w teorii i praktyce szkolnej Prawa człowieka w teorii i praktyce szkolnej ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Prawa człowieka - podstawowe prawa , które przysługują każdemu człowiekowi od momentu narodzin do śmierci - nie są zależne od pochodzenia człowieka, koloru skóry, narodowości, płci, religii czy wyznawanych poglądów - wynikają z samego faktu bycia człowiekiem - są niezależne od państwa ale gwarantowane przez państwo Prawa i wolności człowieka są : powszechne niezbywalne nienaruszalne przyrodzone ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Genezę praw człowieka możemy wiązać z faktami w historii: Dekalog i inne zasady obowiązujące w różnych religiach demokracja ateńska republika rzymska wiec plemienny Wielka Karta Swobód 1215 r. humanizm i renesansowa idea godności człowieka demokracja szlachecka parlamentaryzm angielski oświecenie rewolucja francuska i Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela konstytucja USA 1787 r. , konstytucje – francuska z 1791 r. i 3 polska 3 maja 1791 r. wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego ( w większości krajów XX w.) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Prawa człowieka - sformułowane zostały w dokumentach : Karta Narodów Zjednoczonych 1945 r. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ 1948 r. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966 r. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych , Socjalnych i Kulturalnych 1966 r. Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form dyskryminacji rasowej 1966 Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979 r. Konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu , nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu 1984 r. Konwencja o prawach dziecka 1989 r. Konwencja o ochronie praw pracowników migrujących i członków ich rodzin 1990 r ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Trzy generacje praw człowieka I generacja – prawa indywidualne - osobiste i polityczne II generacja – prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne III generacja – prawa kolektywne , odnoszące się do jakości życia ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa I generacja praw człowieka prawo do życia wolność osobista prawo do własności wolność od tortur wolność sumienia i wyznania wolność wypowiedzi prawo do informacji równość wobec prawa swoboda przemieszczania się tajemnica korespondencji bierne i czynne prawo wyborcze prawo zrzeszania się prawo do skargi na działania organów państwa ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa II generacja praw człowieka prawo do pracy i wynagrodzenia prawo do nauki prawo do wypoczynku prawo do ochrony zdrowia prawo do zabezpieczenia społecznego prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym prawo do korzystania z osiągnięć cywilizacyjnych ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa III generacja praw człowieka : prawo do pokoju prawo do demokracji prawo do rozwoju prawo do zdrowego środowiska naturalnego prawo do pomocy humanitarnej ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Najważniejsze indywidualne prawa człowieka: 1. Prawo do życia (obowiązek troski o życie każdego od urodzenia do naturalnej śmierci ; zakaz umyślnego pozbawiania życia ; brak jednomyślności w sprawach kary śmierci i aborcji ) 2. Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego , wolność od tortur, niewoli , poddaństwa i pracy przymusowej (niedopuszczalne jest arbitralne pozbawianie wolności, a także poniżające traktowanie więźniów) 3. Wolność sumienia, wyznania, przekonań (zakaz dyskryminacji i tolerancję w stosunkach międzyludzkich ; może podlegać ograniczeniom w szczególnych okolicznościach) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa 4. Prawo do własności (może być ograniczane jedynie na mocy wyroków sądowych albo ze względu na ważny interes publiczny) 5. Wolność zrzeszania się (jeden z warunków istnienia społeczeństwa obywatelskiego i pluralizmu politycznego) 6. Prawo do prywatności (oznacza poszanowanie indywidualności , życia rodzinnego , domu i korespondencji) 7. Prawo do słusznego i sprawiedliwego procesu (prawo do niezależnego i bezstronnego sądu , do publicznego procesu i rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Organy ONZ odpowiedzialne za ochronę praw człowieka : Rada Praw Człowieka z siedzibą w Genewie (organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego ONZ) Komitety traktatowe np. Komitet Praw Człowieka, Komitet Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych, Komitet przeciwko Torturom, Komitet Praw Dziecka itp. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka (+ Biuro) Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze (od 1998) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Ochrona praw człowieka w Europie organizacje międzynarodowe : Unia Europejska , Rada Europy , Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) , Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu Komisarz Praw Człowieka (urząd powstał w 1999 r. ) w ramach UE – Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości oraz Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich w ramach OBWE - Biuro Instytucji Demokratycznych ; Wysoki Komisarz OBWE do spraw Mniejszości Narodowych ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Regionalne systemy praw człowieka System afrykański - Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów przyjęta przez OJA (Organizację Jedności Afrykańskiej) w 1981 r. - Komisja Praw Człowieka i Ludów - Afrykański Trybunał Praw Człowieka i Ludów (postępowanie przed tym trybunałem ma prowadzić do merytorycznego rozstrzygnięcia spraw; pierwszeństwo ma polubowny sposób załatwienia spraw, trybunał zaleca określone prowadzące do poprawy sytuacji, ma też zasądzać sprawiedliwe odszkodowania) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa b) System interamerykański - Amerykańska Konwencja Praw Człowieka (uchwalona przez Organizację Państw Amerykańskich w 1969 r. ) - Międzyamerykańska Komisja Praw Człowieka (organ pomocniczy Organizacji Państw Amerykańskich) - Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka (w sprawach indywidualnych wydaje wyroki ostateczne i wiążące dla państw amerykańskich, które podpisały Kartę) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa c) System arabski - jest zgodny z islamskim szariatem i formalnie oparty na Arabskiej Karcie Praw Człowieka organ kontrolny – Komitet Ekspertów Praw Człowieka działający w ramach Ligii Państw Arabskich Specyficzne cechy arabskiego systemu ochrony praw człowieka: podstawowe prawa i wolności jednostki są integralną częścią religii islamskiej jako zalecenia boskie nie mogą być przez nikogo unieważnione w jakimkolwiek zakresie wszystkie prawa zapisane w traktatach międzynarodowych np. ONZ muszą być rozpatrywane przez pryzmat szariatu prawa człowieka w krajach islamskich są pojmowane odmiennie niż w krajach Europy czy Ameryki skuteczność uniwersalnego systemu praw człowieka w stosunku do państwa arabskich jest niewielka nie ma możliwości składania skarg indywidualnych prace Komitetu Ekspertów ograniczają się tylko do oceny działań państw członkowskich (efekty raczej symboliczne) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Wolność sumienia i wyznania w państwach arabskich jednym z praw człowiek łamanych przez większość państw arabskich jest wolność sumienia i wyznania dotyczy to zwłaszcza chrześcijan mieszkających w krajach arabskich, ale także wyznawców hinduizmu np. w niektórych regionach Indii , Pakistanu lepsze jest położenie chrześcijan w krajach, w których mieszkają od wieków np. w Egipcie i Etiopii chrześcijanie traktowani są jak obywatele drugiej kategorii najgorsza jest sytuacja chrześcijan w Iranie i Arabii Saudyjskiej ( nie wolno w tych krajach wznosić kościołów chrześcijańskich, a za posiadanie Biblii lub symboli religijnych grozi kara więzienia) także muzułmanie maj a ograniczona wolność sumienia i wyznania w wielu krajach arabskich obowiązuje zakaz porzucania religii muzułmańskiej (w Arabii Saudyjskiej grozi za to kara śmierci) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony praw człowieka: Międzynarodowy Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc (cele : ochrona życia ludzkiego, poszanowanie godności ludzkiej , sprzeciw wobec dyskryminacji , pomoc uchodźcom, ofiarom kataklizmów i klęsk żywiołowych, upośledzonym, potrzebujący m, nosicielom wirusa HIV i chorym na AIDS, pomoc ofiarom wojen i konfliktów, sprzeciw wobec rasizmu , dążenie do pokojowego rozwiązywania konfliktów) Amnesty International (cele : zabiega o amnestię dla więźniów sumienia, pomaga represjonowanym , zwalcza stosowanie tortur i znęcanie się nad więźniami, dokumentuje „zaginięcia” i pozasądowe wyroki , prowadzi kampanie medialne) Międzynarodowa Helsińska Federacja Praw Człowieka (opracowuje dokładne i bardzo cenione raporty dotyczące przestrzegania praw człowieka w krajach OBWE, fachowe doradztwo, obserwowanie procesów) organizacje humanitarne ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Ochrona praw człowieka w Polsce Polski system ochrony praw człowieka: Trybunał Konstytucyjny Rzecznik Praw Obywatelskich Rzecznik Praw Dziecka Sądy powszechne i administracyjne Organizacje pozarządowe w Polsce broniące praw człowieka: Komitet Helsiński w Polsce Helsińska Fundacja Praw Człowieka Polskie Stowarzyszenie Amnesty International Polski Czerwony Krzyż ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Wybrane strony internetowe: www.prawaczlowieka.edu.pl www.europs.eu/pd/rigts www.ipolska.pl www.sourcewatch.org www.amnesty.org.pl www.globalwoiceonline.prg www.www.freg.com www.watchdocs.pl www.allafrica.com www.hrv.org www.witness.org www.thinkweb.hrw.org www.guardian.co.uk www.ratujtybet.org www.wordpress.com i tysiące innych : ) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Najnowsze akcje w obronie praw człowieka z inspiracji ONZ STOP RAPE NOW RED HAND CAMPAIN - END THE USE CHILD SOLDIERS Z inicjatywy Polski – opracowanie pod koniec lat 80 -tych XX w. Konwencji Praw Dziecka ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Konwencja o Prawach Dziecka – 1989 r. Dziecko – każda istota ludzka poniżej 18 roku życia (chyba że zgodnie z prawem uzyska ono wcześniej pełnoletniość) Cel działań Państw – Stron, które podpisały konwencję: najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka ochrona i opieka w takim stopniu, w jakim jest to niezbędne dla dobra dziecka biorąc pod uwagę prawa i obowiązki rodziców prawa ekonomiczne socjalne są rozpatrywane zgodnie z maksymalnym wykorzystaniem środków ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Prawa dziecka : każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia i rozwoju (art. 6) dziecko ma prawo do niezwłocznego sporządzenia aktu urodzenia – prawo do otrzymania imienia, uzyskania obywatelstwa dziecko ma prawo do poznania swoich rodziców i pozostawania pod ich opieką (jeśli to możliwe) dziecko ma prawo do zachowania tożsamości w tym: obywatelstwa, nazwiska, stosunków rodzinnych ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa dziecko nie zostanie oddzielone od rodziców (z wyjątkiem decyzji kompetentnych organów dla dobra dziecka) rodzic rozwiedziony, odseparowany, ma prawo do kontaktu z dzieckiem prawo do łączenia rodzin dziecko ma prawo do wyrażania własnych poglądów (stosownie do dojrzałości dziecka, zgodnie z prawem) prawo swobodnej wypowiedzi, poszukiwania i otrzymywania informacji ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa zwalczanie nielegalnego wywozu i transferu dzieci prawo do swobody myśli, sumienia, wyznania, prawo rodziców do ukierunkowywania rozwoju dziecka prawo do swobodnego zrzeszania się oraz wolności pokojowych zgromadzeń zakaz bezprawnej , arbitralnej ingerencji w życie prywatne, rodzinne , domowe prawo do ochrony prawnej oboje rodzice ponoszą wspólną odpowiedzialność za wychowanie i rozwój dziecka ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa prawo do ochrony przed prześladowaniem etnicznym, rasowym, religijnym prawo do opieki zdrowotnej prawo do ochrony przed wyzyskiem ekonomicznym prawo do ochrony przed narkotykami ochrona w czasie konfliktów zbrojnych równość szans ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa prawo do opieki zdrowotnej (art. 24) odpowiednie traktowanie w sądzie art. 34 ochrona przed wyzyskiem i nadużyciami seksualnymi zakaz tortur i okrutnego, nieludzkiego traktowania art. 38 – Państwa – Strony podejmą wszelkie działania aby osoby poniżej 15 roku życia nie uczestniczyły walkach zbrojnych ochrona praw dzieci niepełnosprawnych ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Prawa człowieka i prawa dziecka powinny mieć swoje odbicie w dokumentach szkolnych takich jak: Statut szkoły Regulamin szkoły Wewnątrzszkolny system oceniania (WSO) i przedmiotowe systemy oceniania (PSO Praw człowieka – w tym praw dziecka – należy przestrzegać w maksymalnym możliwym zakresie w praktycznym funkcjonowaniu szkoły. Ochrona praw człowieka w systemie oświaty w Polsce dotyczy nie tylko uczniów ale także nauczycieli i wszystkich pracowników szkoły oraz rodziców ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa Dziękuję Państwu za uwagę ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa