Ekonomia polityczna wzrostu i rozwoju gospodarczego propozycja zajęć Katarzyna Metelska-Szaniawska Dominika Milczarek-Andrzejewska

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego Propozycja zakresu wykładu (2 WYKŁADY) Ekonomiczne teorie wzrostu (przypomnienie podstaw z makroekonomii) Ekonomia polityczna wzrostu Międzynarodowa ekonomia polityczna Nowa ekonomia instytucjonalna Demokracja w ujęciu ekonomicznym Demokracja a wzrost gospodarczy Ekonomiczna teoria demokracji I II Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego WYKŁAD i ĆWICZENIA I Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego Wprowadzenie do problemu: Tradycyjne badania wzrostu gospodarczego – koncentracja na akumulacji kapitału Problem z wyjaśnieniem zróżnicowania dochodów w układzie międzynarodowym Najnowsze prace wskazują na znaczenie: polityki gospodarczej jakości instytucji Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego Międzynarodowa ekonomia polityczna Analiza wzrostu gospodarczego w powiązaniu z dystrybucją dochodów, ideologią, aktywnością państwa i grup interesu wpływających na politykę państwa Ronald Findlay i Stanisław Wellisz The Political Economy of Poverty, Equity and Growth (1993) Analiza relacji pomiędzy gospodarką, rządem, sferą polityczną i resztą świata Dani Rodrik (red.) In Search of Proposerity (2003) Analiza pod kątem: położenia geograficznego, otwartości na handel zagraniczny i systemu instytucjonalnego Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego Nowa ekonomia instytucjonalna Instytucje wspierające rynek i wzrost gospodarczy Empiryczne badania związku między rozwiązaniami instytucjonalnymi a wzrostem gospodarczym badania z perspektywy historii gospodarczej zmienne instytucjonalne w badaniach empirycznych dotyczących wzrostu gospodarczego wpływ instytucji na wzrost gospodarczy – wyniki wybranych badań Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Efektywność gospodarowania a instytucje „Dobre” instytucje to takie, które: tworzą strukturę bodźców redukujących niepewność i wspierających efektywne rynki (dóbr i czynników produkcji) i w ten sposób przyczyniają się do lepszych wyników gospodarczych. Funkcje wypełniane przez „dobre” instytucje: przekazywanie informacji, wdrażanie uprawnień własnościowych i kontraktów, zwiększanie poziomu konkurencji (Raport Banku Światowego z 2002 r.). Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Efektywność gospodarowania a instytucje Przykłady badań empirycznych: Rewolucja przemysłowa i towarzysząca jej ekspansja wzrostu gospodarczego (North 1981, 1990). Wzrost gospodarczy możliwy dzięki umacnianiu praw własności, co zwiększyło stopę zwrotu z prywatnych inwestycji i wprowadzania innowacji. Anglia i Holandia wyprzedziły gospodarczo Francję i Hiszpanię w XVII w. głównie dzięki efektywnemu wdrażaniu uprawnień własnościowych. Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Efektywność gospodarowania a instytucje Przykłady badań empirycznych: Doświadczenia okresu kolonialnego w XVII-XIX w., a jakość tworzonych instytucji i możliwości rozwoju gospodarczego (Acemoglu, Johnson i Robinson 2001, 2002). „Osiedleńczy” typ kolonizacji (USA, Australia i Nowa Zelandia) pozwolił na zwiększanie inwestycji i wzrost gospodarczy. W koloniach „łupieżczych” (kraje Afryki i Ameryki Łacińskiej), tworzone instytucje służyły utrzymywaniu kontroli i wykorzystywaniu zasobów naturalnych, co negatywnie wpływało na rozwój gospodarczy. Rodzaj kolonizacji zależał od warunków geograficznych. Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego zmienne instytucjonalne w badaniach empirycznych dotyczących wzrostu gospodarczego (Aron 2000) miary jakości instytucji (m.in.: zabezpieczenie umów i uprawnień własnościowych); miary jakości kapitału społecznego (m.in.: miara wolności obywatelskich); charakterystyki społeczne (m.in.: zróżnicowanie etniczne, napięcia narodowościowe); charakterystyki polityczne (m.in.: typ i trwanie reżimu politycznego); miary politycznej niestabilności. Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

