Zasady żywienia zwierząt gospodarskich

Prawidłowa dawka pokarmowa dla zwierząt powinna: odpowiadać potrzebom zwierząt pod względem zawartości składników pokarmowych (energii, białka, składników mineralnych, witamin i innych), być urozmaicona, mieć właściwą wartość wypełnieniową oraz strukturę, uwzględniać preferencje smakowe zwierząt, uwzględniać działanie dietetyczne paszy i dopuszczalną zawartość składników antyżywieniowych, uwzględniać wpływ komponentów na jakość produktu zwierzęcego, mieć na uwadze względy ekonomiczne i dostępność pasz

Systemy żywienia zwierząt Ze względu na sposób zadawania paszy: Do woli, dawkowane, częściowo dawkowane. Ze względu na technikę żywienia: indywidualne, grupowe. Ze względu na sposób zadawania paszy: Żywienie do woli cechuje pełna swoboda w doborze ilości i jakości pasz pobieranych przez zwierzęta. System ten jest bardzo wygodny. Ten system stosuje się często u zwierząt przeznaczonych na rzeź, wykorzystując fakt, iż zwierzęta pobierają duże ilości pożywienia uzyskuje się możliwie wysokie przyrosty. Jednak pociąga to za sobą pewne ujemne konsekwencje. Może dochodzić do nadmiernego otłuszczenia tuszy (istnieje ścisła dodatnia korelacja między wysokością przyrostów a ilością odkładanego tłuszczu) oraz zwiększa się zużycie paszy na jednostkę przyrostu, ponieważ wraz z dużymi przyrostami wzrasta otłuszczenie zwierząt, muszą one pobrać więcej składników pokarmowych z paszy, gdyż na produkcję tłuszczu potrzeba więcej składników pokarmowych niż na produkcję białka. Żywienie dawkowane polega na podawaniu w ciągu doby określonej, ustalonej przez hodowcę ilości paszy. Stosowane jest najczęściej w żywieniu krów. Zwierzętom podaje się paszę kilka razy w ciągu dnia w takiej ilości, aby nie zostawały resztki paszy. Ze względu na technikę żywienia: Żywienie indywidualne jest stosowane najczęściej w chowie krów i koni. Zwierzęta mają oddzielnie normowaną paszę i dostają ją wyważoną i odmierzoną. Żywienie grupowe polega na tym, że zwierzęta są zebrane w grupy żywieniowe i dostają wspólną paszę. Muszą one charakteryzować się zbliżoną kondycją, produkcyjnością, stanem fizjologicznym. System ten nie jest pracochłonny, ale mniej dokładny, zwiększa ponadto zużycie paszy. System ten polecany jest dla zwierząt, które źle znoszą samotność, np.: owiec, kaczek, młodych prosiąt. Zwierzęta te przebywając w grupie chętniej pobierają paszę i w efekcie lepiej przyrastają. Najbardziej prawidłowe jest żywienie dawkowane indywidualne, ponieważ pozwala na realizację potrzeb poszczególnych zwierząt.

Żywienie świń

Świnie - zwierzęta monogastryczne! Podstawą żywienia świń są pasze treściwe, a w tradycyjnym i ekstensywnym żywieniu także niektóre pasze objętościowe np. ziemniaki (parowane lub parowane kiszone), serwatka czy zielonki. Spośród pasz treściwych, w żywieniu świń najczęściej stosowane są mieszanki przemysłowe (pełnodawkowe, uzupełniające, koncentraty białkowe), ale oprócz nich również takie pasze jak śruty zbożowe, (w mniejszym stopniu – otręby), śruty z nasion strączkowych oraz śruty poekstrakcyjne, makuchy i niektóre pasze pochodzenia zwierzęcego (suszona plazma krwi, mączka rybna).

