Odstępstwa od celów środowiskowych w regionie wodnym Dolnej Wisły Aktualizacja Programu wodno-środowiskowego kraju i Planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy Odstępstwa od celów środowiskowych w regionie wodnym Dolnej Wisły Monika Kłosowicz – specjalista w dziedzinie wód powierzchniowych Hanna Soszka – specjalista w dziedzinie hydrobiologii Magdalena Kamińska – specjalista ds. wód przejściowych i przybrzeżnych Marcin Stępień – specjalista w dziedzinie wód podziemnych

Cele środowiskowe zgodnie z RDW Do 2015 roku nie zostaną osiągnięte cele środowiskowe, będziemy starali się o odstępstwa

Odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych (art. 4 RDW) Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE Odstępstwo z art. 4.7 Odstępstwo z art. 4.4. Odstępstwo z art. 4.5. Odstępstwo z art. 4.6. Nowe zrównoważone formy działalności człowieka Przedłużenie terminu osiągnięcia celu Ustanowienie mniej rygorystycznego celu Tymczasowe pogorszenie stanu

Odstępstwo na podstawie art. 4 ust. 4 RDW Warunki odstępstwa poprawa stanu części wód jest niemożliwa do osiągnięcia w terminie ze względu na brak możliwości technicznych, nieproporcjonalne koszty lub warunki naturalne przyczyny uzyskania odstępstwa muszą być szczegółowo wyjaśnione w aPGW przedłużenie jest ograniczone do maksymalnie dwóch kolejnych uaktualnień PGW z wyjątkiem przypadku, kiedy warunki naturalne uniemożliwiają osiągniecie celów środowiskowych zestawienie działań wymaganych na mocy art. 11, które są przewidywane jako niezbędne dla stopniowego przywracania części wód do wymaganego stanu w przedłużonym terminie, przyczyny każdego znacznego opóźnienia w uruchamianiu, oraz orientacyjny harmonogram ich wdrożenia uwzględnia się w aPGW

Odstępstwo na podstawie art. 4 ust. 5 RDW Warunki odstępstwa potrzeby w zakresie środowiska naturalnego lub społeczno – ekonomiczne zaspakajane przez taką działalność człowieka nie mogą być zaspokojone za pomocą innych działań, korzystniejszych z punktu widzenia środowiska dla wód powierzchniowych osiąga się najlepszy z możliwych stan/potencjał ekologiczny i stan chemiczny przy występujących oddziaływaniach dla wód podziemnych zachodzą możliwie jak najmniejsze zmiany dobrego stanu przy występujących oddziaływaniach nie zachodzi dalsze pogarszanie stanu części wód odstępstwo powinno być szczegółowo wyjaśnione w aPGW

Odstępstwo na podstawie art. 4 ust. 6 RDW Warunki odstępstwa zostały podjęte wszystkie możliwe kroki zapobiegające dalszemu pogarszaniu się stanu części wód i zagrożeniu nieosiągnięcia celów środowiskowych w innych częściach wód niż okoliczności dotyczą działania konieczne do podjęcia w wyjątkowych okolicznościach są włączone do programu działań i nie zagrażają odtworzeniu jakości części wód po ustaniu okoliczności skutki wyjątkowych okoliczności lub takich, których nie można przewidzieć podlegają corocznemu przeglądowi i wszelkie możliwe do zrealizowania działania są podejmowane w jak najkrótszym czasie w celu przywrócenia części wód do stanu przed zaistnieniem skutków tych okoliczności zestawienie skutków tych okoliczności oraz działań zastosowanych lub planowanych do zastosowania jest zawarte w aPGW

Odstępstwo na podstawie art. 4 ust. 7 RDW Źródło: https://www.google.pl/img

Formularz zgłaszania inwestycji

Nieosiągnięcie celu w wyniku realizacji nowej inwestycji (odstępstwo na podstawie art. 4 ust. 7 RDW) nieosiągnięcie dobrego stanu lub niezapobieżenie pogorszeniu się stanu części wód jest wynikiem nowych zmian w charakterystyce fizycznej części wód powierzchniowych lub zmian poziomu części wód podziemnych lub niezapobieżenie pogorszeniu się ze stanu bardzo dobrego do dobrego danej części wód powierzchniowych jest wynikiem nowych zrównoważonych działalności gospodarczych człowieka

Nieosiągnięcie celu w wyniku realizacji nowej inwestycji Warunki odstępstwa korzystne cele, którym służą te zmiany lub modyfikacje części wód, nie mogą, ze względu na możliwości techniczne lub nieproporcjonalne koszty, być osiągnięte za pomocą innych działań, znacznie korzystniejszych z punktu widzenia środowiska naturalnego zaplanowano wszystkie możliwe działania, aby ograniczyć niekorzystny wpływ na stan części wód

