Współczesne laboratoria- automatyzacja, systemy otwarte i zamknięte, mokra i sucha chemia. Komputeryzacja laboratoriów. Paulina Pater GrB OAM

Diagnostyka laboratoryjna Ma charakter „podstawowy”- badanie laboratoryjne wykonuje się przy każdym przyjęciu pacjenta do szpitala Dostarcza stosunkowo dużo informacji o pacjencie Nieprawidłowy wynik badania laboratoryjnego= zła diagnoza= zagrożenie zdrowia i życia pacjenta

Specyfika diagnostyki Z reguły brak bezpośredniego kontaktu z pacjentem- operowanie na materiale pobranym od pacjenta Duża ilość wykonywanych badań duże laboratoria: kilka milionów badań rocznie personelu coraz mniej- komputeryzacja szczególnie przydatna Przeważa analiza ilościowa plus element analizy jakościowej Stosunkowo często badania wykonywane są w warunkach zagrożenia życia pacjenta czas trwania bardzo istotny Często wymagana praca 24h/dobę

Wymagania stawiane diagnostyce: Szybka komunikacja Zapewnienie konkurencyjności rynkowej Dobra organizacja i wydajność pracy Narzędzia obróbki danych – ułatwiające czynności administracyjne, obliczenia finansowe Dostęp do informacji we wszystkich aspektach funkcjonowania laboratorium.

Automatyzacja? Automatyzacja procesów laboratoryjnych jest podstawowym elementem nowoczesnych operacji laboratoryjnych. Taka automatyzacja może zostać dostarczone przez "Doctor Eleks" Laboratory Information System, który może być stosowany jako oprogramowanie dostosowane do potrzeb poszczególnych instytucji medycznych. System może być wykorzystywany w różnych laboratoriach diagnostycznych - od regionalnych przychodni do dużych scentralizowanych ośrodków laboratoryjnych z możliwością zdalnego miejsca pracy w stacjach pobierania próbek.

Informatyczne systemy laboratoryjne Laboratory Information System- LIS „Doctor Eleks” Cel: -automatyzacja wszystkich czynności medycznej diagnostyki laboratoryjnej: od zbierania i przetwarzania danych do analizy wyników badań i zarządzania procesami biznesowymi. -standaryzacja danych co pozwala śledzić cały cykl życia każdego z testów laboratoryjnych: przyjmowanie zamówień, pobierania próbek, oznaczanie i czas w laboratoriach, -przetwarzanie wyników, integracji danych z elektroniczną historią choroby pacjenta, przechowywanie i archiwizacja danych. Dane te mogą być wykorzystane do analizy efektywności działania kliniki i rozwiązywania ewentualnych sporów.

Typowy cykl pracy: Wprowadzenie pacjenta (Check in) Zamawiane badanie (Order entry) Pobranie i odbiór próbki (Specimen receiving) Przekazanie do właściwego badania (zazwyczaj partiami) Pobranie wyników z materiału diagnostycznego Weryfikacja wyników Wygenerowanie raportu wyników (Lab reporting)

Raport wyników: - główne połączenie laboratorium ze szpitalem postać: wydruk, email, wiadomość HL7. Inne funkcje: dostęp internetowy statystyki raporty finansowe

Korzyści z wdrożenia LIS przyspieszenie otrzymania wyników badań zmniejszenie liczby błędów medycznych oraz zminimalizowanie ryzyka utraty danych poprzez zmniejszenie wpływu czynnika ludzkiego zapewnienie zgodności z normami europejskimi diagnostyki laboratoryjnej zmniejszenie liczby rutynowych czynności niezbędnych do przyjmowania i przechowywania danych laboratorium świadczenie niestandardowych ustawień parametrów dla każdej instytucji lub indywidualne stworzenie komfortowych warunków pracy dla personelu lepsza obsługa klientów.

