Powojenna historia giełdy Pierwsze notowanie: 16.04.1991 – pięć spółek; Lata 1991-1992: zastój – 11 nowych spółek w końcu roku 1992; Luty 1993 – NBP obniża stopy procentowe – zaledwie 6 nowych spółek w końcu roku; 1993 - 8.03.1994: hossa – patrz tabela 1. 12 kwietnia w wyniku pięciokrotnej przewagi popytu nad podażą zawieszono obrót 20 spółek. Na okres trzech notowań zniesiono 10% ograniczenia zmiany kursów; Rok 1994: bessa z kulminacją 16.11.1994 (22 nowe spółki); Rok 1995: WIG rośnie o 1,5%. Nowe emisje (21 nowych spółek w końcu roku), notowania NFI; Rok 1996: WIG rośnie o 85%. Nowe instrumenty: prawa poboru, świadectwa udziałowe, obligacje, utworzenie CTO. 18 nowych spółek;
Tabela 1: Wzrosty kursów akcji w okresie hossy 1993-1994 Walor Kurs_min Kurs_max Przyrost Przyrost % Big 29 000 235 000 206 000 710% Bre 188 000 2 100 000 1 912 000 1017% Efekt 57 000 565 000 508 000 891% Elektrim 100 000 1 660 000 1 560 000 1560% Exbud 48 500 281 000 232 500 479% Irena 39 500 1 200 000 1 160 500 2938% Kable 31 000 435 000 404 000 1303% Krosno 23 000 515 000 492 000 2139% Mostostalexp 151 000 1 325 000 1 174 000 777% Okocim 1 395 000 1 295 000 1295% Próchnik 36 000 645 000 609 000 1692% Swarzędz 352 000 316 000 878% Tonsil 19 000 379 000 360 000 1895% Uniwersal 7 800 225 000 217 200 2785% Wedel 2 900 000 2 712 000 1443% Wólczanka 34 000 625 000 591 000 1738% Żywiec 122 000 1 978 000 1621%
Powojenna historia giełdy –ćd. 1997 –największy wzrost liczby notowanych spółek: 60, w tym Banku Handlowy i KGHM; 16 stycznia 1998 – notowanie kontraktów terminowych na indeks WIG 20. 55 nowych spółek, w tym prywatyzacja TP; 1999 – 23 nowe spółki, w tym KGHM. Powstanie dwóch pierwszych zamkniętych funduszy inwestycyjnych; 2000 – wprowadzenie nowego systemu informatycznego WARSET, który usprawnił WGPW. Tylko 4 prywatyzacje 2001 – 5 nowych spółek; 2002-2004 – spadek notowanych walorów o 30, pogorszenie się koniunktury giełdowej. W listopadzie 2004 prywatyzacja PKO BP oraz WSiP; 2005-2007 – wraz z poprawieniem koniunktury giełdowej wzrost notowanych spółek z 200 w końcu roku 2004 do ponad 300 w roku 2007.
Tabela 2. Liczba notowanych spółek oraz wartość obrotów na rynku akcji i obligacji w latach 1991-2006 rok liczba notowanych spółek wartość obrotów na rynku akcji (w mln. zł) wartość obrotów na rynku obligacji (w mln. zł.) 1991 9 30 1992 16 228 21 1993 22 7873 557 1994 44 23420 3300 1995 65 13671 19276 1996 83 29895 16219 1997 143 52342 13488 1998 198 62338 8581 1999 221 88974 4766 2000 225 169096 4590 2001 230 80443 5133 2002 216 63662 4131 2003 203 79774 12674 2004 118518 8358 2005 255 191096 5507 2006 284 334539 5536 Źródło:www.gpw.pl/gpw.asp?cel=informacje_giełdowe&k=1&i=/statystyki/opis_statystyka&
Przykładowe wydarzenia giełdowe w latach1997-1998 12.05.97 Rozpoczęła się konwersja powszechnych świadectw udziałowych na akcje NFI. 21.05.97 Na warszawskiej giełdzie notowanych jest już 100 spółek. Zdaniem prezesa GPW Wiesława Rozłuckiego do końca roku ich liczba powinna wzrosnąć łącznie z NFI do 130-140. Zdaniem przewodniczącego KPW Jacka Sochy do końca roku liczba spółek publicznych wzrośnie ze 137 do 180-190. Średnia wartość rynkowa firm notowanych na GPW wzrosła z 11 mln zł w 1991 r. i 278 mln w 1994 r. do 327 mln w 1997 r. 26.05.97 Rozpoczęły się zapisy na akcje Banku Handlowego, największego, pod względem wartości funduszy własnych, polskiego banku. 4.06.97 Niezbyt szczęśliwie zadebiutował Atlantis na rynku GPW. Po raz pierwszy w historii giełdy obrót akcjami nowicjusza został zawieszony. Powodem był komunikat informujący o kupnie 55,8 proc. udziałów w spółce Ochota Investment Company za sumę 7 mln zł. Poufna informacja została omyłkowo przesłana m.in. Polskiej Agencji Prasowej. 12.06.97 Debiut akcji NFI, podczas którego właściciela zmieniło 1,5 mln akcji NFI przy nadspodziewanie wysokim obrocie wynoszącym 34,5 mln zł. Inwestorzy na akcje funduszy złożyli aż 22,5 tys. zleceń - więcej niż na rynek podstawowy. Dzięki jednoczesnemu wejściu na giełdę 15 funduszy, jej kapitalizacja wzrosła z 32,3 mld do 37,3 mld zł. Akcje NFI (cena 15 papierów - 160 zł) rynek wycenił o 10 zł wyżej niż świadectwa udziałowe (150 zł za 1 PŚU w notowaniach jednolitych). 30.06.97 Po kilkudziesięciu latach przerwy akcje Banku Handlowego ponownie pojawiły się na warszawskim parkiecie. Kurs debiutu ustalił się na poziomie 37,90 zł, o 8,3 proc. więcej niż wynosiła ich cena emisyjna (35 zł). Inwestorzy, którzy skorzystali z preferencyjnego 5- i 3-proc. dyskonta zyskali nieco więcej. Rozpoczęły się zapisy na akcje KGHM Polska Miedź. "The Wall Street Journal" podał, że oferta jest bardzo atrakcyjna dla inwestorów zagranicznych. 7.07.97 Na giełdzie przydzielono akcje KGHM Polska Miedź inwestorom indywidualnym. Mimo przesunięcia rezerwowej puli 10 mln akcji do transzy inwestorów indywidualnych, nie uniknięto stosunkowo wysokiej - 62 proc. - redukcji zleceń.
Przykładowe wydarzenia giełdowe w latach1997-1998 9.07.97 Powódź na południu Polski poważnie zagroziła niektórym spółkom publicznym, działającym w okolicach Raciborza. Giełda zareagowała spadkami, a w następnych dniach notowania akcji spółek zostały zawieszone. 10.07.97 Na 23,50 zł wycenili inwestorzy akcje KGHM podczas pierwszego notowania walorów na warszawskiej giełdzie. Debiutancki kurs był o 11,9 proc. wyższy od ceny po jakiej kupowali walory duzi inwestorzy oraz o 23,7 proc. wyższy od ceny emisyjnej obowiązującej inwestorów drobnych. Podczas pierwszego notowania obrót akcjami KGHM wyniósł aż 115,8 mln zł, co stanowiło niemal połowę łącznych obrotów zanotowanych na rynku powszechnym (właścicieli zmieniło ponad 2,4 mln akcji spółki). 22.07.97 Tygodnik Wprost poinformował, że 11 lipca Komisja Papierów Wartościowych złożyła do Prokuratury Wojewódzkiej w Poznaniu zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez grupę inwestorów, którzy manipulowali kursami na rynku równoległym GPW. Grupa prawdopodobnie spekulowała akcjami Chemiskóru, DomPlastu i Echa. Na rewelacje te rynek równoległy zareagował poważnymi spadkami. 31.07.97 Prezes Narodowego Banku Polskiego poinformowała wicepremiera Marka Belkę o zamiarze podwyższenia stóp procentowych. Na początku sierpnia zarząd NBP rzeczywiście podwyższył stopę kredytu lombardowego z 25 proc. do 27 proc., stopę redyskonta weksli z 22 proc. do 24,5 proc., co oznacza wzrost oprocentowania kredytu redyskontowego z 23,28 proc. do 26,9 proc. 8.08.97 Warszawski Indeks Giełdowy wzrósł aż o 5,2 proc. Zdrożały akcje 106 spółek, w tym maksymalnie papiery większości banków. Obroty na rynku podstawowym podniosły się o 50 proc. i doszły do poziomu 275 mln zł. Niezrealizowany w dogrywce popyt doszedł do poziomu 54 mln zł. Ceny akcji ponownie wzrosły w notowaniach ciągłych. Zdaniem analityków na GPW wpłynął nowy zagraniczny kapitał. 18.08.97 Po najwyższym od 10 lat spadku na Wall Street zapanowała nerwowa atmosfera na najważniejszych światowych giełdach. Deprecjacja nie ominęła także warszawskiej giełdy papierów wartościowych. 22.09.97 Warszawski parkiet wzrostem cen większości akcji zdyskontował wyniki wyborów parlamentarnych. Zdaniem analityków, optymizm inwestorów to przede wszystkim reakcja na wzmocnienie w przyszłym parlamencie reprezentacji Unii Wolności gwarantującej kontynuację polityki reform.
