Sprawozdanie roczne 2009: stan problemu narkotykowego w Europie Niniejsza prezentacja PowerPoint opiera się na notatkach informacyjnych oraz informacjach opracowanych w związku z opublikowaniem Sprawozdania rocznego 2009 w 23 językach. Osoba prowadząca prezentację powinna wcześniej zapoznać się z tymi notatkami. Notatki informacyjne oraz informacje, w tym niniejsza prezentacja PPT oraz Drugnet Europe nr 68, są objęte zakazem publikacji do czasu opublikowania sprawozdania, tj. do godziny 10.00 czasu środkowoeuropejskiego (czas brukselski) w dniu 5 listopada 2009 r. Materiały prasowe (dostępne on-line w 23 językach) Nr 7/2009 – Najnowsze informacje na temat problemu narkotykowego w Europie Sprawozdanie roczne 2008 agencji UE ds. narkotyków (ogłoszenie, nieobjęte zakazem publikacji) Wszystkie podane niżej pozycje są objęte zakazem publikacji: http://www.emcdda.europa.eu/events/2009/annual-report Komunikat Wolfganga Götza, dyrektora EMCDDA z okazji opublikowania Sprawozdania rocznego 2009: Stan problemu narkotykowego w Europie Nr 8/2009 – SPRAWOZDANIE ROCZNE 2009: PRZEGLĄD NAJWAŻNIEJSZYCH USTALEŃ Kokaina i heroina utrzymują dominującą pozycję na europejskiej scenie narkotykowej Nr 9/2009 – NOWE NARKOTYKI: TRUDNOŚCI W „TRAFIENIU DO RUCHOMEGO CELU” Zdaniem EMCDDA innowacja i wyrafinowanie rynku są wyzwaniem dla polityki antynarkotykowej Zob. również streszczenie Wybranych zagadnień UWAGA Odesłania na wykresach odnoszą się do Biuletynu statystycznego 2009 http://www.emcdda.europa.eu/stats09 lub odpowiedniego rozdziału Sprawozdania rocznego 2009   Uwaga: zakaz publikacji do dnia 5 listopada 2009 r. do godz. 10.00 czasu środkowoeuropejskiego (czas brukselski)

Najnowsze informacje na temat problemu narkotykowego w Europie Przegląd zjawiska narkomanii w 30 krajach Europy Dane i analizy: cała Europa i poszczególne kraje Najnowsze tendencje i metody reagowania Wybrane zagadnienia na 2009 r. Jednoczesne używanie różnych narkotyków: schematy i metody reagowania Przestępstwa związane z narkotykami: wymierzanie kary i inne następstwa

Wielojęzyczny pakiet informacyjny Sprawozdanie roczne 2009 w 23 językach http://www.emcdda.europa.eu/events/2009/annual-report Dodatkowe materiały on-line Biuletyn statystyczny Charakterystyki danych krajowych Wybrane zagadnienia Sprawozdania krajowe punktów kontaktowych Reitox

Przegląd sytuacji w 2009 r. Nadal wysoki poziom używania narkotyków w Europie W przypadku większości form stosowania nie obserwuje się jednak dużych wzrostów w używaniu Użycie amfetaminy i ecstasy: ogólnie stały poziom Konopie indyjskie: dowody potwierdzające spadek użycia, szczególnie wśród młodzieży Kokaina i heroina utrzymują dominującą pozycję na europejskiej scenie narkotykowej i niewiele wskazuje na jakąkolwiek poprawę w ostatnim czasie Jednoczesne stosowanie różnych narkotyków: powszechne zjawisko i rosnący problem dla służb

Przegląd sytuacji w 2009 r. Nowe narkotyki: innowacja i wyrafinowanie rynku Coraz większa złożoność i nieprzewidywalność rynku narkotyków syntetycznych Kannabinoidy syntetyczne: najnowsze stadium rozwoju „narkotyków autorskich” Zmiany na rynku ecstasy Oznaki przemieszczania się metamfetaminy w kierunku nowego terytorium