Mieszanki pełnodawkowe Mieszanki pełnodawkowe są paszami pokrywającymi w pełni zapotrzebowanie poszczególnych gatunków zwierząt na składniki pokarmowe (energię, białko, aminokwasy), makro i mikroelementy oraz witaminy. Są to głównie pasze (mieszanki) dla drobiu i trzody chlewnej, produkowane w formie sypkiej lub granulowanej. W każdej mieszance podstawowymi komponentami są śruty zbożowe oraz materiały białkowe (śruty ze strączkowych, śruty poekstrakcyjne) uzupełniane dodatkami mineralnymi i mineralno-witaminowymi. Do produkcji mieszanek pełnodawkowych jako materiały białkowe mogą być również użyte koncentraty wysokobiałkowe oraz superkoncentraty. Zaletą stosowania mieszanek pełnodawkowych dla zwierząt jest utrzymanie jednolitego żywienia przez cały okres odchowu. Pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki pokarmowe w mieszankach eliminuje stosowanie dodatkowych preparatów mineralnych i witaminowych. 6

Mieszanki uzupełniające – mieszanki treściwe podawane najczęściej z paszami objętościowymi, np. w przypadku świń z serwatką czy ziemniakami Stanowią uzupełnienie pasz gospodarskich w dawkach pokarmowych pokarmowych. Pasze gospodarskie są najczęściej podstawowymi składnikami dawek dla przeżuwaczy (bydła, owiec, kóz) oraz koni, rzadziej trzody chlewnej. Ze względu na różnorodność pasz gospodarskich mieszanki uzupełniające są najczęściej dostosowane do określonych grup pasz czy okresów żywienia (żywienie letnie i zimowe krów oraz opasów). Zasady sporządzania mieszanek uzupełniających są takie same jak mieszanek pełnodawkowych. Mieszanki te sporządzane są często w gospodarstwie na bazie zbóż własnych przy zakupie koncentratu lub superkoncentratu. 7

Koncentraty białkowe – najczęściej służą do wymieszania ze śrutami zbożowymi aby uzyskać mieszankę pełnoporcjową dla trzody czy drobiu Są paszami treściwymi o wysokiej zawartości białka oraz składników mineralnych, witamin i substancji biologicznie czynnych. Poziom białka w koncentratach waha się od 30 do 45 %. Wyższą zawartością białka charakteryzują się superkoncentraty – 45-60 % białka. Składnikami koncentratów białkowych są materiały białkowe pochodzenia roślinnego (śruty poekstrakcyjne, nasiona roślin strączkowych –groch, bobik, łubiny), materiały pochodzenia zwierzęcego (mleko odtłuszczone w proszku, mączki rybne), niekiedy niewielka ilość śrut zbożowych lub otrąb, dodatki witaminowo-mineralne. Udział dodatków witaminowo-mineralnych w koncentratach białkowych powinien uzupełnić zapotrzebowanie danej grupy żywieniowej zwierząt na składniki mineralne i witaminy. Udział koncentratów białkowych w mieszankach pełnodawkowych i uzupełniających zależy od materiałów zbożowych, którymi rozcieńcza się koncentraty. Z reguły udział koncentratów białkowych w mieszankach waha się w granicach 20-30%. 8

Mieszanki mineralno-witaminowe – premiksy i uzupełniające mieszanki witaminowo-mineralne Mieszanki te mają najszersze zastosowanie w produkcji mieszanek i koncentratów paszowych, jak również jako dodatki do dawek pokarmowych dla poszczególnych gatunków zwierząt (bezpośrednio u rolnika). Występuje duża specyfika rodzaju mieszanek odnośnie do gatunku i wieku zwierząt. Udział mieszanek mineralno-witaminowych (premiksów) w koncentratach białkowych waha się w granicach 2,5-4,0%, a w mieszankach treściwych 0,5-3%. W skład premiksów, oprócz składników mineralnych i witamin wchodzą najczęściej: kokcydiostatyki (dla drobiu i królików) , aminokwasy, enzymy, probiotyki, przeciwutleniacze, substancje smakowo zapachowe, w przypadku premiksów dla bydła mogą być również substancje buforujace.

Żywienie świń Potrzeby pokarmowe świń - bytowe - produkcyjne   Potrzeby pokarmowe świń -         bytowe Zapotrzebowanie bytowe na energię oznacza najmniejszą ilość energii, jaką zwierzę potrzebuje do utrzymania się przy życiu, w sprawności fizycznej, gotowości do produkcji oraz w stanie równowagi energetycznej (bilans energii jest wtedy zerowy). Dodatkowo zapotrzebowanie to obejmuje energię potrzebną na umiarkowany ruch, pobieranie i trawienie pokarmu oraz utrzymanie stałej temperatury ciała. -         produkcyjne Potrzeby pokarmowe zależą: -         wieku, -         płci, -         masy ciała, -         stanu fizjologicznego, - wysokość produkcji (wysokości przyrostów) i jakości produktu.

