PROGRAM OCHRONY NARZĄDU GŁOSU „Dźwięk” Autorzy programu: lek. med. Wiktoria Milas lek. med. Jolanta Kasperska-Sobczyk (współautor kontynuacji) mgr Marta Gnerowicz

PROJEKT PROGRAMU OCHRONY NARZĄDU GŁOSU „Dźwięk”

Światowa Deklaracja Zdrowia (maj 1998) „…jednym z podstawowych praw każdej istoty ludzkiej jest najwyższy możliwy do uzyskania standard zdrowia…” Światowa Deklaracja Zdrowia (maj 1998)

1. Nazwa instytucji: Koordynator Programu: Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Centrum Profilaktyczno-Lecznicze w Łodzi Realizator Programu: Przychodnia Konsultacyjno-Diagnostyczna WOMP CP-L z wchodzącymi w jej skład Poradniami, m.in.. Poradnią Promocji Zdrowia, Poradnią Audiologiczno-Foniatryczną Zakład Rehabilitacji Leczniczej WOMP CP-L Zakład Psychologii WOMP CP-L - Pracownie diagnostyczne WOMP CP-L

2. Komitet odpowiedzialny za wdrożenie-realizację Programu: Lekarz specjalista foniatra Lekarz specjalista laryngolog Lekarz specjalista medycyny pracy Specjaliści ds. Promocji Zdrowia Logopeda Przedstawiciele pracodawcy-szkoły, uczelni realizującej Program (kierownictwo, bhp, kadry, pracownik cieszący się autorytetem)

3. Diagnoza wyjściowa: Głos ludzki, który poprzez fonację, rezonans i artykulację staje się w końcu samoistnym bytem w postaci słowa jest podstawowym narzędziem pracy nauczycieli i absolwentów wydziałów wokalno-teatralnych. W tych grupach zawodowych problemy dotyczące fonacji występują znacznie częściej, stając się niekiedy przyczyną konieczności rezygnacji z pracy w zawodzie, a zatem o wyborze zawodu z użyciem głosu powinna przede wszystkim decydować ocena możliwości narządu głosu i mowy

Występuje szereg przeciwwskazań względnych i bezwzględnych do wykonywania zawodów wymagających obciążeń narządu głosu. Należą do nich (wg A. Obrębowskiego i A. Pruszewicza, 1996): Przeciwwskazania bezwzględne: Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego Brodawczaki krtani Guzki i polipy fałdów głosowych Zaawansowane zmiany zapalne dróg oddechowych (nieżyty suche i zanikowe) Ciężkie schorzenia alergiczne Niewydolność podniebienno-gardłowa Umiarkowany lub głęboki niedosłuch

Przeciwwskazania względne: Nawracające zapalenia dróg oddechowych Nawracające zapalenia migdałków podniebiennych Jednostronna głuchota Istnieje zatem konieczność przeprowadzenia przed podjęciem studiów pedagogicznych, wokalno-teatralnych, przed podjęciem pracy i w trakcie jej wykonywania kompleksowej oceny dróg oddechowych oraz narządu głosu przez lekarza-foniatrę, a w szczególnych przypadkach dodatkowo przez logopedę.

Istnieje zatem konieczność przeprowadzenia przed podjęciem studiów pedagogicznych, wokalno-teatralnych, przed podjęciem pracy i w trakcie jej wykonywania kompleksowej oceny dróg oddechowych oraz narządu głosu przez lekarza-foniatrę, a w szczególnych przypadkach dodatkowo przez logopedę.