PKB per capita a zasada praworządności (2000 r.) Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008 Źródło: na podstawie danych World Development Indicators 2002 i Aggregate Governance Indicators 1996-2002

Efektywność gospodarowania a instytucje Pytanie, przed którym stoją obecnie naukowcy oraz politycy, nie brzmi „czy instytucje mają znaczenie” a raczej, „które instytucje mają największe znaczenie i jak je zbudować?” (Rodrik 2000) Spontaniczność i kreatywność w tworzeniu instytucji (np. normy moralne a prawo) Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego Propozycja zagadnień na ćwiczenia Referat + 3 komentarze: Publikacje o wpływie zmiennych instytucjonalnych na wzrost gospodarczy (do wyboru) Np. wpływ korupcji: Koryś P. i Tymiński M. (red.) (2006) Oblicza korupcji. Zjawisko, skutki i metody przeciwdziałania, CEO-Civitas, Warszawa. Np. rozwój gospodarczy w krajach Afryki Mbaku J.M., Entrenching Economic Freedom in Africa, “Cato Journal”, vol. 23, nr 2 (Fall 2003). Tłumaczenie na jęz. polski: www.for.org.pl/upload/File/Mbaku.pdf Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego Propozycja zagadnień na ćwiczenia (cd.) Dyskusja na podstawie referatu: problemy z pomiarem wpływu instytucji na wyniki gospodarcze wybór modelu i zmiennych, ocena kierunku zależności między instytucjami a wzrostem jakość danych Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego Literatura podstawowa: D. North: Instytucje, ideologia i wyniki gospodarcze, FOR 2007 (www.for.org.pl) R. Findlay i S. Wellisz: The Political Economy of Poverty, Equity and Growth, Oxford University Press, NY 1993 D. Rodrik (red.): In Search of Prosperity, Princeton University Press, Princeton 2003 D. Milczarek: Instytucje a wzrost gospodarczy w M. Brzozowski, P. Gierałtowski, D. Milczarek i J. Siwińska-Gorzelak: Instytucje a polityka makroekonomiczna i wzrost gospodarczy WUW, Warszawa 2006 Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

