DROGA, ŁĄKA, LAS - SZERZYNY BLISKO NAS QUEST – WYPRAWA ODKRYWCÓW Zespół Szkół im. Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Szerzynach 38-246 Szerzyny 544 Tel. 14 65 17 400 e-mail: zsszerzyny@wp.pl DROGA, ŁĄKA, LAS - SZERZYNY BLISKO NAS

Zapraszamy na wyprawę po Szerzynach. Korzystając z mapy i wskazówek dotrzesz do miejsc, które ukażą ci skarby przyrody i kultury. W samym centrum wsi przy kapliczce Św. Jana rozpoczynamy nasz quest. Długość szlaku 5km. Czas przejścia: ok.2 godz.

DROGA, ŁĄKA, LAS - SZERZYNY BLISKO NAS WYPRAWA ODKRYWCÓW

Szerzyny to piękna okolica kościół, szkoła, plebania, kaplica. Przepływa przez nią rzeka –Olszynką zwana, która płynie, jakby przez Boga popędzana. Naszą magiczną wyprawę zaczynamy od skrzyżowania, gdzie z Janem Nepomucenem broni od zalania. 5

Wejdź na Kościelisko tam zobaczysz wszystko, historia tej wsi pod tujami śpi. Legenda z nim wiąże się taka, że ocalił niejednego szerzyniaka, od zalania domów, chatek i od płaczu wiele matek. Niedaleko od kapliczki leży Kościelisko, kiedyś stał tu kościół, dzisiaj znikło wszystko.

Podnieś wzrok do góry, tam zobaczysz chmury. I gniazdo bociana, wielmożnego pana. Wyrusz z nami na wielką przygodę. Wieża kościoła pokaże ci drogę. Idź prosto sto metrów, skręć w prawo za chwilę. W alei lipowej spędzisz miłe chwile.

Idź prosto przed siebie, odrzuć swe obawy. Jeśli w lewo spojrzysz, zobaczysz szuwary, kiedyś tam hrabiny łódkami pływały. Podbiegnij do przodu, napis ci podpowie, że tutaj przyroda podlega ochronie.

Dookoła lasem porośnięte góry. A w nich spotkasz dziki i rude wiewióry. Brązowa tablica z dala informuje, że tutaj się znajduje. 4

A teraz skręć w lewo, wzdłuż wąziutkiej rzeczki. Dojdziesz do żeremi to jeszcze nie koniec ciekawej wycieczki. Tu mieszka zwierzak, szkody wielkie czyni. Rolnicy go tępią sposobami różnymi. Gdy dom swój buduje, uprawy i drzewa rujnuje. Ludzie są na niego źli, a on cały dzień śpi. Rusz głową a nie nogą, ślady ściętych drzew ci pomogą rozwiązać zagadkę, którą dla ciebie mamy - wpisz nazwę zwierzęcia, o którym ci opowiadamy.

Już jesteśmy blisko celu tu żołnierzy leży wielu. Po krótkim spacerze ścieżka się urywa, droga asfaltowa znowu się zaczyna. Już jesteśmy blisko celu tu żołnierzy leży wielu. Po wojnie tu pochowani, lecz przez nas nie zapomniani. 1 na nim liczne groby. Dęby cień rzucają i nam historię przypominają.

Idź prosto przed siebie i nie zbaczaj z drogi. Z prawej strony ujrzysz Kochany wędrowcze wyciągnij swe nogi. Idź prosto przed siebie i nie zbaczaj z drogi. Z prawej strony ujrzysz drzewo okazałe, pomnikiem przyrody zostało nazwane. Choć tabliczki nie ma my go dobrze znamy i jego owoce co roku zbieramy. Żołędzie na nim rosną, brałeś je do szkoły, bo to drzewo przecież to 3

był siedzibą Ocieskich a teraz proboszcza naszego. Na malutkim wzgórzu, tuż obok kościoła nad wioską góruje ogromna budowla. Dwór to okazały z wieku piętnastego, był siedzibą Ocieskich a teraz proboszcza naszego. Wpisz w krateczki nazwę miejsca, które kiedyś dworem było a w się zmieniło. 2