Przykładowe wydarzenia giełdowe w latach1997-1998 21.10.97 PBK zadebiutował na GPW z ceną 80,50 zł za akcję, zgodnie z oczekiwaniami analityków. Przy tym kursie wskaźniki PBK są nieco niższe od średniej dla banków giełdowych: P/E wynosi 8,7, a P/BV 1,59. Na sesji zmieniło właściciela 356 tys. walorów, wartość obrotu wyniosła 57,3 mln zł i stanowiła blisko 29% obrotów na rynku podstawowym. 27.10.97 Wieści z Dalekiego Wschodu były nowym bodźcem do spadku cen akcji w skali światowej. Zniżka nie ominęła również giełdy warszawskiej. Obok doniesień z największych światowych rynków, niekorzystny wpływ na przebieg notowań w Warszawie miała deprecjacja złotego wynikająca z zamykania pozycji przez zagranicznych inwestorów. 28.10 Podaż akcji okazała się na tyle duża, że obrót przy maksymalnych spadkach był możliwy tylko na nielicznych papierach. 12.01.98 Doszło do głębokiego spadku na giełdach, którego głównym czynnikiem był kryzys finansowy w Azji, tym razem zogniskowany w Indonezji. Spadkowej tendencji poddały się giełdy naszego regionu. Kolejny atak "azjatyckiej grypy" nie ominął też Warszawy, gdzie WIG stracił 6 proc. 16.01.98 Podczas pierwszego notowania kontraktów terminowych na warszawskiej giełdzie pozycje zajmowali głównie animatorzy rynku. Wolumen obrotu na futures na WIG-20 wygasających w marcu wyniósł 4 kontrakty, a na czerwcowych 8. Pomimo panującego w piątek na rynku akcji optymizmu transakcje futures były zawierane poniżej wartości teoretycznej kontraktów. Zdaniem analityków może to świadczyć o pesymizmie co do trwałości wzrostów. 2.02.98 Głównym impulsem do pokaźnych wzrostów na największych światowych rynkach kapitałowych była zwyżka indeksu giełdy w Hongkongu - Hang Seng - o 14,33 proc. Przyczyną tak dużego wzrostu mogła być stabilizacja sytuacji na rynkach w tamtym regionie - w Indonezji, Korei i Tajlandii i zażegnanie kryzysu walutowego, który dotknął kraje azjatyckie. 25.02.98 Rada Polityki Pieniężnej postanowiła nie zmieniać stóp procentowych. 5.03.98 Korekta na rynkach światowych.
