej polityki rolnej i rybołówstwa – art. 37 ust. 2 TL; swobodnego przepływu pracowników – art. 46 TL; swobody przedsiębiorczości – art. 50 ust. 1 TL; liberalizacji określonej usługi – art. 59 ust. 1 TL; wspólnej polityki transportowej - art. 91 ust. 1 TL, art. 95 ust. 3 TL, art. 100 ust. 2 TL; harmonizacji ustawodawstw odnoszących się do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich - art. 113 TL; środków, które mają na celu ustanowienie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego – art. 114 ust. 1 TL;

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - kompetencje Konsultowany w zakresie: środków, które mają bezpośredni wpływ na ustanowienie lub funkcjonowanie rynku wewnętrznego – art. 115 TL; polityki zatrudnienia, warunków pracy i płacy, niedyskryminacji kobiet i mężczyzn, itp. - art. 148 ust. 2 TL, art. 159 TL, 156 TL, art. 157 ust. 3 TL; Europejskiego Funduszu Społecznego – art. 164 TL; edukacji, kształcenia zawodowego, młodzieży i sportu – art. 165 ust. 4 TL, art. 166 ust. 4 TL; zdrowia publicznego – art. 168 ust. 4 i 5 TL; ochrony konsumentów – art. 169 ust. 3 TL; sieci transeuropejskich – art. 172 TL; przemysłu – art. 173 ust. 3 TL; spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej – art. 175 akapit 3 TL;

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - kompetencje Konsultowany w zakresie: funduszy strukturalnych – art. 177 akapit 1 TL; Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – art. 178 TL; badań, rozwoju technologicznego i przestrzeni kosmicznej – art. 182 ust. 1, 4, 5 TL, art. 188 TL; środowiska naturalnego – art. 192 TL; energetyki – art. 194 ust. 2 TL;

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - kompetencje Dostaje od innych instytucji sprawozdania w zakresie: Co 3 lata od KE – ws. stosowania postanowień części o obywatelstwie UE i niedyskryminacji. Sprawozdanie uwzględnia rozwój UE – art. 25 akapit 1 TL; Co roku od KE – ws. sprawie postępów w osiąganiu celów określonych w art. 151 (poprawa warunków życia, itp.), w tym sytuacji demograficznej w UE – art. 159 TL; Co 3 lata od KE – ws. postępów w urzeczywistnianiu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej – art. 175 akapit 2 TL; Co roku od KE – ws. stosowania art. 5 TL (zasady proporcjonalności i subsydiarności) – art. 9 protokołu nr 2 ws. stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności

KOMITET REGIONÓW

Komitet Regionów - skład przedstawiciele społeczności regionalnych i lokalnych, posiadający mandat wyborczy społeczności regionalnej lub lokalnej albo odpowiedzialni politycznie przed wybranym zgromadzeniem – art. 300 ust. 3 TL; istnieje od Traktatu z Maastricht; siedziba: Bruksela – art. 1 g protokołu 6 ws. ustalenia siedzib instytucji i niektórych organów, jednostek organizacyjnych i służb Wspólnot Europejskich; członków nie wiążą żadne instrukcje. Są w pełni niezależni w wykonywaniu swoich funkcji, w ogólnym interesie UE – art. 300 ust. 4 TL; liczba członków nie przekracza 350. Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek KE, przyjmuje decyzję określającą skład Komitetu - art. 305 TL; Polska obecnie: 21;

Komitet Regionów - skład Kadencja: 5 lat (dotyczy członków Komitetu i w równej liczbie ich zastępców), mandat odnawialny; Rada przyjmuje listę członków oraz zastępców członków, sporządzoną zgodnie z propozycjami każdego z Państw Członkowskich. Kadencja członków Komitetu kończy się automatycznie, gdy mandat lokalny, na podstawie którego zostali zaproponowani, dobiega końca. Są oni wówczas zastępowani na czas pozostający do zakończenia kadencji, zgodnie z tą samą procedurą. Członkowie Komitetu nie mogą być równocześnie członkami PE – art. 305 TL. Przewodniczący i prezydium: Komitet wybiera spośród swoich członków na 2,5 roku – art. 306 TL; Komitet uchwala swój regulamin wewnętrzny – art. 306 TL; Komitet jest zwoływany przez przewodniczącego na żądanie PE, Rady lub KE. Może również zbierać się z inicjatywy własnej – art. 306 TL;

Komitet Regionów - skład Organy: Zgromadzenie Plenarne – np. zatwierdzanie opinii, sprawozdań, rezolucji; podejmuje decyzje większością oddanych głosów; Przewodniczący – kieruje pracami Komitetu i go reprezentuje; Prezydium – np. ustanowienie projektu programu politycznego; Komisje – odpowiedzialne za przygotowanie prac Komitetu;

Komitet Regionów - kompetencje pełni funkcje doradcze, wspiera PE, Radę i KE – art. 13 ust. 4 TL, art. 300 ust 1 TL; Komitet jest konsultowany przez PE, Radę lub KE w przypadkach przewidzianych w Traktatach oraz we wszelkich innych przypadkach, w szczególności gdy mają one związek ze współpracą transgraniczną, o ile jedna z tych instytucji uzna to za stosowne – art. 307 akapit 1 TL; PE, Rada lub KE wyznaczają Komitetowi, jeśli uznają to za niezbędne, termin na dostarczenie opinii, który nie może być krótszy niż miesiąc od daty skierowania do przewodniczącego zawiadomienia w tej sprawie. Po upływie wyznaczonego terminu brak opinii nie stanowi przeszkody w podjęciu dalszych działań – art. 307 akapit 2 TL;

Komitet Regionów - kompetencje W przypadku gdy Komitet Ekonomiczno-Społeczny jest konsultowany na mocy artykułu 304, Komitet Regionów jest informowany przez PE, Radę lub KE o żądaniu wydania opinii. Komitet Regionów może, jeśli uzna, że wchodzą w grę specyficzne interesy regionalne, wydać opinię w tym przedmiocie – art. 307 akapit 3 TL; Może wydawać opinie z własnej inicjatywy, gdy uzna to za stosowne – art. 307 akapit 4 TL; Opinia Komitetu, jak również protokół z obrad są przesyłane PE, Radzie i KE – art. 307 akapit 5 TL.