Część I Kokaina Heroina Konopie indyjskie Jednoczesne używanie różnych narkotyków

Kokaina, wciąż najpopularniejszy środek pobudzający w Europie Około 13 mln dorosłych Europejczyków (w wieku 15-64 lat) próbowało kokainy; około 4 mln dorosłych używało jej w ciągu ostatnich 12 miesięcy Problem ten dotyczy głównie obszaru zachodnich krajów UE, natomiast w pozostałych częściach Europy spożycie jest niskie W większości krajów przesyłających informacje obserwuje się tendencję stabilizacyjną lub wzrostową, jeżeli chodzi o używanie kokainy w ciągu ostatniego roku wśród młodzieży W Danii, Hiszpanii, Irlandii, we Włoszech i w Wielkiej Brytanii wskaźnik używania kokainy w ostatnim roku (w grupie wiekowej 15–34 lat) kształtuje się w przedziale od 3,1% do 5,5% Konfiskaty kokainy i badania rodzą obawy dotyczące możliwości dalszego rozprzestrzeniania się

Tendencje w rozpowszechnianiu użycia kokainy w ostatnim roku wśród młodych osób dorosłych (15-34 lat), mierzone na podstawie badań ankietowych populacji Kraje dysponujące co najmniej trzema badaniami

Kokaina — więcej danych… W 2007 r. liczba konfiskat kokainy wzrosła do 92 000 (84 000 w 2006 r.) Ilość skonfiskowanej kokainy zmalała do 77 t w 2007 r. (121 t w 2006 r.) Kokaina jest podawana jako główny narkotyk przez 22% osób rozpoczynających po raz pierwszy leczenie uzależnienia od narkotyków W 2007 r. odnotowano około 500 zgonów związanych z używaniem kokainy

Heroina — koniec tendencji spadkowej Nowe dane potwierdzają zeszłoroczną analizę dotyczącą „stabilnego, ale już nie zmniejszającego się problemu” Obawy, których źródłem są trzy wskaźniki używania heroiny: popyt na leczenie zgony spowodowane przez narkotyki konfiskaty Nie jest to powrót do epidemicznego rozpowszechniania się problemów związanych z heroiną, które miało miejsce w Europie w latach 80. i 90. Konieczna jest jednak czujność — heroina jest nadal odpowiedzialna za większość problemów zdrowotnych i społecznych związanych z używaniem narkotyków

Znaki ostrzegawcze (i): popyt na leczenie Od 1,2 do 1,5 mln osób problemowo używających opiatów (UE + Norwegia) Nadal odbywa się werbowanie nowych osób do używania heroiny W 2007 r. liczba nowych zgłoszeń na leczenie (heroina jako główny narkotyk) była o 6% większa niż w 2002 r. Osiem krajów zgłosiło, że w latach 2006-2007 w przypadku osób zgłaszających się na leczenie, u których głównym problemem była kokaina: nastąpił wzrost ich liczby zwiększył się ich udział procentowy wśród wszystkich pacjentów

Tendencja dotycząca szacowanej liczby nowych pacjentów zgłaszających się na leczenie według głównego używanego narkotyku w latach 2002-2007

Znaki ostrzegawcze (ii): zgony spowodowane przez narkotyki W latach 1990-2006 każdego roku w Europie odnotowywano od 6 400 do 8 500 zgonów spowodowanych przez narkotyki Większość przypadków śmiertelnego przedawkowania ma związek z opiatami (na ogół ponad 85%) Po utrzymującej się w latach 2000-2003 tendencji spadkowej w zakresie liczby zgonów spowodowanych przez narkotyki późniejsze dane wskazują na wzrost W 2007 r. w 13 z 18 objętych sprawozdaniem odnotowano wzrost