Nieosiągnięcie celu w wyniku realizacji nowej inwestycji Warunki odstępstwa przyczyny tych zmian lub modyfikacji stanowią nadrzędny interes społeczny i/lub korzyści dla środowiska naturalnego i dla społeczeństwa osiągnięte dzięki inwestycji , są większe niż korzyści wynikające z ociągnięcia celów środowiskowych przyczyny tych zmian lub modyfikacji są szczegółowo określone i wyjaśnione w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza

JCWP rzeczne

Cele środowiskowe – JCWP rzeczne Dla JCWP rzecznych ustalono cele dla: elementów biologicznych (fitoplankton, fotobentos, makrofity, makrobezkręgowce, ichtiofauna) wspierających elementów fizykochemicznych specyficznych substancji syntetycznych i niesyntetycznych oraz substancji priorytetowych elementów hydromorfologicznych

Uszczegółowiony cel środowiskowy dla JCWP rzecznych Dla osiągnięcia celów środowiskowych istotne jest zachowanie lub przywrócenie ciągłości ekologicznej cieków poprzez możliwość swobodnej migracji organizmów wodnych Uszczegółowiony cel środowiskowy - osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego oraz możliwość migracji organizmów wodnych 145 JCWP rzecznych ma uszczegółowiony cel środowiskowy związany z migracją organizmów wodnych Plan udrażniania rzecznych korytarzy powinien opierać się na gatunkach kluczowych, wodach priorytetowych i etapach udrożnień. Opracowania Błachuty oraz WWF wskazują cieki istotne z punktu migracji ryb dwuśrodowiskowych, na których konieczne jest zachowanie ciągłości hydromorfologicznej. J. Błachuta, J. Rosa, W. Wiśniewolski, J. Zgrabczyński, Ocena potrzeb i priorytetów udrożnienia ciągłości morfologicznej rzek w kontekście osiągnięcia dobrego stanu i potencjału części wód w Polsce, Warszawa 2010 Restytucja ryb wędrownych a drożność polskich rzek, WWF, Warszawa 2004 Źródło: https://www.google.pl/img

Cele środowiskowe dla JCWP rzecznych W regionie wodnym Dolnej Wisły 460 JCWP rzecznych: 320 naturalnych 21 sztucznych 119 silnie zmienionych Cele środowiskowe: utrzymanie BD stanu ekologicznego – 1 utrzymanie D stanu ekologicznego – 51 osiągnięcie D stanu ekologicznego – 268 utrzymanie D potencjału ekologicznego – 41 osiągnięcie D potencjału ekologicznego – 99 osiągnięcie D stanu chemicznego – 401 utrzymanie D stanu chemicznego – 59

Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych dla JCWP rzecznych zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych – 211 JCWP niezagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych – 249 JCWP

Odstępstwa - JCWP rzeczne odstępstwo z art. 4 ust. 4 RDW – 15 JCWP odstępstwo z art. 4 ust. 7 RDW – 53 JCWP W regionie wodnym Dolnej Wisły odstępstwo z art. 4 wskazano dla 68 JCWP rzecznych; Nie wskazano odstępstwa z art. 4 ust. 5 RDW.

Odstępstwo na podstawie art. 4 ust. 4 RDW Analizie pod kątem możliwości uzyskania odstępstwa poddano jedynie te JCWP, które są monitorowane i zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych Przyczyny ustalenia odstępstwa na podstawie art. 4 ust. 4 RDW: Nie zidentyfikowano presji mających wpływ na wskaźniki determinujące obniżoną ocenę stanu chemicznego, konieczne jest dokonanie szczegółowego rozpoznania przyczyn w celu prawidłowego zaplanowania działań naprawczych Brak możliwości wystarczającej poprawy stanu przy wdrożeniu możliwych działań

Odstępstwo na podstawie art. 4 ust. 7 W RW Dolnej Wisły do odstępstwa na podstawie art. 4 ust. 7 RDW proponowanych jest 57 inwestycji

JCWP jeziorne

Cele środowiskowe dla JCWP jeziornych W regionie wodnym Dolnej Wisły JCWP jezior: 277 naturalnych, 8 silnie zmienionych. Cele środowiskowe: Utrzymanie dobrego stanu chemicznego: 35 JCWP jezior Osiągnięcie dobrego stanu chemicznego: 250 JCWP jezior

Monitoring JCWP jeziornych W latach 2010-2013 w regionie Dolnej Wisły w ramach monitoringu wód zbadano 102 JCWP jezior, w tym: stan ekologiczny - 102 JCWP jezior; stan chemiczny - 59 JCWP jezior Dla 183 JCWP jezior niebadanych w regionie Dolnej Wisły - ocena ekspercka Ostateczna ocena: stan dobry – 116, stan zły – 169 JCWP 22 22

Postęp w osiąganiu celów środowiskowych JCWP jezior W przypadku jezior bardzo trudno jest ocenić postęp w osiąganiu celów środowiskowych: Pierwszy Plan Gospodarowania Wodami (PGW) opracowany dla scalonych części wód, a jego aktualizacja (aPGW) dla jednolitych; W kolejnych latach w ramach monitoringu wód badana różna pula jezior (wyjątek 22 jeziora reperowe, w tym siedem w regionie Dolnej Wisły); Zmiany jakości wód w jeziorach, nawet po wprowadzeniu działań, następują bardzo powoli.