Składniki pokarmowe bilansowane w mieszankach i dawkach Energia (w MJ energii metabolicznej) Białko ogólne lub strawne Włókno Aminokwasy egzogenne (lizyna, metionina, treonina, tryptofan, izoleucyna) Ca, P Witaminy i mikroelementy

Potrzeby pokarmowe tuczników, loch i prosiąt Zapotrzebowanie świń na energię i inne składniki pokarmowe jest wyrażone sumą potrzeb bytowych i produkcyjnych. Średnie dzienne zapotrzebowanie świń na energię i białko strawne – pozwala ustalić dawkę pasz dla danej grupy produkcyjnej lub dawkę mieszanki pełnoporcjowej jeśli żywienie jest dawkowane Ta część energii metabolicznej paszy, która nie zostanie wykorzystana na pokrycie potrzeb bytowych tuczników zostaje odłożona w przyroście masy ciała w postaci białka i tłuszczu, a u loch w tkankach płodów lub podczas laktacji do syntezy białka, tłuszczu, laktozy w mleku. Potrzeby energetyczne wynikające z ciąży u loch są w początkowym okresie niewielkie, wzrastają w ostatnim miesiącu (po 90 dniu ciąży), gdy płód zaczyna rozwijać. Zapotrzebowanie na energię u lochy podczas laktacji składa się z potrzeb bytowych związanych z energią produkowanego mleka, pomniejszonych o rezerwy energetyczne zgromadzone w okresie ciąży, stąd też występuje u niej spadek masy ciała. Dlatego też dawki pokarmowe loch karmiących charakteryzują się wysoka energetycznością. Locha powinna być żywiona skąpo podczas ciąży i obficie w okresie laktacji. Średnie dzienne zapotrzebowanie świń na energię wynosi od 15-68 MJ EM w zależności od grupy produkcyjnej, wieku i stanu fizjologicznego. Większe wymagania mają młode osobniki oraz karmiące lochy a mniejsze starsze świnie (powyżej 6-mca życia). Prawidłowa koncentracja energii metabolicznej w mieszance pełnoporcjowej dla świń wynosi 12-13 MJ/1 kg. Mieszanki dla prosiąt i loch w laktacji powinny dostarczać najwięcej energii 13 MJ EM w 1 kg mieszanki pełnoporcjowej a dla loch w ciąży około 11,5 MJ EM/kg mieszanki. NŻŚ, 1993