Komitet Regionów - kompetencje Jest konsultowany w sprawach: transportu – art. 91 ust. 1 TL; art. 100 ust. 2 TL; polityk zatrudnienia – art. 148 ust. 2 TL, art. 153 ust. 1 TL; art. 159 TL; Europejskiego Funduszu Społecznego – art. 164 TL; edukacji, kształcenia zawodowego, młodzieży i sportu – art. 165 ust. 4 TL, art. 166 ust. 4 TL; kultury – art. 167 ust. 5 TL; zdrowia publicznego – art. 168 ust. 4 i 5 TL;

Komitet Regionów - kompetencje Jest konsultowany w sprawach: sieci transeuropejskich – art. 172 TL; spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej – art. 175 akapit 3 TL; funduszy strukturalnych – art. 177 akapit 1 TL; Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – art. 178 TL; środowiska naturalnego – art. 192 TL energetyki – art. 194 ust. 2 TL;

Komitet Regionów - kompetencje Dostaje od innych instytucji sprawozdania w zakresie: Co 3 lata od KE – ws. postępów w urzeczywistnianiu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej – art. 175 akapit 2 TL; Co roku od KE – ws. stosowania art. 5 TL (zasady proporcjonalności i subsydiarności) – art. 9 protokołu nr 2 ws. stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności;

Komitet Regionów - kompetencje Prawo do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawodawczego, zmierzającej do ochrony jego prerogatyw – art. 263 akapit 3 TL (takiego postanowienia nie ma w przypadku Komitetu Ekonomiczno-Społecznego!); ETS jest właściwy do orzekania w zakresie skarg w sprawie naruszenia przez akt prawodawczy zasady pomocniczości wniesionych przez Państwo Członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w art. 263 TL lub przekazanych przez nie zgodnie z jego porządkiem prawnym w imieniu jego parlamentu narodowego lub izby tego parlamentu. Zgodnie z zasadami określonymi w tym samym artykule skargi takie mogą być również wnoszone przez Komitet Regionów w odniesieniu do aktów prawodawczych, do których przyjęcia TL wymaga jego konsultacji – art. 8 protokołu nr 2 ws. stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności;

EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

Europejski Bank Inwestycyjny EBI ma osobowość prawną – art. 308 TL; Istnieje od 1958 r.; Członkami EBI są Państwa Członkowskie UE – art. 308 TL; Statut EBI – protokół załączony do Traktatów. Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą na żądanie EBI i po konsultacji z PE i KE, bądź na wniosek KE i po konsultacji z PE i EBI, może zmienić statut EBI - art. 308 TL; zasada otwartości – EBI podlega jej jedynie w zakresie wykonywania funkcji administracyjnych – art. 15 ust. 3 akapit 4 TL;

Europejski Bank Inwestycyjny - organy Rada Gubernatorów ministrowie wyznaczeni przez państwa członkowskie (głównie finansów); ustala ogólne wytyczne polityki kredytowej EBI; Rada Dyrektorów 28 Dyrektorów i 8 następców; mianowani przez Radę Gubernatorów na 5 lat; wyłączne prawo podejmowania decyzji kredytowych i związanych z nimi gwarancji, ustala oprocentowanie, marże, nadzoruje zarządzanie EBI; Komitet Zarządzający przewodniczący + 8 wiceprzewodniczących; mianowani na 6 lat przez Radę Gubernatorów na wniosek Rady Dyrektorów; odpowiedzialny za bieżące działania EBI, opracowuje decyzje Rady Dyrektorów;

Europejski Bank Inwestycyjny - kompetencje przyczynianie się, poprzez odwołanie się do rynku kapitałowego i zasobów własnych, do zrównoważonego i stałego rozwoju rynku wewnętrznego w interesie UE. W tym celu EBI, nie dążąc do osiągania zysków, udziela pożyczek i gwarancji, które sprzyjają finansowaniu poniższych projektów we wszystkich sektorach gospodarki (art. 309 TL): projektów zmierzających do rozwoju regionów mniej rozwiniętych; projektów modernizacji lub przekształcania przedsiębiorstw lub tworzenia nowych dziedzin działalności, [...]; projektów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania kilku Państw Członkowskich, [...]. Wykonując swoje zadania, EBI ułatwia finansowanie programów inwestycyjnych w powiązaniu z pomocą funduszy strukturalnych i innych instrumentów finansowych UE.

Europejski Bank Inwestycyjny - kompetencje uczestniczy w realizacji spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej – art. 175 TL; przyczynia się do realizacji współpracy na rzecz rozwoju – art. 209 ust. 3 TL; w szczególnych przypadkach ma prawo wnioskować o przyjęcie aktów prawodawczych – art. 289 ust. 4 TL;