Metody nauczania

Metoda nauczania „wypróbowany i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami. Umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań” (Okoń)

Kryteria podziału metod nauczania Dominacja aktywności nauczyciela/ucznia Sposób przekazu

Metody nauczania (Okoń) Metody asymilacji wiedzy (podające) Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy (problemowe) Metody eksponujące Metody praktyczne

Metody nauczania (Kupisiewicz) Oparte na słowie Oparte na obserwacji Oparte na działaniu

Metody nauczania Podające Eksponujące Praktyczne Problemowe Wykład Pogadanka Opowiadanie Opis Prelekcja Anegdota Odczyt Wyjaśnienie Praca z źródłem drukowanym Eksponujące Drama Film Sztuka teatralna Ekspozycja Pokaz Praktyczne Ćwiczenia przedmiotowe Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia produkcyjne Metoda projektów Problemowe Wykład problemowy Wykład konwersatoryjny Metoda problemowa Aktywizujące Metody nauczania (Okoń, Bereźnicki, Szlosek)

Wybór metody zależy od: Wieku uczniów Celów i zadań Właściwości poszczególnych przedmiotów Budżetu i czasu; Specyfiki grupy

Piramida zapamiętywania (Dale) Źródło: e-mentor.edu.pl

Metody podające (1) Opowiadanie- słowne przedstawienie zdarzeń, faktów, procesów Opis- słowna charakterystyka przedmiotów, zjawisk, osób, procesów Wyjaśnianie- zwięzłe określanie faktu o charakterze teoretycznym

Metody podające (2) Pogadanka- rozmowa nauczyciela z uczniami Typy pogadanek Wstępna (przygotowanie do pracy) Przedstawiająca nowe wiadomości Utrwalająca (uporządkowanie, zintegrowanie materiału) Kontrolna Typy pytań Przygotowawcze Naprowadzające (pozytywne lub negatywne) Zbierające

Metody podające (3) Wykład- ciągła, usystematyzowana wypowiedź Aktywizuje myślenie abstrakcyjne Naukowa postać wiedzy, właściwa terminologia Wskaźnik receptywności- ok. 20-40% Części Wprowadzająca Główna Podsumowująca

Wady i zalety wykładu Wady Zalety

Wady i zalety wykładu Wady Zalety Jednostronna aktywność Brak informacji zwrotnej Ograniczona możliwość rozwoju umiejętności Brak możliwości weryfikacji Uporządkowana struktura wiadomości Ekonomiczne wykorzystanie czasu Możliwość udziału licznej grupy słuchaczy

Wdrażanie uczniów do wykładu Stopniowe wydłużanie czasu wykładu (ostatnie klasy SP- max 10-15 minut) Zaznajamianie uczniów z celami, tematem, planem Nauka sporządzania notatek i ich kontrola Kontrola recepcji i oceny treści Łączenie wykładu z innymi metodami

Jak prowadzić wykład Prosty, obrazowy i komunikatywny sposób przekazywania treści Dostosowany do poziomu uczniów Przykłady Odwoływanie się do wiedzy uczniów Zmienne tempo i intonację Przejrzysta i logiczna struktura Podkreślanie istotnych części Łączenie z innymi metodami Wykorzystanie środków audiowizualnych

Metody podające (4) Praca z słowem drukowanym Cele Rodzaje pracy Utrwalenie lub poszerzenie wiadomości Wspomaganie umiejętności korzystania z różnych źródeł Rodzaje pracy Sporządzanie planu Streszczanie Referaty Metoda PQ4R (preview, question, reading, reflect, recite, review)

Metody eksponujące (waloryzacyjne) Kształtowanie systemu wartości i przekonań poprzez wpływ na sferę doznań emocjonalnych Metody Impresyjne (doświadczanie) Film, sztuka teatralna, wystawa, pokaz Ekspresyjne (tworzenie) Drama, rzeźbienie, malowanie, itd.

Pokaz Na granicy różnych kategorii metod Wartości poznawcze i emocjonalne Materiały naturalne lub modele Skuteczność pokazu Dokładne określenie celu Określenie zadań Skupienie uwagi uczniów Odpowiednie kierowanie obserwacją Dokonywanie obserwacji różnymi zmysłami Wiązanie obserwacji z działaniem uczniów

Metody praktyczne (1) Ćwiczenie- wielokrotne powtarzanie czynności Nie powinno być mechanicznym powtarzaniem czynności Powinny być krótkie, częste i wykonywanie samodzielnie Przebieg zajęć prowadzonych metodą ćwiczeń: Uświadomienie celu oraz znaczenia danej umiejętności Opis przy użyciu środków poglądowych Wskazanie sposobu i zaznajomienie z narzędziami Pokaz wzorcowego wykonania z objaśnieniem Próby wykonania pod kontrolą nauczyciela Samodzielne wykonywanie Kontrola opanowania umiejętności

Metody praktyczne (2) Metoda projektu Samodzielne realizowanie zadania (indywidualnie lub w grupach Czas trwania- od kilku tygodni do kilku miesięcy Konieczność korzystanie z różnych źródeł, łączenia różnych umiejętności Etapy: Ustalenie celu, formy realizacji, źródeł, terminów (etapów), kryteriów oceny. Realizacja(konsultacje) Prezentacja Dyskusja i ocena

Metody praktyczne (3) Metoda projektu Pytania, które należy sobie zadać: Jaki jest cel naszych działań? Jak poznamy, że go osiągnęliśmy? Jakie zadania musimy zrealizować, aby osiągnąć cel? Jakie są nasze zasoby? Kto będzie odpowiedzialny za poszczególne zadania? Jaki będzie terminarz realizacji działań? Gdzie będziemy realizować nasze przedsięwzięcie? Co ułatwi realizację naszych planów? Jakie trudności mogą się pojawić w trakcie pracy? Jak sobie z nimi poradzimy? Gdzie poszukamy sojuszników? Jak zaprezentujemy efekt końcowy?

Metody problemowe (1) Kierowanie pracą ucznia (zamiast przekazywania gotowych wiadomości) Czynności nauczyciela: Organizowanie sytuacji problemowych Kierowanie procesem formułowania problemów i dochodzenia do pomysłów ich rozwiązania Kierowanie procesem poszukiwania weryfikacji tych sposobów i sprawdzania ich rozwiązań Organizowanie pracy nad systematyzowaniem, utrwalaniem i stosowaniem wiedzy zdobytej przez uczniów

Metody problemowe (2) Sytuacja problemowa Zadanie do rozwiązania Minimum wiadomości z danego zakresu Niezbędne środki do działania Atmosfera sprzyjająca pracy

Metody problemowe (3) Wykład problemowy (problem, hipotezy) Wykład konwersatoryjny (wypowiedzi słuchaczy) Aktywizujące: Metoda przypadków Metoda sytuacyjna Metoda inscenizacyjna Dyskusja (okrągłego stołu, wielokrotna, burza mózgów, panelowa) Gry dydaktyczne (symulacyjne, decyzyjne, psychologiczne)

Metody programowe Istota pracy- każda dawka informacji kończy się pytaniem i informacją zwrotną Typy programów: Liniowy (Skinner) Rozgałęziony (Crowder) Blokowy (Kupisiewicz)