Nowoczesne laboratoryjne systemy informatyczne: pełna kontrola logistyki próbki i wyniku 100% bezpieczeństwa danych sprawna obsługa klienta zgodność z normami jakości i przepisami wygodny i szybki dostęp do wyników badań od momentu ich zatwierdzenia w laboratorium dowolnie zdefiniowane raporty

KS-SOLAB: - automatyzacja wykonywania badań - kodowanie badań - współpraca systemu z urządzeniami laboratoryjnymi - kontrola jakości - pełne rozliczenia finansowe - generowanie dokumentacji laboratoryjnej - wielowymiarowe zestawienia statystyczne - bezpieczeństwo danych - prosta obsługa

Zalety automatyzacji Skrócenie czasu badań Mniejsze zużycie odczynników= mniejszy koszt badań Precyzja, dokładność Uproszczenie procedur- mniejsze prawdopodobieństwo niezgodności i błędów Możliwość podłączenia do LIS (Laboratory Information Systems)

„Sucha” i „mokra” chemia Sucha chemia- to technika analityczna, która określa kompleks zagadnień związanych z budową, zastosowaniem i odczytem suchych testów. Suchy test natomiast to produkt zawierający materiał wsiąkliwy, nasycony kompozycją odczynnikową zapewniającą wszystkie niezbędne warunki do wykrycia i oznaczenia badanego związku lub jonu. Półsuchy test- test suchy, do którego dołączony jest jeszcze co najmniej jeden odczynnik w formie ciekłej. Testy do oznaczeń w moczu i pełnej krwi: Papierki wskaźnikowe Testy jedno- i wielopolowe Testy płytkowe Testy do wykrywania gonadotropiny kosmówkowej Testy do oznaczeń w pełnej krwi.

Budowa testów suchych - Zwykły materiał wsiąkliwy, najczęściej bibuła, nasycony kompozycją odczynnikową - Bardziej skomplikowane testy mają budowę wielowarstwową (warstwa rozprowadzająca, odczynnikowa, półprzepuszczalna, wskaźnikowa, podtrzymująca), a czasami są jeszcze dodatkowo obudowane osłonami pomocniczymi - Ważnym czynnikiem wpływającym na budowę testu jest analizowane medium np. krew

Papierki wskaźnikowe pH- przeznaczone są do badania odczyny wody i roztworów wodnych, ich odczyt następuje poprzez porównanie ze skalą barw. Testy jedno- i wielopolowe- stosowane są najczęściej do oznaczania analitów w roztworach wodnych (woda,mocz, niektóre soki owocowe).

Testy płytkowe- to testy immunochemiczne, w których pole testowe obudowane jest osłoną z tworzywa sztucznego tworzącego kasetę, z okienkami do nanoszenia próbki i do odczytu wyników analizy. Przykładem takich testów jest kaseta testowa typu Minilab służąca do określenia jednorazowo 7 grup narkotyków.

Test do wykrywania gonadotropiny kosmówkowej (hCG)- test ciążowy: - to testy płytkowe bądź paskowe, bardzo czułe (prawie 100%), - pozwalają na wykrycie ciąży 6 już 6 dni po zapłodnieniu- budowa testów ciążowych płytkowych, podział na obszary: pole kontrolne, granica zanurzenia, pole testowe, pole diagnostyczne.

Test do odczytu w pełnej krwi- składa się z warstwy chłonnej pokrytej błoną półprzepuszczalną. Można za pomocą takiego testu oznaczać poziom glukozy we krwi i odczyt następuje: -reflektometrycznie, czego przykładem jest czytnik firmy Boehringer Mannheim, -amperometrycznie, czego przykładem jest kieszonkowy czytnik testów.

Mokra chemia- badania próbek stałych po przeprowadzeniu ich do roztworu.