Znaki ostrzegawcze (iii): konfiskaty W latach 2002-2007 liczba odnotowanych przypadków konfiskaty heroiny (UE + Norwegia) zwiększała się średnio około 4% rocznie Szacuje się, że w 2007 r. dokonano 56 000 konfiskat (51 000 w 2006 r.) Ilość skonfiskowanej heroiny (UE + Norwegia) zmniejszyła po 2002 r., lecz wzrosła ponownie z 8,1 t w 2006 r. do 8,8 t w 2007 r. W Turcji, ważnym kraju tranzytowym na szlaku heroiny trafiającej do UE , w 2007 r. skonfiskowano rekordową ilość tego narkotyku – 13,2 t (2,7 t w 2002 r.)

Konopie indyjskie — ograniczenie używania Około 74 mln Europejczyków (w wieku 15-64 lat) próbowało konopi indyjskich; 41,5 mln to młode osoby dorosłe (w wieku 15–34 lat) 17 mln młodych osób dorosłych próbowało tego narkotyku w ostatnim roku Nowe dane potwierdzają jednak zeszłoroczną ocenę dotyczącą ogólny spadek popularności konopi indyjskich, zwłaszcza wśród młodzieży Tendencja spadkowa jest szczególnie wyraźna wśród dzieci w wieku szkolnym Dane zebrane w badaniach ankietowych w szkołach w USA i Australii także świadczą o tendencji spadkowej od początku XXI w.

Konopie indyjskie — dzieci w wieku szkolnym Różne schematy używania konopi indyjskich wśród dzieci w wieku szkolnym (15–16 lat) w Europie (badania ESPAD w latach 1995, 1999, 2003, 2007) Kraje zachodnioeuropejskie oraz Chorwacja i Słowenia — spadek lub ustabilizowanie się liczby przypadków jednokrotnego użycia konopi indyjskich w 2007 r. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej — tendencja wzrostowa obserwowana do 2003 r. może się obecnie stabilizować (tylko na Słowacji i Litwie odnotowuje się ponad 3-proc. wzrost) Europa Północna i Południowa — ogólnie bardziej stabilny lub niski wskaźnik jednokrotnego użycia konopi indyjskich od połowy lub końca lat 90. do 2007 r.

Różne schematy tendencji w rozpowszechnieniu jednokrotnego użycia konopi indyjskich przez uczniów w wieku 15-16 lat 3 2 1 UWAGA: TEN SLAJD ZAWIERA ANIMACJĘ. TRZY ELEMENTY GRAFICZNE ILUSTRUJĄ PUNKTY Z POPRZEDNIEGO SLAJDU. W CELU URUCHOMIENIA ANIMACJI NALEŻY WŁĄCZYĆ POKAZ SLAJDÓW.

Rozpowszechnienie używania konopi indyjskich Rozpowszechnienie używania konopi indyjskich. Porównanie tendencji w zakresie średniej (nieważonej) jednokrotnego użycia konopi indyjskich (w %) wśród uczniów w wieku 15-16 lat w Europie, USA i Australii

Konopie indyjskie — młode osoby dorosłe Używanie konopi indyjskich w ostatnim roku przez młode osoby dorosłe (w wieku 15-34 lat): ogólna stabilizacja lub spadek w latach 2002-2007 Mniej optymistyczna jest liczba osób, które używają konopi indyjskich w sposób regularny lub intensywny w Europie Nawet 2,5% wszystkich młodych Europejczyków może na co dzień używać konopi indyjskich Duża populacja objęta ryzykiem i znajdująca się w potrzebie Przykład innowacyjnej metody reagowania: interwencje w zakresie leczenia uzależnień od narkotyków za pośrednictwem Internetu

Tendencje w zakresie rozpowszechnienia używania konopi indyjskich w ostatnim roku wśród młodych osób dorosłych (w wieku 15-34 lat), mierzone na podstawie krajowych badań ankietowych Kraje dysponujące co najmniej trzema badaniami