Zapotrzebowanie świni na składniki pokarmowe w 1 kg mieszanki pełnoporcjowej (%) białka ogólnego i energii metabolicznej – pozwala przygotować gotową mieszankę o określonej wartości pokarmowej, która następnie będzie podana świniom Warunkiem prawidłowego wykorzystania energii metabolicznej na przyrost masy ciała jest dostarczenie odpowiedniej ilości i jakości białka. Zapotrzebowanie na białko dla świń wyrażone jest w białku ogólnym lub białku strawnym (białko ogólne paszy pomniejszone o ilość białka ogólnego wydalonego z kałem). Potrzeby świń na białko zależą od masy ciała, tempa wzrostu, kierunku produkcji, płci i wartości hodowlanej. Skład aminokwasowy białka musi też w pełni odpowiadać potrzebom świń. Świnie wymagają dostarczenia dziesięciu aminokwasów niezbędnych, czyli nie syntetyzowanych w organizmie lub takich, których synteza jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb. Należą do nich: lizyna, metionina, treonina, tryptofan, histydyna, izoleucyna, leucyna, walina, arginina, fenyloalanina. Zawartość lizyny jako pierwszego aminokwasu ograniczającego syntezę białka u świń, przyjmowany jest jako podstawa proporcji pozostałych aminokwasów niezbędnych dostarczanych w białku paszy. U świń rosnących (prosięta i warchlaki) stosunek, lizyny do metioniny z cystyną, treoniny i tryptofanu winien wynosić jak: 100:60:62:18, u tuczników: 100:62:64:20, u loch w ciąży i karmiących: 100:65:68:19. U świń starszych stosunek ten zmienia się, bo zapotrzebowanie bytowe na lizynę jest mniejsze w stosunku do zapotrzebowanie na metioninę i cystynę, treoninę oraz tryptofan. Niedostarczanie odpowiedniej ilości i jakości białka oraz pozostałych składników pokarmowych będzie wpływało na obniżenie przyrostów dziennych, zwiększone zużycie paszy oraz na gorsze umięśnienie. Nadmiar białka (aminokwasów) w dawce w stosunku do potrzeb pokarmowych tucznika nie spowoduje jego zwiększonego odkładania w przyroście ciała, bowiem poziom przyrostu jest uwarunkowany genetycznie. Białko (aminokwasy), które jest drogim składnikiem paszy powinno być właściwe zbilansowane w stosunku do potrzeb zwierzęcia, bo jego nadmiar zostanie wydalony w postaci azotu z moczem stanowiąc zagrożenie dla środowiska naturalnego. Niedobór energii w stosunku do zawartości białka (aminokwasów) w dawce powoduje zmniejszone odkładanie białka, słabsze przyrosty i obniżone wykorzystanie białka paszy. Stosunek białka strawnego (g) do energii metabolicznej (MJ) dla większości świń wynosi jak 10:1. NŻŚ, 1993

Zalecana zawartość białka ogólnego i lizyny w mieszankach dla tuczników Wartość pokarmowa (12,5 MJ) Zawartość białka (BO) i lizyny 3-okresy (20-70 kg) – 17% BO i 0,9 % lizyny (71-110 kg) - 15% BO i 0,80 % lizyny (111- 140 kg) – 13% BO i 0,70 % lizyny 4-okresy (20-50 kg) – 17% BO i 1,00 % lizyny (51-85 kg) – 15,5% BO i 0,9 % lizyny (86-110 kg) – 14,0% BO o 0,80 % lizyny (111 – 145 kg) –12,5% BO i 0,70 % lizyny W tuczu zaleca się stosowanie żywienia fazowego. Mogą to być 2, 3 lub 4 okresy. Im więcej okresów żywienia, tym bardziej można dostosować wartość pokarmową mieszanki do potrzeb tuczników, a tym samym osiągnąć optymalne efekty produkcyjne.

Maksymalne udziały włókna (%) w 1 kg mieszanki pełnoporcjowej (%) dla świń Pasza dla świń powinna zawierać, obok energii, białka i aminokwasów, odpowiednie ilości włókna, które pozytywnie wpływa na motorykę jelit oraz zapewnia uczucie wypełnienia i sytości, co jest bardzo ważne w przypadku loch prośnych. Zapotrzebowanie loch na składniki pokarmowe jest bardzo zróżnicowane i zależy od okresu cyklu reprodukcyjnego, w którym się znajdują. Dziennie przyjmują mieszanki pełnoporcjowe w ilości do 2-2,5 kg (locha w niskiej ciąży do 90 dnia) do 8 kg (locha karmiąca), to powoduje, że lochy w pierwszym okresie ciąży są głodne i agresywne odpowiednia ilość włókna w dawce pozwala im zaspokoić apetyt i zapewnić uczucie sytości. Lochy prośne pobierające pasze z dużym udziałem włókna nie ulegają nadmiernemu otłuszczeniu i mają lepszą kondycję podczas laktacji. Włókno nie jest składnikiem odżywczym, bowiem nie jest trawione przez enzymy świń, jednak w jelicie grubym część włókna ulega fermentacji bakteryjnej a powstające wyniku tego procesu lotne kwasy tłuszczowe mogą pokrywać część zapotrzebowanie na energie bytową (5-28%). Jednak nadmiar włókna w dawce powoduje obniżenie strawności składników pokarmowych oraz energetyczności dawki a także zmniejsza się spożycie paszy i przyrosty masy ciała. Orientacyjny udział włókna surowego dla poszczególnych grup produkcyjnych świń wyrażony w % s.m. dawki wynosi: dla wcześnie odsadzonych prosiąt – 4; prosiąt, warchlaków i knurków – 5, tuczników i loch karmiących -7 loch luźnych i prośnych (0-100 dni ciąży) – 10. NŻŚ, 1993