Ocena zagrożenia JCWP jeziornych Ocena ryzyka niespełnienia celów: na podstawie danych monitoringowych z lat 2007-2013 - 123 JCWP jezior: 45 niezagrożone; 78 zagrożone; na podstawie analizy ryzyka (progi presji znaczącej) – 162 JCWP jezior: 64 niezagrożone; 98 zagrożone. Razem: ZAGROŻONE - 176 (62%) JCWP jezior, NIEZAGROŻONE - 109 (38%) JCWP jezior

Odstępstwa dla JCWP jezior Przesłanki do wskazania odstępstw dla jezior: tylko jeziora zagrożone ryzykiem niespełnienia celów środowiskowych; tylko jeziora monitorowane w latach 2010-2013, o znanym stanie wód. Odstępstwa dla jezior regionu Dolnej Wisły, w PGW – 173 JCWP, w aPGW – 61 JCWP w tym: kontynuacja odstępstwa – 50; nowe odstępstwo –11.

Przyczyny odstępstw dla JCWP jezior Przyczyny wprowadzenia odstępstw dla jezior w regionie wodnym Dolnej Wisły: Niekorzystne uwarunkowania naturalne, zlewnia zalesiona, nie zidentyfikowano negatywnych oddziaływań - mniej rygorystyczny cel środowiskowy z art. 4 ust. 5 (5 jezior) Niekorzystne uwarunkowania naturalne, nie ma możliwości osiągnięcia stanu dobrego oczekiwanego w odniesieniu do jezior typu 3b - mniej rygorystyczny cel środowiskowy z art. 4 ust. 5 (3 jeziora przymorskie) Stan dobry niemożliwy do osiągnięcia ze względu na możliwości techniczne (m.in. obszary ochronne) – odstępstwo czasowe z art. 4 ust. 4 pkt. 1 (32 jeziora) Jeziora silnie zdegradowane na skutek dopływu ścieków, zasilane zanieczyszczonymi dopływami, często niezbędna rekultywacja – odstępstwo czasowe z art. 4 ust. 4 pkt. 1, 3 (21 jezior)

JCWP Przejściowe i przybrzeżne

Cele środowiskowe dla JCWP przejściowych i przybrzeżnych

Monitoring JCWP przejściowych Rodzaje monitoringu wód / liczba ppk i podstawa oceny JCW w dorzeczu Wisły Nazwa JCW 2010 2011 2012 Podstawa oceny - elementy Zalew Wiślany O/9 ichtiofauna  D/3 chlorofil „a”, bentos, fizykochemiczne Ujście Wisły – przekop   D/1 ocena dziedziczona Zatoka Gdańska wewnętrzna O/1 ichtiofauna Zatoka Pucka zewnętrzna O/2 D/2 Zalew Pucki

Monitoring JCWP przybrzeżnych Rodzaje monitoringu wód / liczba ppk i podstawa oceny JCW w dorzeczu Wisły Nazwa JCW 2010 2011 2012 Podstawa oceny Mierzeja Wiślana   D/1 ocena dziedziczona chlorofil „a”, bentos, fizykochemiczne Półwysep Hel D/2 Port Władysławowo Władysławowo – Jastrzębia Góra Jastrzębia Góra – Rowy Rowy – Jarosławiec Wschód

Monitoring JCW przejściowych i przybrzeżnych Sposób oceny stanu ekologicznego i stanu wód Stan biologiczny Stan fizykochemiczny Stan wód klasa I – bardzo dobry klasa I Jeden (w sposób znaczny) lub więcej przekracza w sposób znaczny wartości dla klasy I, a nie przekracza dla klasy II klasa II Jeden (w sposób znaczny) lub więcej przekracza w sposób znaczny wartości dla klasy II klasa III klasa II - dobry Żaden nie przekracza wartości dla klasy II, lub przekracza tylko 1 w granicach niepewności pomiaru klasa II – dobry klasa III – umiarkowany Niezależnie od wyniku klasa IV – słaby klasa IV klasa V – zły klasa V