Dla prawidłowego funkcjonowania narządu głosu, konieczne jest utrzymanie w zdrowiu całego organizmu, zdobywanie i wykorzystywanie umiejętności opanowywania sytuacji stresowych, walka z nałogami-palenie, alkohol, nie bez znaczenia są także sprzyjające warunki środowiska pracy: Utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza na poziomie 70% Utrzymanie w pomieszczeniach temperatury 18-21oC optymalnej dla pracy głosem Unikanie siedlisk kurzu Unikanie hałasu Unikanie nadmiernego ruchu powietrza

Choroby narządu głosu są w czołówce rozpoznawalnych chorób zawodowych i zajmują w 2009 r. III miejsce. Z pewnością zjawisko występowania chorób zawodowych wśród nauczycieli zmniejszą działania profilaktyczne i wspomagające, dla których podstawą prawną są: - Ustawa o służbie medycyny pracy z dnia 27 czerwca 1997r. Karta Nauczyciela (Ochrona Zdrowia-rozdział 8, Art..73 dotyczący udzielania urlopu dla poratowania zdrowia) Rozporządzenie z dn. 30 lipca 2002r. W sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszan9ia podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach

4. Rodzaj Programu: Program profilaktyki I stopnia – Program informacyjno-szkoleniowy (warsztaty z emisji głosu i ćwiczeń oddechowych, uczenie metod osłabiających napięcie spowodowane dystresem, edukacja w zakresie szkodliwości nałogów i ich sposobów eliminacji) Program profilaktyki II stopnia – Program przesiewowy (konsultacja logopedyczno-laryngologiczna, kwestionariusz do pomiaru stresu) Program profilaktyki III stopnia

5. Główny cel i zadania Programu: Cel Główny: Profilaktyka chorób narządu głosu i promocja zdrowia u osób z zaburzeniami fonacyjnymi. Zadania Programu: Nauka prawidłowej techniki emisji głosu i oddychania Rozpowszechnienie zasad bezpiecznego i higienicznego posługiwania się własnym głosem Diagnostyka wad emisji głosu – badanie przesiewowe (badanie foniatryczno-laryngologiczne, badanie videostroboskopowe)

Zadania Programu cd. Leczenie i rehabilitacja osób z dolegliwościami i ustaloną patologią narządu głosu narażonych na nadmierny wysiłek głosowy Konsultacje foniatryczne i logopedyczne Zmniejszenie liczby zawodowych chorób narządu głosu Edukacja w zakresie szkodliwości nałogów i ich eliminacji w profilaktyce chorób górnych dróg oddechowych (promowanie zdrowego stylu życia)

Zadania Programu cd. Informowanie o przyczynach stresu; kształtowanie skutecznych sposobów indywidualnego radzenia sobie z dystresem; organizowanie grupowych treningów redukujących aktualnie występujący śród pracowników stres Poprawa stanu zdrowia osób objętych Programem Zmniejszenie absencji chorobowej adresatów Programu (wyższa produktywność) Podwyższanie jakości pracy Modyfikacja środowiskowa mająca na celu wyeliminowanie czynników wywołujących choroby narządu głosu nauczycieli

Zadania Programu cd. Doskonalenie jakości świadczeń profilaktycznych służb medycyny pracy związanych z ochroną narządu głosu u nauczycieli Stworzenie sieci szkół promujących ochronę narządu głosu nauczycieli Tworzenie koalicji na rzecz ochrony narządu głosu Wdrażanie w systemy kształcenia na wydziałach pedagogicznych zajęć z prawidłowej emisji głosu

6. Adresaci Programu: Kandydaci na kierunki pedagogiczne, wokalno-teatralne Studenci wydziałów pedagogicznych, wokalno-teatralnych Nauczyciele

Piśmiennictwo Kulmatycki L.: „Jak promować zdrowie krok po kroku” Gniazdowski A.: „Promocja zdrowia w miejscu pracy. Teoria i zagadnienia praktyczne”, IMP, Łódź 1997r. Dudek B.: „Rozwiązywanie problemów związanych ze stresem w miejscu pracy”, Zakład Psychologii Pracy, IMP, Łódź 1998r. Cox T, Cox S.: „Psychosocial and Organizational Hazards at Work, European Occupational Health”, Series No.5, 1993, WHO, Copenhagen. Śliwińska-Kowalska M.: „Głos narzędziem pracy. Poradnik dla nauczycieli, IMP Łodź, 1999r. „Choroby zawodowe w Polsce w 2004r.”, IMP, Centralny Rejestr Chorób Zawodowych.