Obraz epidemiologiczny i kliniczny czerniaka złośliwego regionu głowy i szyi Artur Klimas

Epidemiologia czerniaka 16 miejsce u mężczyzn i 15 miejsce u kobiet wśród zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce (w Australii 4 miejsce, w USA odpowiednio 5 i 7 miejsce) Ok. 1% zgonów z powodu nowotworów złośliwych Ok. 25% MM zlokalizowanych jest w obszarze głowy i szyi

Czynniki etiologiczne Narażenie na promieniowanie UV (UVB, uszkodzenie DNA melanocytów) Fenotyp wrażliwości na promienie UV (jasne włosy, niebieskie oczy, jasna karnacja, skłonność do oparzeń słonecznych) Predyspozycje genetyczne (xeroderma pigmentosum-autos.rec., FAMMM-autos.dom.) Liczne znamiona wrodzone (5 znamion >5mm lub 50 > 2 mm), zespół znamion dysplastycznych – ryzyko transformacji 5-20%

Czynniki etiologiczne – c.d. Liczne znamiona nabyte (>100 u dorosłego, >50 u dziecka Przewlekłe leczenie lekami immunosupresyjnymi Lentigo maligna (transformacja w 5-50 %)

Postacie kliniczne czerniaka Czerniak szerzący się powierzchownie Typ guzkowy Czerniak w plamie soczewicowatej Typ akralny Podtypy Melanoma amelanoticum (4-5 %) Mucosal melanoma (1-7%; 50% w obrębie głowy i szyi)

Ocena stopnia zaawansowania Skala Clarka Skala Breslowa Stopniowanie TNM wg AJCC z 2002 r.

Klasyfikacja TNM T1 ≤ 1 mm (głębokość naciekania) T2 1,1 mm – 2,0 mm a: bez owrzodzenia, b: z owrzodzeniem N1 1 węzeł a: mikroprzerzut, b:makroprzerzut N2 2-3 węzły a: mikroprzerzut, b:makroprzerzut, c: przerzuty „in transit” lub satelity bez przerzutów do węzłów chłonnych N3 4 i więcej węzłów lub przerzuty „in transit” lub satelity z przerzutem do węzłów chłonnych

Klasyfikacja TNM – c.d. M1a odległe przerzuty do skóry, tk. podskórnej, pozaregionalnych węzłów chłonnych + poziom LDH prawidłowy M1b przerzuty do płuc + poziom LDH prawidłowy M1c przerzuty do innych narządów trzewnych z prawidłowym poziomem LDH lub każdy przerzut odległy z podwyższonym poziomem LDH

Zasady postępowania Profilaktyczno-diagnostyczne wycięcie Wycięcie terapeutyczne 2 systemy oceny stopnia ryzyka dla podejrzanych zmian barwnikowych (klasyfikacja Glasgow i system ABCDE) Ocena zaawansowania regionalnego i ogólnego Ocena węzła wartowniczego Poszerzenie marginesu resekcji

Zalecane marginesy resekcji Melanoma in situ: margines 0,5 cm Czerniak T1: margines 1 cm, Czerniak T2: margines 1-2 cm, Czerniak T3: margines 2 cm, Czerniak T4: margines 3 cm.

Zasady postępowania – c.d. Chirurgia podstawą leczenia Dopuszczalność biopsji w przypadku LM Potwierdzony przerzut węzłowy → limfadenektomia (wycięcie elektywne przy N(-) nie jest zalecane) Czynna postawa w przypadku wznów

Zasady postępowania – c.d. Radioterapia jako leczenie uzupełniające lub paliatywne Chemioterapia (najczęściej dakarbazina) Interferon alfa2B Szczepionka anty-czerniakowa

Czynniki rokownicze Stopień zaawansowania klinicznego (przeżycia 5-letnie od 95% w I ° do 6,7 % w IV °) Cechy histologiczne guza (wysoki indeks mitotyczny, owrzodzenie, cechy regresji w obrębie nacieku, inwazja wewnątrznaczyniowa i okołonerwowa, obecność ognisk satelitarnych) Płeć i wiek pacjentów (lepsze rokowanie u kobiet i u młodszych chorych) Lokalizacja (region głowy i szyi najgorzej rokuje wśród lokalizacji skórnych; b. źle rokują czerniaki błon śluz. – przeżycie 5-letnie ok. 25%

Czerniak złośliwy należy traktować jako nowotwór nieprzewidywalny! „Do tej pory nie jest wytłumaczalny fakt, iż u blisko 1% pacjentów z MM obserwuje się samoistną regresję, nawet w przypadkach z odległymi przerzutami, czy długie okresy remisji po paliatywnym leczeniu wznów regionalnych czy odległych.”

Dziękuję za uwagę