Ocena stanu JCWP przejściowych Stan wód – na podstawie badań w ramach PMŚ (Biblioteka Monitoringu Środowiska 2013) Nazwa JCW Stan Czynnik determinujący stan Zalew Wiślany zły bentos – stan zły, chlorofil – stan zły fizykochemiczne – poniżej stanu dobrego chemiczne - dobry Ujście Wisły – przekop bentos, chlorofil – stan słaby Zatoka Gdańska wewnętrzna chlorofil – zły / stan słaby ichtiofauna – stan dobry fizykochemiczne (3.6) – stan dobry Zatoka Pucka zewnętrzna chlorofil – stan słaby / umiarkowany bentos – umiarkowany Zalew Pucki Zły chlorofil – stan zły bentos - słaby Mapa

Ocena stanu JCWP przybrzeżnych Stan wód – na podstawie badań w ramach PMŚ (Biblioteka Monitoringu Środowiska 2013) Nazwa JCW Stan Czynnik determinujący stan Mierzeja Wiślana zły chlorofil i bentos – stan słaby fizykochemiczne – poniżej stanu dobrego fizykochemiczne (3.6) – stan dobry Półwysep Hel chlorofil – stan słaby, bentos – stan dobry Port Władysławowo chlorofil – stan zły Władysławowo – Jastrzębia Góra chlorofil – stan słaby, bentos - umiarkowany Jastrzębia Góra – Rowy chlorofil – stan zły, bentos – stan bardzo dobry Rowy – Jarosławiec Wschód chlorofil – stan zły, bentos – stan słaby Mapa

Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych dla JCWP przejściowych i przybrzeżnych Ocena stanu lub potencjału ekologicznego wód przejściowych i przybrzeżnych w latach 2010-2012. (Biblioteka Monitoringu Środowiska 2013)

Ocena zagrożenia nieosiągnięcia dobrego stanu / potencjału wód Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych JCWP przejściowych i przybrzeżnych Ocena zagrożenia nieosiągnięcia dobrego stanu / potencjału wód Nazwa JCW przejściowej Stan Ryzyko Zalew Wiślany zły zagrożona Ujście Wisły – przekop Zatoka Gdańska wewnętrzna Zatoka Pucka zewnętrzna Zalew Pucki Nazwa JCW przybrzeżnej Stan Ryzyko Mierzeja Wiślana zły zagrożona Półwysep Hel Port Władysławowo Władysławowo – Jastrzębia Góra Jastrzębia Góra – Rowy Rowy – Jarosławiec Wschód

Odstępstwa dla JCWP przejściowych Nazwa jcw przejściowej Typ odstępstwa Uzasadnienie odstępstwa Zalew Wiślany 4(5)-1 uzasadniona potrzeba utrzymanie zmian morfologicznych Ujście Wisły – przekop 4(4)-1.3 Zatoka Gdańska wewnętrzna 4(4)-1, 4(4)-3 skumulowanie związków biogennych i substancji zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Zatoka Pucka zewnętrzna 4 (4) - 1, 3 Zalew Pucki

Odstępstwa dla JCWP przybrzeżnych Nazwa jcw przybrzeżnej Typ odstępstwa Uzasadnienie odstępstwa Mierzeja Wiślana 4(4)-1, 4(4)-3 skumulowanie związków biogennych i substancji zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Półwysep Hel Port Władysławowo 4(5)-1 uzasadniona potrzeba utrzymanie zmian morfologicznych cała część wód znajduje się w obrębie portu Władysławowo – Jastrzębia Góra Jastrzębia Góra – Rowy Rowy – Jarosławiec Wschód

JCWPd

Stan wyjściowy JCWPd Region wodny DOLNEJ WISŁY: 20 JCWPd PLGW2000…11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 27, 28, 29, 30, 36, 37, 38, 39, 44, 45, 46. Zagrożone  6 JCWPd: PLGW2000…12, 14, 15, 16, 17, 30. Stan słaby chemiczny wg danych PIG-PIB na 2012 r: PLGW200017

Odstępstwa dla JCWPd odstępstwo z art. 4 ust. 4 RDW – 1 JCWPd PLGW 200017 Ze wzgl. na ingresję wód morskich i ascenzję wód zasolonych. W zmienionych antropogenicznie warunkach hydrodynamicznych pojawiają się składniki chemiczne o charakterze geogenicznym. W chwili obecnej zakres zmian w systemie krążenia wód jest znaczący i wymuszony okresowym nadmiernym poborem wód. W programie działań ukierunkowanym na presje, dla JCWP zaplanowano wszystkie możliwe działania ograniczające wielkość poboru wody. Niemniej jednak ze względu na warunki hydrogeologiczne okres 6 lat jest zbyt krótki, aby mogła nastąpić poprawa stanu wód. Poprawa przewidywana jest w dalszej perspektywie czasowej.

Zespół realizujący projekt

Dziękuję za uwagę Aktualizacja Programu Wodno-Środowiskowego Kraju i Planów Gospodarowania Wodami na obszarach dorzeczy Dziękuję za uwagę