HASŁO: Niedaleko od plebani, piękny murowany. W nawie głównej Matka Boża patrzy na nas znad ołtarza. Spójrz na lewo, spójrz na prawo przez ulicę przechodź żwawo. I już witasz się ze szkołą, po pieczątkę leć wesoło. Questing tutaj zaliczyłeś i wędrówkę zakończyłeś. Do krateczek wpisz litery za twój udział dziękujemy. HASŁO: 1 2 3 4 5

OBIEKTY PRZYRODNICZE I KULTUROWE: 1.Kapliczka Św. Jana Nepomucena Kapliczka Św. Jana Nepomucena z XX wieku znajduje się w centrum Szerzyn. Pierwotną zbudowano w drugiej połowie XIX wieku z fundacji Lignarów. W 1972 roku została przebudowana i odnowiona przez Stanisława Zawiłę.

2.Park Krajobrazowy Pasma Brzanki. Park Krajobrazowy Pasma Brzanki – park krajobrazowy, który powstał w listopadzie 1995 roku i leży we wschodniej części województwa małopolskiego oraz zachodniej części województwa podkarpackiego, w obszarze Pogórza Karpackiego. Obejmuje wschodnią część Pogórza Ciężkowickiego, między dolinami Białej i Wisłoki. Powierzchnia parku wynosi 15278,23 ha, obejmuje teren gmin Gromnik, Ryglice, Rzepiennik Strzyżewski, Tuchów i Szerzyny – województwo małopolskie oraz Brzyska, Skołyszyn, Jodłowa – województwo podkarpackie. Przykłady chronionych, zagrożonych i rzadko spotykanych roślin: turzyca zwisła, paprotnik kolczysty, nerecznica górska, śnieżyczka przebiśnieg, kłokoczka południowa, kukułka plamista, kukułka szerokolistna, wroniec widlasty, wawrzynek wilczełyko, orlik pospolity. Wśród większych zwierząt występują: sarna, jeleń, dzik, lis, bocian czarny, krogulec, myszołów, jastrząb, salamandra plamista, żmija zygzakowata, jaszczurka zwinka, padalec.

3.Bobry. Bóbr europejski– gatunek ziemnowodnego gryzonia. Uważa się go za największego gryzonia Eurazji: masa ciała dorosłego osobnika dochodzi do 29 kg, a długość ciała do 110 cm. Jest zwierzęciem rodzinnym i zasadniczo monogamicznym; wiedzie nocny tryb życia. Posiada szereg cech morfologicznych, które ułatwiają mu prowadzenie ziemnowodnego trybu życia – może przebywać pod wodą bez przerwy nawet do 15 minut. Bóbr należy do nielicznego grona gatunków, które potrafią przystosować środowisko do własnych potrzeb. Dzięki wyjątkowo silnym siekaczom bobry potrafią ściąć bardzo grube drzewa, o średnicy nawet do 1 m. Do najbardziej charakterystycznych śladów funkcjonowania bobrów w środowisku należą budowane przez nie tamy i żeremia. W większości krajów europejskich bóbr podlega ochronie na podstawie dwóch aktów prawnych: Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk oraz Dyrektywy Siedliskowej. W Polsce jest gatunkiem częściowo chronionym.

4. Cmentarz z I wojny światowej Cmentarz wojenny nr 32 – cmentarz z I wojny światowej położony na przysiółku Radoszyce , zaprojektowany przez Johanna Jagera znajduje się we wsi Szerzyny w powiecie tarnowskim, w gminie Szerzyny. Jeden z 400 zachodnio-galicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. Na obiekcie o powierzchni 447m2 pochowano 134 żołnierzy w 37 grobach. Na kamiennym krzyżu wyryto inskrypcję: „Ofiarujcie nam minutę modlitwy Dla Was oddaliśmy lata naszego życia”

5. Dąb szypułkowy – pomnik przyrody W pobliżu plebani rośnie dąb szypułkowy, który 18.06. 2003r. został pomnikiem przyrody. Drzewo ma około 350 lat, a jego obwód na wysokości 1m wynosi 400cm.

