Stolica pod zaborami! (1795-1918)

Wiadomości ogólne Polska jako państwo była narażana przez wiele lat na niebezpieczeństwo. Bardzo dużo czynników negatywnie wpływało na egzystencję wolnej Polski. Okres 1795-1918r. był wyjątkowo burzliwy. Polska wraz ze stolicą Warszawą dzielnie przeciwstawiały się atakom Prus, Rosji, Austrii.

Warszawa pod zaborem pruskim: W 1795 roku upadła Rzeczpospolita, Warszawa z częścią Mazowsza zostaje przyłączona do państwa pruskiego. Ziemie zagarnięte przez Prusaków podzielone zostały na dwie prowincje (Prusy Nowowschodnie i Prusy Południowe). Warszawa należała do Prus Południowych. Owe prowincje zostały z kolei podzielone na departamenty. Warszawa stała się siedzibą departamentu. (tj. Białystok, Kalisz, Poznań, Płock). Władzę w tym departamencie sprawowali Kamera (sprawy policji, podatków i pobór do wojska) i Rejencja (sprawy sadowe i szkolne).

Zmiany: Władze na terenach Polski sprawowane były wyłącznie w języku niemieckim. Godło polskie zastąpiono czarnym orłem. Dawny samorząd Warszawy przestał istnieć. Prusy wprowadziły wiele reform administracyjnych oraz sprawom wewnętrznym. Zorganizowano sprawne pocztę. Narzucono zasady dbania o posesje.

Narzucono zasady handlu żywnością. Zaprowadzono w 1797 roku księgi hipoteczne Starano się uporządkować sprawy nierządu. W 1802 roku ogłoszono Publicandum wider die Verfuerung junger Maedchen zu Bordell Und Andrere Reiler Hurerey. Wprowadzono obowiązek oświetlania ulic. Zniesiono monopol tytoniowy. Za nieprzestrzeganie tych zasad groziła kara pieniężna lub cielesna. Są to jedynie przykłady wielu zmian wprowadzonych przez prusów.

Prusy wykupywali ziemie od polaków za bezcen i wprowadzali do nich swoich ludzi. Zmieniano nazwy ulic na niemieckie. Zlikwidowano język polski w administracji i sądownictwie.

Nauka pod zaborem pruskim Większość szkół średnich zamknięto. Wprowadzono obowiązkową naukę języka niemieckiego w szkołach elementarnych. Ograniczono używanie języka ojczystego-polskiego. Ograniczono dostęp ludności zniewolonej do literatury.

Księstwo Warszawskie 7 lipca 1807 roku zostały podpisane w Tylży dwa traktaty pokojowe (rosyjsko-francuski i prusko-francuski). Zgodnie z ich postanowieniami zostało powołane samodzielne państwo polskie „Księstwo Warszawskie”, na jego czele stanął król saski Fryderyk August. Napoleon w 1807 roku nadał konstytucję Księstwu Warszawskiemu. Przyznawała ona pełnię władzy wykonawczej i inicjatywę ustawodawczą. Jednak w praktyce państwo owe było rządzone przez Radę Ministrów. W 1812 roku Fryderyk August oddał całą władzę Radzie. Stała się ona rządem krajowym.

Nauka w Księstwie Warszawskim Nastąpił rozwój szkolnictwa oraz odrodzenie kulturalne. Utworzono w 1807 roku Izbę Edukacyjną (szerzyli oni naukę na wsiach oraz średnich miastach) W 1808-1810 powstała Szkoła Prawa. Rozwijała się twórczość naukowa i literacka.

Konstytucja Księstwa Warszawskiego W jej myśl powołana została Rada Stanu. Ich zadaniem było przygotowanie projektów ustaw dla sejmu i dekretów króla. Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy sejm, składający się z senatu i izby poselskiej. Musieli oni uchwalać podatki, regulować system menniczy oraz podejmować decyzje o zmianach w prawie cywilnym i karnym.

Kodeks Napoleona Był to kodeks cywilny przyjęty zgodnie z konstytucją. Potwierdzał on równość wszystkich wobec prawa. Wolność osobista każdej jednostki. Gwarantował nietykalność osobistą i majątkową Znosił zróżnicowanie sądowe i podatkowe Wprowadził powszechny obowiązek służby wojskowej Kodeks owy oddzielał sprawy państwa od spraw kościoła (wprowadzono m.in. śluby i rozwody cywilne).

Wojna -1809 rok W kwietniu wybuchła wojna między Austrią i Francją. Liczący 30 tysięcy żołnierzy korpus austriacki wkroczył do Księstwa Warszawskiego w celu zdobycia Warszawy. Pomimo bohaterskiej obrony polski w bitwie pod Raszynem, Austria zagarnęła stolicę. O dalszych losach przesądziła bitwa pod Wagram(1809r-6 lipca). Zwycięstwo Napoleona umożliwiało podyktowanie warunków pokoju. 14 października został zawarty traktat pokojowy. Zgodnie z jego postanowieniami Księstwo Warszawskie poszerzyło swoje tereny o Nową Galicję z Krakowem, Lublin, pas ziemi od Skawiny do Wieliczki.