Jednoczesne używanie różnych narkotyków — schematy i metody reagowania Jednoczesne używanie różnych narkotyków – norma w Europie „Jednoczesne stosowanie połączeń różnych substancji wywołuje lub komplikuje problemy, z którymi się mierzymy” Wzrost ryzyka i utrudnienie leczenia Prawie wszystkie rodzaje jednoczesnego używania różnych narkotyków wiążą się ze spożyciem alkoholu „Wybrane zagadnienie” — przegląd przedmiotowego problemu u: dzieci w wieku szkolnym (15–16 lat) młodych osób dorosłych (15–34 lat) osób problemowo używających narkotyków

Jednoczesne używanie różnych narkotyków — dzieci w wieku szkolnym Wśród przebadanych dzieci w wieku szkolnym (15–16 lat) w 22 krajach: 20% zadeklarowało spożycie alkoholu w połączeniu z paleniem tytoniu w ostatnim miesiącu 6% - użycie konopi indyjskich w połączeniu ze spożyciem alkoholu lub paleniem tytoniu 1% - użycie konopi indyjskich w połączeniu ze spożyciem alkoholu lub paleniem tytoniu przy jednoczesnym użyciu co najmniej jednego innego narkotyku (ecstasy, kokainy, amfetaminy, LSD lub heroiny) Jednoczesne używanie różnych narkotyków może zwiększyć ryzyko reakcji toksycznych i wiąże się z większym ryzykiem przewlekłych problemów zdrowotnych

Jednoczesne używanie różnych narkotyków — młode osoby dorosłe Wśród młodych osób dorosłych (w wieku15–34 lat), jednoczesne używanie różnych narkotyków może być oznaką utrwalonych schematów używania substancji, które może prowadzić do przewlekłych problemów zdrowotnych, ale również wiąże się z wysokim ryzykiem w czasie wolnym Prawdopodobieństwo użycia w ostatnim roku konopi indyjskich wśród osób w tej grupie wiekowej, spożywających alkohol często lub w dużych ilościach, jest od dwóch do sześciu razy większe niż w populacji ogólnej Prawdopodobieństwo użycia kokainy w tym czasie jest wśród tych osób od dwóch do dziewięciu razy większe.

Jednoczesne używanie różnych narkotyków — osoby problemowo używające narkotyków Szczególnie wysoki wskaźnik wśród osób problemowo używających narkotyków Może powodować pogorszenie złego stanu zdrowia tych osób, skutkując zwiększonym ryzykiem i możliwościami wystąpienia poważnych konsekwencji Z przeprowadzonej niedawno analizy wynika, że ponad połowa (57 %) osób zgłaszających się na leczenie zadeklarowała problemy z co najmniej dwoma różnymi narkotykami Analizy toksykologiczne przeprowadzane w następstwie śmiertelnego przedawkowania wykazują często obecność więcej niż jednej substancji Ograniczenie jednoczesnego używania różnych narkotyków wśród osób problemowo używających narkotyków jest trudnym zadaniem

Część II Trudności w „trafieniu do ruchomego celu” Wykrywanie nowych narkotyków Monitorowanie Internetu „Spice” Ecstasy Metamfetamina

Trudności w „trafieniu do ruchomego celu” Innowacja i stopień zaawansowania rynku stanowią wyzwanie dla polityki antynarkotykowej Rosnąca złożoność i nieprzewidywalność rynku narkotyków syntetycznych Dostawcy są obecnie bardzo „innowacyjni” pod względem procesu produkcyjnego, asortymentu i marketingu „Rosnący stopień zaawansowania” możliwości wprowadzania na rynek legalnych alternatyw dla substancji nielegalnych (tzw. „legalnych dopalaczy”) Szeroka gama substancji i rosnące wykorzystanie Internetu

