Przestępstwa Ubezpieczeniowe KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Przestępstwa Ubezpieczeniowe Mateusz Świętochowski

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Umowa ubezpieczenia W skrócie : umowa pomiędzy osobą ubezpieczoną, a zakładem ubezpieczeń. Ubezpieczony płaci składkę, a zakład ubezpieczeń zobowiązuje się pokryć szkody z ryzyk (określonych w umowie), które się mogą zrealizować. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Czym jest przestępstwo Ubezpieczeniowe Podstawa Kodeks Karny Art. 298.  § 1. Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Art. 286. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Oszustwo ubezpieczeniowe polega na spowodowaniu zdarzenia będącego podstawą do wypłaty odszkodowania tj. podejmowaniu wszelkich działań lub zaniechań prowadzących do powstania takiej sytuacji (wypadku), od której powstania uzależniona jest wypłata odszkodowania. W szczególności może ona polegać na porzuceniu ubezpieczonego pojazdu, zniszczeniu pojazdu, zniszczeniu lub uszkodzeniu ubezpieczonego mienia, spowodowaniu pożaru, w wyniku których dojdzie do powstania szkody w ubezpieczonym mieniu. Zdarzenie o którym mowa w art. 298 KK jest odpowiednikiem wyrażenia "wypadek" użytego w art.805 Kodeksu cywilnego. Przez wypadek rozumie się objęte umową ubezpieczeniową "zdarzenie losowe" przyszłe i niepewne pod względem samego wystąpienia zdarzenia, jak też jego skutków. Generalnie sprawca może odpowiadać tylko za spowodowanie takiego zdarzenia. Zdaniem J. Skorupki w art. 298 § 1 KK nie chodzi tylko o spowodowanie takiego zdarzenia, które zostało przewidziane w umowie ubezpieczenia i którego zajście powoduje odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczyciela - ale też każdego innego zdarzenia, które jest podstawą wypłaty odszkodowania. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Czym jest przestępstwo Ubezpieczeniowe Jest to czyn zabroniony przez KK oraz inne ustawy, pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie niebezpieczny Przedmiot – dokonane na tle prawnym umów ubezpieczeniowych (umowa ubezpieczenia, umowa o wykonywanie czynności ubezpieczeniowych) W wyniku przestępstwa Zakład Ubezpieczeń może stać się uczestnikiem postępowania karnego. Przestepstwo popełnione na szkode zakładu ubezpieczen: • przestepstwo ubezpieczeniowe; • kade inne przestepstwo, w wyniku którego zakład ubezpieczen: – poniósł lub mógł poniesc szkode – moe zostac uczestnikiem postepowania karnego www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Zakład Ubezpieczeń – uczestnik strona procesowa – postępowanie przygotowawcze – pokrzywdzony; – postępowanie sadowe – pokrzywdzony w określonej roli procesowej, m.in. oskarżyciel posiłkowy; inny uczestnik procesu karnego k.p.k. Art. 49. § 1. Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. § 3. Za pokrzywdzonego uważa się zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia. Zakład ubezpieczen – pokrzywdzony w procesie karnym: • pokrzywdzony w trybie z art. art. 49 § 1 k.p.k. – jeeli dobro prawne zakładu ubezpieczen zostało bezposrednio naruszone lub zagroone przez przestepstwo • pokrzywdzony w trybie z art. 49 § 3 k.p.k. - w zakresie jakim zakład ubezpieczen pokrył szkode wyrzadzona pokrzywdzonemu lub jest zobowiazany do jej pokrycia Niezalenie od rodzaju prowadzonej działalnosci Ubezpieczeniowej www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Zjawisko przestępczości ubezpieczeniowej Definicja Przestępczości ubezpieczeniowej, którą wystosował Europejski Komitet Ubezpieczeń (CEA): Przestępstwo ubezpieczeniowe jest to żądanie bezpodstawnego odszkodowania, albo otrzymanie takiego odszkodowania drogą oszustwa. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Przykłady działań przestępczych Zgłaszanie roszczeń w związku ze szkodą, która w ogóle nie zaistniała Przekształcenie nieubezpieczonej szkody w roszczenie ubezpieczeniowe Umyślne spowodowanie szkody (samemu bądź przez osobę trzecią) Wielokrotne ubezpieczenie w kilku firmach ubezpieczeniowych. (dot. Majątkowych) Nadubezpieczenie Zatajenie informacji przy zawieraniu umowy. Przestępstwa dokonywane podczas likwidacji szkód ……. Klient ubezpieczony fałszuje dokumentacje, po to aby wyłudzić odszkodowanie. Głownie chodzi o zawarcie polisy ze wsteczną datą, czyli szkoda faktycznie zaistniała, jest podstawą do otrzymania odszkodowania, ale tak naprawdę wcale nie było umowy. 