Wojna -1812 rok Walki prowadzić zaczęły Rosja i Francja, które rywalizowały o wpływy w Księstwie Warszawskim. W czerwcu 1812 roku Bonaparte uderzył na Rosję (Druga wojna Polska). Tysiące polskich żołnierzy wspierało Napoleona pod dowództwem Józefa Poniatowskiego. Niestety Polska i Francja zmuszone zostały do wycofania swoich wojsk. Efektem tej wojny były: likwidacja Księstwa Warszawskiego, ogromne straty w ludziach. W lutym 1813 roku do Warszawy wkroczyła armia rosyjska i ustanowiła własne rządy.

Królestwo Polskie 1815-1830 27 listopada 1815 roku car podpisał konstytucję Królestwa. Głównym autorem konstytucji był książę Adam Czartoryski. Józef Zajączek był zastępcą króla. Rządy jego były podporządkowane Rosji. Co nie podobało się ludności polski i nie zdobył on ich uznania. Konstytucja panująca w Królestwie nadawała mu własny rząd, Radę Stanu, dwuizbowy sejm oraz odrębne wojsko i skarb. Naczelnym wodzem armii Królestwa Polskiego był książę Konstanty (dążył on do niewielkiej samodzielności Królestwa, sprawował również nadzór nad działalnością tajnej policji).

Łamanie konstytucji Niestety uchwalone zasady nie były przestrzegane przez cara Aleksandra I: Sejm nie był zwoływany na czas Zniesiona została jawność obrad sejmu. Car rozbudował tajna policję. Policja aresztowała Polaków, którzy wychylali się i zgłaszali swój sprzeciw wobec bezprawia. Wprowadzono cenzurę.

Opozycja W okresie Królestwa Warszawskiego opozycja przybrała formę walki legalnej. Rozpoczęło ją kilku posłów, którym przewodzili dwaj bracia Wincenty i Bonawentura Niemojowscy. Byli oni zwolennikami liberalizmu, dążyli do unowocześnienia gospodarki (oczynszowania chłopów i umożliwienia im wykupu praw własności ziemi, którą użytkowali) Na forum sejmu oraz w legalnej prasie opozycja kaliska potępiala łamanie konstytucji i żądała pełnego jej respektowania przez rząd. Gdy w 1820 roku podczas obrad sejmowych kaliszanie zaprotestowali przeciw np. wprowadzeniu cenzury itp. car przez pięć lat nie zwoływał parlamentu.

Tajne nauczanie: Patriotyczne kręgi inteligencji starały przeciwstawiać się rusyfikacji, organizując tajne nauczanie, prowadzone na wszystkich poziomach. Jednym z wykładowców (często wybitnych uczonych, literatów i studentów) był, wtedy student weterynarii, Stefan Żeromski, prowadzący tajne komplety wśród robotników i rzemieślników. Innym przykładem tajnego nauczania był Uniwersytet Latający. Były to organizowane od 1882 w domach prywatnych konspiracyjne kursy samokształceniowe dla kobiet, dla których edukacja na poziomie uniwersyteckim była zamknięta. W roku 1905 Uniwersytet przekształcił się w jawnie działające Towarzystwo Kursów Naukowych.

Sprzysiężenie Piotra Wysockiego Pod koniec 1828 roku wśród studentów i wykładowców warszawskiej Szkoły Podchorążych Piechoty, zawiązała się tajna organizacja, której przewodniczył Piotr Wysocki. Członkowie sprzysiężenia planowali walczyć w sprawie obrony praw konstytucyjnych.

Noc Listopadowa (29/30 listopada 1830roku) Był to umowny początek powstania listopadowego. Pierwszym celem powstańców było uderzenie na Belweder, chcieli dokonać zamach na księcia Konstantego. Atak ten nie doszedł do skutku, ponieważ Konstanty zdołał uciec. Cała akcja toczyła się w Warszawie, dokładniej Plac Trzech Krzyży, Nowy Świat, Krakowskie Przedmieście, Centrum miasta. Do organizujących powstanie ludzi dołączyło z pomocą wielu ochotników i w taki właśnie sposób nad ranem dnia 30 listopada stolica była wolna!!! Konstanty wraz z wojskiem rosyjskim wycofał się do Wierzbna. Był to początek długiej walki powstańców o niepodległość

Powstanie Listopadowe Trwało ponad 10 miesięcy. Był jednym z większych zrywów niepodległościowych. Wymierzone było przeciwko największej potędze militarnej Europy-Rosji. Podczas powstania Polska była niezależnym państwem. Powstańcy mieli na celu przeciwstawienie się łamaniu zasad konstytucji oraz aby Polska była państwem samodzielnym. Powstanie owe zakończyło jego upadkiem się dnia 21 października 1831r.

Sytuacja polityczna po upadku powstania listopadowego Władze rosyjskie zastosowały wobec jego uczestników ostre represje. Oficerowie i politycy, którzy pozostali w kraju, zostali osadzeniu lub skazani na więzienie oraz ciężkie roboty. Majątki skazanych zostały skonfiskowane. Na Królestwo nałożono wysoką kontrybucję. Mikołaj I unieważnił konstytucję i zamiast niej nadał Królestwu Polskiemu Statut Organiczny. Do wojsk rosyjskich pod przymusem zagarnięto polaków, aby służyli armii rosyjskiej. Stanowcza rusyfikacja zaatakowała polskę.