Żywienie loch - Ekstensywne (skąpe) żywienie loch do 90 dnia ciąży – lochy niskoprośne (mniejsza ilość mieszanki treściwej z wyższą zawartością włókna, lub wprowadzenie do dawki pasz objętościowych) Umiarkowane (dobre) żywienie po 90 dniu ciąży – lochy wysokoprośne (zwiększamy ilość mieszanki treściwej w dawkach) Intensywne (bardzo dobre) żywienie podczas laktacji - stosownie do liczby prosiąt, dawka (mieszanka treściwa pełnoporcjowa) wysokoenergetyczna, dobrze zbilansowana. Ograniczenie dawki przed odsadzeniem prosiąt i głodówka w dniu odsadzenia Zwiększona dawka dzienna na przed kryciem – większa owulacja komórek jajowych

Żywienie prosiąt Pierwszy tydzień – siara - dużo energii i białka, ciała odpornościowe i substancje zapewniające prawidłowa pracę przewodu pokarmowego. Iniekcja żelaza około 2 –5 dnia życia W drugim tygodniu życia stopniowe przyzwyczajanie do pobierania dodatkowej paszy (specjalne mieszanki dla prosiąt typu prestarter)

Tucz intensywny Żywienie tuczników Żywienie oparte na mieszankach pełnoporcjowych Poziom poszczególnych składników, zwłaszcza lizyny i białka musi być dostosowany do poziomu energii, a koncentracja energii w dawce do zakładanej intensywności wzrostu tucznika. Tucz trwa od ok. 25 do 110 kg m.c. Najintensywniejsze odkładanie białka w organizmie do masy ciała 80-90 kg Średnie przyrosty dobowe za cały okres tuczu 700-800 g

Żywienie tuczników Tucz jednofazowy – jedna mieszanka na cały okres tuczu Tucz dwufazowy (dwa rodzaje mieszankek)– pasza bogatsza w 1 i 2 miesiącu tuczu, a uboższa w 3,4 Tucz czterofazowy – stopniowe wzbogacenie mieszanki w kolejnych miesiącach tuczu (zmniejszenie stresu pokarmowego)

Tucz ekstensywny Prowadzony w gospodarstwach w oparciu o pasze gospodarskie – ziemniaki parowane, zielonki, otręby oraz pasze tresciwe

Komponenty wchodzące w skład mieszanek dla trzody chlewnej energetyczne do 80% Śruty zbożowe ok. 70% Tłuszcz paszowy 4-5 % Śruty poekstrakcyjne do 20-25% Sojowa (bez ograniczeń) Rzepakowa (ogranicza włókno i związki antyodżywcze) Słonecznikowa (ogranicza włókno) Strączkowe, do 15% Mączki poch. zwierzęcego 5-8% Maczka rybna Suszona plazma krwi (w paszach dla prosiąt i macior karmiących), do 4-5% Susz z zielonek, 1-2 % Drożdże pastewne do 4% Suszone wywary Premiks mineralno- witaminowy Kreda pastewna, fosforany, sól komponenty białkowe lub koncentrat białkowy do 20%-25% Dodatki witaminowo –mineralne do 3-4%

Rodzaj materiałów białkowych Graniczne udziały zbóż i strączkowych w mieszankach paszowych dla świń(%) Rodzaj mieszanki Rodzaj zboża Kukurydza Pszenica Jęczmień Pszenżyto Żyto Owies Otręby pszenne Prosięta 0-80 0-70 0-40 0-15 - 0-10 0-20 Tuczniki 0-45 Rodzaj mieszanki Rodzaj materiałów białkowych Groch Bobik Łubin Prosięta 0-5 - Tuczniki 0-20 0-15 Lochy 0-10