EP wzrostu i rozwoju gospodarczego WYKŁAD i ĆWICZENIA II Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Demokracja w ujęciu ekonomicznym Wprowadzenie do problemu Demokracja w ekonomii Porównanie systemów politycznych i ich wpływu na wyniki gospodarcze Analiza zjawisk w czasie np. wzrostu gospodarczego Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Demokracja w ujęciu ekonomicznym Propozycja zakresu wykładu: Demokratyzacja a wzrost gospodarczy w ujęciu Nowej Ekonomii Instytucjonalnej Dlaczego jedne kraje rozwijają się szybciej od innych? Instytucje a wzrost gospodarczy Ekonomiczna teoria demokracji w ramach Teorii Wyboru Publicznego: Doskonały system demokratyczny jako doskonały rynek Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Demokratyzacja w ujęciu NEI Mechanizm zmian instytucjonalnych Instytucje ekonomiczne Wyniki ekonomiczne Organizacje polityczne, rząd Organizacje ekonomiczne i gospodarstwa domowe Instytucje polityczne Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Proces demokratyzacji a wyniki gospodarcze Brak zgody co do kierunku wpływu demokracji na wzrost w badaniach teoretycznych: Pozytywna zależność Demokracja jako gwarant ochrony i wdrożenia uprawnień własnościowych (North 1990). Kluczowa rola instytucji demokratycznych w określaniu sposobu reprezentowania preferencji wyborców i tworzenia polityki gospodarczej (Persson, Roland, Tabellini 1997). Negatywna zależność Wpływ grup interesu na demokratyczne rządy (Castanheira i Popov 2000). Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Proces demokratyzacji a wyniki gospodarcze Brak jednoznacznych wniosków w badaniach empirycznych: Przy niskim poziomie demokracji wpływ pozytywny na wzrost, natomiast przy wysokim poziomie – wpływ negatywny (Barro 1996). Pośredni pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy poprzez ułatwienie liberalizacji gospodarczej (Fidrmuc 2001). Brak rozwiniętych instytucji demokratycznych jako jedna z przyczyn rozczarowujących wyników transformacji systemowej w Rosji (Dąbrowski 2004). Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Ekonomiczna Teoria Demokracji Anthony Downs An Economic Theory of Democracy z 1957 r. Demokracja to system, w którym: istnieją przynajmniej dwie konkurujące partie, wybrana partia sprawuje władzę przez jedną kadencję, każdy obywatel dysponuje jednym głosem. Założenia dotyczące preferencji wyborców i partii: Np. preferencje polityczne wszystkich obywateli można w spójny sposób uszeregować na skali od lewicowych do prawicowych. Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Ekonomiczna Teoria Demokracji Zachowanie partii i wyborców: Celem partii politycznych jest wygranie wyborów (maksymalizacja głosów), Wyborcy są racjonalni (dążą do maksymalizacji własnych korzyści politycznych). Wybrane wnioski: W systemie demokratycznym rząd nie może lekceważyć potrzeb obywateli  ze względu na przegraną w politycznej grze rynkowej i utratę władzy. Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Ekonomiczna Teoria Demokracji Wybrane wnioski (cd.): Dlaczego ludzie nie uczestniczą w wyborach? Racjonalny wyborca, Długookresowa wartość z partycypacji, Zjawisko „gapowicza”, Koszty partycypacji – koszty transakcyjne, „Racjonalna ignorancja”. Programy partyjne w systemie dwupartyjnym przy jednoszczytowym rozkładzie preferencji są do siebie podobne, elastyczne i wieloznaczne, w systemie wielopartyjnym są wyraźnie zróżnicowane i względnie jednoznacznie określone. Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Przykłady rozkładu preferencji wyborców Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Demokracja w ujęciu ekonomicznym Propozycja zakresu ćwiczeń: Referat + 3 komentarze: Tekst: R.J. Barro, „Rule of Law, Democracy and Economic Performance”, [w:] 2000 Index of Economic Freedom, The Heritage Foundation. online:www.heritage.org/Index/chapters/pdf/Index2000_Chap2.pdf Omówienie i dyskusja wyników późniejszych badań empirycznych nt. relacji demokracja – wzrost gosp. (np. Acemoglu, Johnson, Robinson 2001; Acemoglu, Robinson 2005; Persson, Tabellini 2007) /ze względu na wsad ekonometryczny to wymaga prezentacji przez prowadzących/ Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Demokracja w ujęciu ekonomicznym Literatura podstawowa: J. Wilkin (red.) Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005, rozdz. 4. L. Filipowicz, K. Opawski: „Teoria wyboru publicznego: wybrane koncepcje badawcze”, Ekonomista, nr 3, 1992. R. Hernández-Murillo, Ch.J. Martinek: „Which Came First – Democracy or Growth?”, The Regional Economist, April 2008. Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008

Demokracja w ujęciu ekonomicznym Literatura dodatkowa: D. Acemoglu, S. Johnson, J.A. Robinson: „The Colonial Origins of Comparative Development: An Empirical Investigation”, The American Economic Review, Vol. 91(5), 2001; s.1369-1401. D. Acemoglu, J.A. Robinson: The Economic Origins of Dictatorship and Democracy, Cambridge University Press, New York 2005. R.J. Barro: „Democracy and Growth”, Journal of Economic Growth, Vol. 1(1), 1996; s. 1-27. A. Downs: An Economic Theory of Democracy, Harper & Row, New York 1957. T. Persson i G. Tabellini: Political Economics, MIT Press 2002. Propozycja zajęć z Ekonomii Politycznej 15.09.2008