Manifestacje patriotyczne i żałoba narodowa 11 czerwca 1860-pogrzeb wdowy po bohaterze powstania listopadowego (Generał Sowiński) stał się wielką manifestacją patriotyczną. 29 listopada 1860-zorganizowano kolejną wilka manifestację upamiętniającą powstanie listopadowe. 25 lutego 1861-wojsko rosyjskie rozpędziło demonstrację upamiętniającą rocznicę bitwy o Olszynkę. Rosjanie usiłowali tłumić wszystkie tego typu demonstracje, gdyż właśnie one wzbudzały w całym narodzie polskim nadzieję i wiarę w odzyskanie niepodległości.

Powstanie Styczniowe (1863-1864) Powstanie to również było buntem przeciw władzy i niesamodzielności Polski. Miało charakter wojny partyzanckiej. Podczas powstania doszło do około 1200 bitw i potyczek Mimo początkowe sukcesu Polaków powstanie upadło. Efektem były ogromne straty w ludziach. Kilkadziesiąt powstańców zabito około 38 tysięcy skazano na katorgę lub zostali zesłani na Syberię.

Skutki upadku Powstania Styczniowego Ogromne straty w ludziach Obudzeniu ducha odwagi w narodzie polskim. Aczkolwiek Polacy porzucili myśli o zwycięstwie w sposób zbrojny. Zaostrzenie relacji Rosjan z polakami. Mocniejszy i bardziej brutalny nacisk rosyjskiej władzy na Polskę.

Działalność Warszawy po powstaniu styczniowym do 1 wojny światowej Po upadku powstania styczniowego na Królestwo Polskie, przekształcone w Priwiślański Kraj, spadła fala rusyfikacji i prześladowań. Polacy umęczeni walką zbrojną postanowili odrzucić tę drogę odzyskania niepodległości. Postanowili zająć się działalnością pozytywistyczną. Warszawa była najsilniejszym miejscem prądu pozytywistycznego, dlatego często określa się go mianem warszawskiego. Działali w niej przedstawiciele „pokolenia młodych" urodzonych w latach 1840-1850. Wielu z nich było absolwentami warszawskiej Szkoły Głównej działającej w latach 1862-1869. Najważniejsi z nich to Aleksander Świętochowski, Bolesław Prus, Piotr Chmielowski, Julian Ochorowicz.

Najważniejszymi hasłami były: praca u podstaw, czyli działalność warstw wykształconych na rzecz rozwoju oświaty wśród ludu, oraz praca organiczna (termin powstał w Wielkopolsce), czyli dobrze zorganizowana, harmonijna współpraca wszystkich warstw i środowisk społecznych nad wszechstronnym rozwojem kraju, unowocześnienie polskiej gospodarki, rozwój nauki w nawiązaniu do najnowszych osiągnięć europejskich, upowszechnienie kształcenia zawodowego, emancypacja kobiet, zrównanie w prawach wszystkich obywateli niezależnie od narodowości i wyznania. Hasła te propagowali poprzez wydawanie w Warszawie dzieł publicystycznych - Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatura i Sztuka Piękna, Nowiny, Prawda.

Rozwój Warszawy W XIX wieku Warszawa ulegała bardzo szybkiemu rozwojowi. Stała się ośrodkiem przemysłu metalowego i maszynowego. Tradycyjny plebs Warszawy przekształcił się w klasę robotniczą. Liczba ludności Warszawy w 1882 r. wzrosła do ponad 380 tys. Warszawa nie mogła jednak poszerzać swojego terytorium, gdyż otaczający ją podwójny pierścień fortów obronnych wraz z Cytadelą zakreślał nieprzekraczalne granice miasta. Doprowadziło to do tego, że Warszawa należała do najbardziej przeludnionych miast Europy w drugiej połowie XIX w. W 1881 r. dzięki energii prezydenta Sokratesa Starynkiewicza przystąpiono do budowy nowoczesnych wodociągów i kanalizacji według projektu Williama Lindleya. Od 1885 r. zaczęto instalować ogrzewanie wodne mieszkań i innych pomieszczeń. Powstała sieć wąskotorowych kolejek dojazdowych, łączących miasto ze strefą podmiejską.

I wojna Światowa Do walki tej doszło pomiędzy Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbia, Japonia, Włochy, Stany Zjednoczone a Państwami Centralnymi. Zakończyło się klęską państw centralnych. Wojna ta wcale nie rozwiązała większości konfliktów. Dla Polski była wybawieniem. Dzięki niej Polska stała się krajem samorządnym.

Podsumowanie: Polska pokonując wiele trudności dostała w końcu to o co walczyła. Ukoronowaniem ich poświęcenia było odzyskanie niepodległości w 11 listopada 1918. A efekty wszystkich decyzji podjętych lata temu widoczne dziś;) 11 listopada 1918

Przygotowała: Paulina Szabelska 1D TGH