Substancje antyżywieniowe w ziarnach i nasionach (dane CLPP) [g/kg suchej masy] ograniczające zastosowanie śrut za zbóż i strączkowych w mieszankach dla świń i drobiu Wyszczególnienie β-glukany Pentozany alkilolorezorcynole Fityniany Garbniki Alkaloidy Pszenica ozima 10 (6-14) 66 1,02 7,9 - Żyto 24 (19-29) 87 1,53 8,2 Jęczmień 49 (16-107) Owies 43 (30-66) 58 6,8 Łubin żółty 3,6 16,7 7,4 1,47 Łubin wąskolistny 8,3 9,1 3,11 Groch 9,6 6,2 Bobik 13,5 14,1 Rzepak „OO” 19,3

PRZYKŁADOWE RECEPTURY MIESZANEK PEŁNODAWKOWYCH DLA RÓŻNYCH GRUP PRODUKCYJNYCH ŚWIŃ Komponenty mieszanek Grupy produkcyjne świń Tuczniki 25 – 50 kg Tuczniki 50 – 110 kg Lochy karmiące Skład % mieszanki Śruta jęczmienna 50 40 35 Śruta pszenżytnia 20 Śruta pszenna - Śruta żytnia 10 Śruta poekstrakcyjna sojowa 12 4 15 Śruta poekstrakcyjna rzepakowa 5 8.5 Otręby pszenne 7 Uzupełniająca mieszanka wit-min 3 2.5 Zawartość składników pokarmowych w 1 kg paszy MJ EM 12.5 12.4 12.6 Białko ogólne (%) 16 16.2 Lizyna (%) 0.9 0.75 0.89

Przykładowa mieszanka pełnoporcjowa (%) dla tuczników w pierwszym i drugim okresie tuczu

Przykładowa dawka pokarmowa z kiszonką CCM dla tuczników

Żywienie drobiu

Brojlery kurze Specyfika żywienia tej grupy wynika z: Brojlery - kurczęta typu mięsnego, Racjonalne żywienie - uzyskanie optymalnego tempa wzrostu i tuszy o pożądanych walorach konsumpcyjnych. Specyfika żywienia tej grupy wynika z: bardzo intensywnego wzrostu, dużego tempa przemiany materii, stosunkowo krótkiego przewodu pokarmowego o małej pojemności krótkiego czasu przechodzenia paszy przez przewód pokarmowy

Brojlery kurze Przez cały okres odchowu brojlery są żywione do woli pełnoporcjowymi mieszankami paszowymi wg. szczegółowego programu żywieniowego dostosowanego do: typu, rasy a nawet linii mieszańcowej, masy ciała, wieku warunków utrzymania itp.

Brojlery kurze Bilansowane składniki w mieszankach treściwych Białko i aminokwasy (metionina, lizyna, treonina, tryptofan. Energia (MJ energii metabolicznej) Włókno surowe Składniki mineralne – Ca, P, Na, S i inne Witaminy

Białko bilansowanie aminokwasów strawnych Brojlery wymagają dostarczenia odpowiedniej (optymalnej) ilości białka o wysokiej wartości Potrzeby białkowe wynikają z bardzo intensywnego wzrostu organizmu młodego ptaka. bilansowanie aminokwasów strawnych dodatek aminokwasów syntetycznych (metionina, lizyna, treonina, walina, izoleucyna)

Potrzeby energetyczne kurcząt brojlerów zależą od: Masy ciała, tempa wzrostu, temperatury otoczenia, stopnia opierzenia systemu utrzymania Mogą ulegać zmianie w warunkach silnego stresu.

Brojlery kurze Pełnoporcjową mieszankę dla brojlerów musi charakteryzować właściwy stosunek ilości zawartej w niej energii (wyrażanej w MJ energii metabolicznej) do ilości białka (% białka ogólnego). Istnieje ścisła korelacja pomiędzy zawartością energii i ilością paszy pobieranej przez ptaki. Koncentracja energii w mieszance jest czynnikiem limitującym pobranie.

Brojlery kurze Włókno surowe Bardzo ograniczone możliwości trawienia włókna, stosunkowo niewielka ilość bakterii celulolitycznych w jelitach. - W mieszance pełnoporcjowej - 2% max do 3,5-4% włókna surowego. - Niezbędna niewielka zawartość włókna – prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego

Składniki mineralne i witaminy Brojlery kurze Składniki mineralne i witaminy Mieszanki pełnoporcjowe uzupełnia się dodatkiem preparatów mineralnych – - związków fosforu, - soli, - kredy pastewnej premiksami zawierającymi mikroelementy, witaminy, stymulatory wzrostu, probiotyki, kokcydiostatyki i in. Składniki mineralne z pasz roślinnych są często słabo przyswajalne przez ptaki (np. fosfor jest przyswajalny jedynie w 30- 40%) dlatego też mieszanki pełnoporcjowe uzupełnia się dodatkiem preparatów mineralnych - związków fosforu, soli, kredy pastewnej albo specjalistycznymi mieszankami (premiksami) zawierającymi często oprócz mikro i makroelementów także witaminy, stymulatory wzrostu, probiotyki, kokcydiostatyki

Pobranie i wykorzystanie paszy Brojlery kurze Pobranie i wykorzystanie paszy Dzienne pobranie paszy (podawanej do woli) wynosi od 7 do 15% masy ciała ptaka w zależności od okresu odchowu i zależy od: czynników genetycznych czynników środowiskowych ( np. systemu utrzymania i formy podawanej paszy) W początkowym okresie odchowu kurczęta pobierają do 50 g mieszanki dziennie (przy zużyciu 1,4-1,5 kg mieszanki na kg przyrostu masy ciała) a pod koniec okresu skarmiania mieszanek typu grower- do ok. 125 g (przy zużyciu 1,45-1,88 kg mieszanki na kg przyrostu masy ciała). Brojlerom należy zapewnić swobodny dostęp do wody. Drób pobiera ok. 2-3 mililitry wody na 1 gram paszy, ale zapotrzebowanie na wodę jest związane z formą podawanej paszy.

Mieszanka pełnoporcjowa dla brojlerów: Brojlery kurze Mieszanka pełnoporcjowa dla brojlerów: Śruty zbożowe ok. 70% Tłuszcz paszowy do 1-2 do 10% Śruty poekstrakcyjne do 20-25%, Strączkowe, do 15% Mączki poch. zwierzęcego 5-8% Susz z zielonek, 1-2 % Drożdże pastewne do 4% Premiks mineralno- witaminowy 0,5-2 % komponenty energetyczne do 80% komponenty białkowe lub koncentrat białkowy do 20%-25%

Brojlery kurze Typy pełnodawkowych mieszanek dla brojlerów produkowanych przez przemysł paszowy Prestarter - pierwsze 5-6 dni życia (ok. 11,9 MJ EM i 20,5% b.o. na kg mieszanki), Starter - do 21 dnia (11,9-12,9 MJ EM i 20,54-22,4% b.o. na kg mieszanki), Grower - do 40-42 dnia (12,1-13,4 MJ EM i 19,0-20,0% b.o. na kg mieszanki), Finiszer - od 42 dnia do zakończenia tuczu -tj. do ok.49 dnia życia (12,1-13,4 MJ EM i 18,0-19,0% b.o. na kg mieszanki).

Tabela 30 Przykładowe mieszanki pełnoporcjowe dla kurcząt brojlerów odchowywanych systemem intensywnym (Normy żywienia drobiu (1996):   Brojlery kurze Przykładowe mieszanki pełnoporcjowe dla kurcząt brojlerów odchowywanych systemem intensywnym Komponenty [%] Typ mieszanki Starter Grower Finiszer Kukurydza 52,85 56,44 59,59 Jęczmień 7,00 5,00 Śruta p.e. sojowa 29,33 27,07 23,73 Mączka rybna 3,00 Olej rzepakowy 2,19 3,94 3,93 Fosforan dwuwapniowy 0,96 0,77 Kreda pastewna 0,86 0,83 Lizyna (50%) 0,13 1,19 Metionina (50%) 0,35 0,61 0,57 NaCl 0,33 0,38 0,39 Premiks min-wit 1,00 Wartość pokarmowa   EM MJ/kg 12,8 13,3 Białko ogólne % 22,2 19,9 18,9 Lizyna % 1,30 1,44 1,56 Metionina % 0,64 0,72 0,68 Ca % 0,99 P przyswajalny % 0,47 0,50