3 Wielokrotnie ubezpieczać się można, nie można żądać odszkodowania łącznie przewyższającego wartość przedmiotu ubezpieczenia. Ubezpieczenie tego co jest niewiele warte, na kwotę znacznie wyższą. 6 Zawyżanie wartości szkody, która się zdarzyła. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Kto popełnia przestępstwa Ludzie którzy widzą w tym szanse na szybkie pieniądze (w kryzysie) i traktują ubezpieczycieli jako tych bogatych, od których można coś wyłudzić. Ludzie, którzy doznali szkody i chcą uzyskać coś więcej – głównie z chęci łatwego dopływu pieniędzy (grupa, która tak robi, robi to w ogólnym przyzwoleniu społecznym) Zorganizowane grupy przestępcze, które wyspecjalizowały się w wyłudzeniach ubezpieczeniowych Postrzeganie zakładów ubezpieczeń, jako duże bogate firmy, którym jeżeli się coś zabierze to na pewno nie stracą, a my zyskamy. Działanie Janosika. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Rozmiar przestępczości ubezpieczeniowej ZUNŻ (ankieta wysłana do 33 ZU, odpowiedź od 9 ZU (udział w rynku 57%) ZUM (ankieta wysłana do 36 ZU, odpowiedź ponad połowa (udział w rynku 84%) To są badania przybliżone, Ciekawym pytaniem jest to jaka część wymuszeń pozostaje nieuchwytna. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Porównanie lat poprzednich www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Rozmiar przestępczości ubezpieczeniowej dział I Do najbardziej „lubianych” czynów popełnianych przez ubezpieczonych, : Zgon ubezpieczonego Poważne zachorowanie Pomocni w procederze są często pracownicy zakładów ubezpieczeń. Wartościowo najwięcej prób wyłudzeń/wyłudzeń Ilościowo najwięcej prób wyłudzeń/wyłudzeń 1. Notatka lekarza, akt zgonu, czasem notatka policyjna. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Skuteczność czynów ze względu na osobę sprawcy Dział I – ubezpieczenie na życie (ujęcie wartościowe tys. PLN) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Przykłady zdarzeń z ubezpieczenia zdrowotnego i popełniane przestępstwa Zgon Samookaleczenia w przypadku Ubezpieczenia od NW Zatajenia – podawanie nie prawdziwych okoliczności Przypadki wprowadzania w błąd co do miejsc zdarzeń. Posiadają dostęp do procedur, dokumentacji, czasem wystawiają opinie – szczególnie przy likwidacji szkód. Samookaleczenia – przeważnie chodzi tu o pozbawienie się jakiejś części ciała – głównie palce. Człowiek bez palca może spokojnie funkcjonować, a stanowi to łatwy zarobek. Po okresie 3 lat od zawarcia umowy – nie będzie istotne co było oświadczone. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Rozmiar przestępczości ubezpieczeniowej dział II Do najbardziej „lubianych” czynów popełnianych przez ubezpieczonych, : Z ubezpieczenia AC OC komunikacyjne Wartościowo najwięcej prób wyłudzeń/wyłudzeń Ilościowo najwięcej prób wyłudzeń/wyłudzeń www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Przykłady zdarzeń z ubezpieczenia majątkowego i popełniane przestępstwa Upozorowane kradzieże aut Upozorowane kolizje Upozorowane pożary i włamania Wirtualne straty w przedsiębiorstwach Prognozowany wzrost prób oszustwa ubezpieczeniowego został potwierdzony w 2009 r. w związku z panującym kryzysem finansowym. Spółki Generali PPF Holding nauczyły się jak walczyć w tym zjawiskiem co roku pojawiającym się w regionie Europy Środkowej i Wschodniej: Na przykład Česká pojišťovna w Czechach, co roku wykrywa oszustwa ubezpieczeniowe o wartości przekraczającej 9 mln euro, w roku 2008 odnotowana wartość wyniosła 10,2 mln euro - wykryto 703 przypadki oszustwa ubezpieczeniowego, natomiast w roku 2009 - 706 przypadków o łącznej wartości 8,8 mln euro.  www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Walka z przestępstwami ubezpieczeniowymi Zespół Systemowego Przeciwdziałania Przestępczości w Biurze Bezpieczeństwa PZU Departament Compliance Komisja ds. Przeciwdziałania Przestępczości Ubezpieczeniowej Polskiej Izby Ubezpieczeń www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Źródła www.piu.org.pl Seminarium Katedry Ubezpieczenia Społecznego SGH i Polskiej Izby Ubezpieczeń : „Przestępczość ubezpieczeniowa i metody jej przeciwdziałania” ,Warszawa, 10 grudnia 2009 r. Prezentacje: dr Piotr Majewski, PIU, Analiza przestępczości ubezpieczeniowej w 2008 r. Jacek Jurzyk PZU S.A. ,Aktywnosc zakładu ubezpieczen w procesie karnym,a przeciwdziałanie przestepczosci ubezpieczeniowej www. konusig.wpia.uw.edu.pl

KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Dziękuję za uwagę! Mateusz Świętochowski