6. Dwór szlachecki Obok kościoła znajduje się plebania będąca dawnym dworem szlacheckim z poł. XVI wieku, należącym do Joachima Ocieskiego – kasztelana sądeckiego. Niektóre źródła podają, że pod koniec XVI wieku jedna z jego sal była miejscem nabożeństw Arian, którzy przybyli do Szerzyn z centrum w Lusławicach koło Zakliczyna. W XVIII wieku został powiększony, między innymi przez nadbudowę drewnianego piętra, staraniem Stefana Uniatyckiego. W początkach XX wieku dobudowano od zewnątrz schody prowadzące na piętro. Zrobił to ostatni właściciel dworku do 1911 roku - Jan Kochanowski. W latach 1976 – 1980 odrestaurowany i częściowo przebudowany. Obecnie plebania to budowla renesansowa o cechach barokowych, piętrowa, murowana z szarym tynkiem, z galerią na pięciu arkadach od frontu. Wewnątrz piwnice i pomieszczenia parteru, w części zachodniej nakryte sklepieniami kolebkowymi, pozostałe pomieszczenia zaś drewnianymi stropami o profilowanych belkach. W przejściach kamienne portale z końca XVI wieku, a w przejściu do piwnicy półkolisty portal kamienny. Od frontu na poziomie piętra piękny taras widokowy. Całość nakryta dachem czterospadowym z blachy. Istnieje jeszcze inna ciekawostka związana z szerzyńskim dworem. Otóż parter dworu posiadał podwójny strop. I właśnie w tym miejscu została ukryta polska radiostacja, przy pomocy której partyzanci zaskoczyli i rozgromili hitlerowski oddział na Gilowej Górze.

7. Kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Szkaplerznej Pierwsza wzmianka o parafii w Szerzynach pochodzi z 1513 r. Poprzedni drewniany kościół wzniesiony w 1565 r., został zniszczony przez pożar w 1933 r. Obecny kościół zbudowany został w latach 1927-28 według projektu architekta Stanisława Majerskiego, pod kierunkiem budowniczego Franciszka Boratyńskiego. Konsekracji kościoła dokonał w 1929 r. bp sufragan tarnowski Edward Komar. Kościół eklektyczny, murowany z cegły z użyciem kamienia. Przy nawie od frontu wieża z dwiema kruchtami po bokach. Elewacje boczne nieznacznie zryzalitowane, zwieńczone szczytami falistymi. Wieża częściowo wtopiona w fasadę, nakryta ostrosłupowym hełmem. Kościół nakryty dachami dwuspadowymi i pulpitowymi z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią. Wewnątrz sklepienia krzyżowe na gurtach, wsparte na kwadratowych filarach międzynawowych. Nawa główna otwarta do naw bocznych półkolistymi arkadami. Polichromia wnętrza figuralna i ornamentalna, malowana w 1945 r. przez Stanisława Szmuca, odnowiona w 2014r. Wyposażenie pochodzi z poprzedniego kościoła drewnianego. Ołtarz główny rokokowy z 2. poł. XVIII w., z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem na półksiężycu, późnorenesansowym z początku XVII w., malowanym na desce. Cztery ołtarze boczne, trzy z nich rokokowe z 2. poł XVIII w.: 1. z rzeźbami św. Agnieszki i Katarzyny oraz obrazem św. Józefa; 2. z rzeźbami śś. Barbary i zapewne Doroty oraz obrazami: Matki Boskiej Bolesnej z XVII w. w polu głównym oraz owalnym Ecce Homo w zwieńczeniu, współczesnym ołtarzowi; 3. rokokowy z 2. poł XVIII w.; 4. neobarokowy z XX w. Chrzcielnica i ambona neobarokowe z XIX/XX w. Konfesjonał późnorenesansowy z XVII w. Krucyfiks barokowy z XVII w.

Bylinowski Maksymilian Ciombor Filip Cypryńska Paulina Autorzy pracy: Bylinowski Maksymilian Ciombor Filip Cypryńska Paulina Depczyńska Gabriela Filak Sebastian Filipak Bartosz Górska Sylwia Górski Łukasz Król Angelika Król Emilia Król Renata Lenard Kacper Lipka Michał Mitoraj Magdalena Mitoraj Marcin Mitoraj Rozalia Mitoraj Szczepan Niemiec Daniel Niziołek Kinga Pawlik Barbara Pawlik Mateusz Przyczynek Jagoda Setlik Maciej Sokulska Paulina Sowiźrał Karolina Sychta Kacper Tomsia Wiktor Wójcik Aleksandra Wójcik Julia Wójcik Kacper Wszołek Mariusz Zawiła Klaudia Zawiła Mateusz Żołądź Szymon Żyrkowska Martyna Praca powstała pod opieką Lidii Mitoraj.