Sucha chemia: duża żywotność próbki łatwość przechowywania interferencje (wpływ za zabarwienie, inhibitory , aktywatory enzymów) slajdy  system filtracji próbki  eliminacja interferencji. Mokra chemia: - interferencje, aby ich unikać próbki ślepe rozcieńczane są dużą objętością odczynnika, dodawanie małej objętości próbki badanej  substancje interferujące ulegają rozcieńczeniu

Systemy zamknięte: Tylko jeden typ odczynników od danego producenta Tylko dobrze dobrane odczynniki- lepsza wydajność aparatu Odczynniki przechowywane wewnątrz analizatora Aparat sam pobiera odczynnik Aparat informuje o zakończeniu daty ważności Możliwość prowadzenia kontroli jakości Większa pewność wyników Droższe funkcjonowanie systemu Oznaczanie tylko ograniczonej liczby testów Niemożliwość oznaczenia niestandardowych testów Vitros ma parę kanałów otwartych gdzie można wkładać różne odczynniki, ma również system zamknięty  hybryda, najlepsze rozwiązanie.

Systemy otwarte: Możliwość przygotowania odczynników taniej Obowiązek ciągłego kontrolowania czynników Możliwy zakup dowolnych odczynników Możliwość oznaczanie tego co jest potrzebne

System zamknięty pobierania krwi Do pobierania próbek używane są zestawy próżniowe jednorazowego użytku (zestawy aspiracyjno-próżniowe np. firmy Sarstedt). Używanie zestawów próżniowych zapewnia właściwą jakość próbek oraz zmniejsza ryzyko kontaktu osób pobierających, transportujących oraz wykonujących analizy z materiałem potencjalnie zakaźnym. Zestawy te umożliwiają pobranie krwi żylnej i tętniczej na dwa sposoby: ·Metodą podciśnieniową ·Metodą aspiracyjną

Zalety: Nowoczesny wizerunek placówki świadczący o przestrzeganiu najwyższych standardów jakości i bezpieczeństwa Zminimalizowane ryzyko powtórnego badania Natychmiastowe mieszanie krwi z antykoagulantem zapobiega powstawaniu mikroskrzepów Większa precyzja pobrania Zminimalizowane ryzyko hemolizy Usprawnienie pracy- próżnia w probówkach pozwala na pobranie dokładnie wymaganej ilości krwi, po pobraniu materiał jest gotowy do transportu lub wykonania oznaczenia Większe bezpieczeństwo pacjenta i personelu: brak kontaktu z krwią pacjenta podczas pobierania, probówki są napełniane krwią bezpośrednio w trakcie pobierania, nie ma potrzeby jej przelewania Korzystne warunki finansowe (konkurencyjne ceny producenta)

Kolor nakrętki określa rodzaj substancji (najczęściej antykoagulantu) znajdującej się w probówce. Kolor nakrętki Materiał dodany Rodzaj próbki Zastosowanie Biały Aktywator krzepnięcia Surowica Chemia kliniczna Serologia Bakteriologia Brązowy Aktywator krzepnięcia + żel separujący Pomarańczowy Heparyna litowa Osocze (bloodgas) Krew pełna heparynowa Gazometria Czerwony Kalium-EDTA Krew pełna wersenianowa Morfologia krwi Żółty Heparyna litowa + Fluorek sodu Oznaczanie stężenia glukozy Zielony Cytrynian trój sodowy 1:10 Osocze cytrynianowe Badania układu krzepnięcia Fioletowy 1:5 Krew pełna cytrynianowa OB

System otwarty pobierania krwi Narażający personel na bezpośredni kontakt z krwią pacjenta. Stosowany do pobierania krwi włośniczkowej. Do nakłucia skóry używa się albo tradycyjnej igły do wkłuć żylnych, albo specjalnych nożyków stalowych lub nakłuwaczy automatycznych o stalowych ostrzach różnej grubości, kształcie i umiejscowieniu, co pozwala uzyskać krople krwi o różnej wielkości- ich zaletą w stosunku do zwykłej igły jest to, że nie można ich wkłuć głębiej niż jest to przewidziane i zamierzone, oraz że uzyskuje się żądaną objętość kropli krwi.

Chciało by się, aby wyglądało to tak…

Albo tak…?

Dziękuję za uwagę!