Wybór spółki na podstawie oczekiwanej stopy zwrotu ang. expected return Akcje A: 7% Akcje B: 10% Akcje C: 15%
Wybór spółki na podstawie oczekiwanego ryzyka, ang. expected risk Akcje A: 5% Akcje B: 12% Akcje C: 20%
Zysk i ryzyko akcji Ryzyko: Akcje A: 5% Akcje B: 12% Akcje C: 20%
Którą akcję wybrać, po uwzględnieniu jej ryzyka? Akcje A: (2%;12%) Akcje B: (-2%; 22%) Akcje C: (-5%; 35%) 68%
Czy można zwiększyć prawdopodobieństwo wnioskowania? Akcje A: (-3%;17%) Akcje B: (-14%; 34%) Akcje C: (-25%; 55%) 95%
Czy można wnioskować z 100% pewności? Akcje A: (-8% ; 22%) Akcje B: (-26% ; 46%) Akcje C: (-45% ; 75%) 99,7%
Skąd to wszystko wiadomo? Ze statystyki
Oczekiwaną stopa zwrotu (oczekiwany zysk) liczymy jako: Gdzie: Rt – stopa zwrotu w okresie t n- liczba okresów
Bezwzględna stopa zwrotu: (1.1) Rt =yt = yt - yt-1 Logarytmiczna stopa zwrotu: (1.2) Rt=log(yt)=log(yt)-log(yt-1)=log(yt/yt-1) Względna stopa zwrotu (ang. rate of return): (1.3) gdzie: yt – cena waloru w okresie t yt-1 – cena waloru w okresie poprzednim t-1 Dt – dywidenda wypłacona w okresie t
RYZYKO Występuje wtedy, gdy oczekiwana stopa zwrotu różni się od rzeczywistej. Tak rozumiane ryzyko może być zdefiniowane za pomocą odchylenia standardowego (pierwiastka z wariancji) stopy zwrotu (ang. standard deviation of returns):
średniej +/- 1 odchylenie standardowe z 68% prawdopodobieństwem TWIERDZENIE Jeżeli badana cecha (np.kurs akcji) ma rozkład normalny, to jej wartość będzie równa: średniej +/- 1 odchylenie standardowe z 68% prawdopodobieństwem średniej +/- 2 odchylenie standardowe z 95% prawdopodobieństwem średniej +/- 3trzy odchylenia standardowe z 99,7% prawdopodobieństwem
Jak sprawdzić, czy badana cecha ma rozkład normalny Ściągnij i zainstaluj program z www.kufel.torun.pl (gretl install165.exe lub gretl install.exe) Wczytaj dane: plikOtwórz daneImport z plikuExcell Zadeklaruj dane jako przekrojowe lub czasowe (w zależności od rodzaju próby) Wybierz ZmiennaWykres częstościW stosunku do Normalnego Jeżeli wartość p jest większa od 0,05 to badana cecha ma rozkład normalny.
Inne sposoby szacowania ryzyka: Współczynnik wrażliwości
Y=aX+b
Rt= RWIG+const gdzie: Rt : stopa zwrotu akcji; RWIG : stopa zwrotu indeksu rynku; - współczynnik beta mówiący o ile procent wzrośnie stopa wzrostu akcji gdy stopa zwrotu indeksu wzrośnie o 1%
Równanie Rt= RWIG+const nazywane jest MODELEM SHARPE’A Y=aX+b 0<<1 : akcja defensywna – małe ryzyko >1 : akcja agresywna – duże ryzyko
Przykład 2 Y=aX+b Gdzie: Y- sprzedaż dobra X – cena dobra
Jeżeli w powyższym równaniu a<0, tzn Jeżeli w powyższym równaniu a<0, tzn. że mamy do czynienia z PRAWEM POPYTU głoszącym, że: Wzrost (spadek) ceny dobra powoduje spadek (wzrost) popytu na to dobro.
Czasami posiadana wiedza nie daje oczekiwanych rezultatów, bowiem trzeba dobrze znać metodę aby mieć pewność, że można ją zastosować. Błędne wnioskowanie ma swoje źródła: w wadliwości danych statystycznych niewłaściwym użyciu metody (np.średnia) operowaniu na mało przewidywalnym obszarze (giełda) braku praktycznej wiedzy która powinna towarzyszyć stosowaniu metody (korelacja)
Dlaczego posiadając wiedzę nie mamy umiejętności? Mamy bariery przed stosowaniem sformalizowanych pojęć i wzorów Powstają trudności terminologiczne Źle stosujemy posiadaną wiedzę lub nie spełnia ona pokładanych w niej nadziei System szkolenia jest nastawiony na wiedzę, a nie umiejętności
Dlaczego ci którzy posiadają wiedzę nie zawsze odnoszą sukces zawodowy: Nie wszyscy tego chcą Nie uświadamiamy sobie posiadanej wiedzy (przyrost względny, prawo popytu) Rzeczywistość jest bardziej skomplikowana Oprócz wiedzy liczą się też predyspozycje psychiczne