Wykrywanie nowych narkotyków Europe robi postępy w wykrywaniu nowych narkotyków System wczesnego ostrzegania UE (mechanizm szybkiego reagowania utworzony w 1997 r.) wykrył do tej pory ponad 90 substancji W 2008 r. państwa członkowskie UE zgłosiły EMCDDA i Europolowi 13 nowych środków psychoaktywnych Po raz pierwszy wśród zgłoszonych narkotyków pojawił się syntetyczny kannabinoid – JWH-018 Syntetyczne kannabinoidy – najnowsze stadium rozwoju tzw. „narkotyków autorskich” (ang. designer drugs)

Monitorowanie internetu Monitorowanie internetu — „coraz istotniejszy element identyfikacji nowych tendencji dotyczących narkotyków” Obecnie internet jest znaczącym miejscem handlu substancjami psychoaktywnymi W 2009 r. EMCDDA zbadało 115 sklepów internetowych w 17 krajach europejskich Większość stron internetowych punktów sprzedaży detalicznej on-line jest zarejestrowana w Wielkiej Brytanii (37%), Niemczech (15%), Holandii (14%) i Rumunii (7%) Innowacje na rynku internetowym obejmują rozwój odrębnych marek i stosowanie atrakcyjnych opakowań, czego najlepszym przykładem jest „spice”.

Czy „spice” to przedsmak tego, co ma nadejść? Produkty sprzedawane pod nazwą „spice” są monitowane za pośrednictwem systemu wczesnego ostrzegania od początku 2008 r. Według informacji na opakowaniu jest to mieszanka substancji roślinnych lub ziołowych (sprzedawanych często jako kadzidło), jednak niektóre partie zawierają także syntetyczne kannabinoidy (np. JWH-018) Składniki te nie zostały wymienione w informacji o produkcie, a zatem mogły zostać spożyte nieświadomie Około 48% ze 115 internetowych zbadanych punktów sprzedaży detalicznej oferowała „spice”

Zmiany na rynku ecstasy Większość tabletek ecstasy zbadanych do 2007 r. zawierała zazwyczaj MDMA lub inną substancję podobną do ecstasy (np. MDA, MDEA) W niektórych krajach sytuacja ta może ulegać zmianie: około połowa tabletek „ecstasy” skonfiskowanych lub sprzedanych w Danii i Holandii nie zawierała MDMA (w zamian zawierały one mCPP) Zmiany na rynku ecstasy mogą być efektem coraz bardziej skutecznych wysiłków mających na celu zapobieganie zmianie zastosowania prekursorów Niedobór PMK, kluczowego prekursora używanego przy produkcji MDMA może być jedną z przyczyn niedawnych zmian

Metamfetamina zmierza w kierunku nowego terytorium Metamfetamina nie zaistniała jeszcze znacząco na rynku narkotyków pobudzających w Europie Zachodniej (nadal dominuje kokaina lub amfetamina) Są jednak pewne oznaki tego, że metamfetamina zaczyna zmierzać w kierunku nowego terytorium (poza Czechy) Problemy z metamfetaminą wzrosły na Słowacji; wydaje się również , że narkotyk ten staje się coraz bardziej dostępny w krajach północnej Europy, takich jak Norwegia i Szwecja Kilka nowych miejsc produkcji metamfetaminy może być zlokalizowanych na Litwie, której położenie geograficzne może ułatwiać sprowadzanie prekursora metamfetaminy – BMK – spoza UE

Metamfetamina – Norwegia i Szwecja W 2007 r. w Europie zgłoszono blisko 4500 przypadków konfiskaty metamfetaminy w ilości około 340 kg Norwegia odnotowała zdecydowanie największą liczbę konfiskat (1 284) oraz największą ilość odzyskanej metamfetaminy (167 kg) Drugą największą ilość metamfetaminy (51 kg) w Europie skonfiskowano w Szwecji Produkcja metamfetaminy w Europie odbywa się na ogół w małych laboratoriach „kuchennych” w Czechach Europol donosi obecnie o istnieniu pewnej liczby większych laboratoriów w innych częściach Europy (np. w Niemczech i Holandii)

Zakłady produkcji skonfiskowanej metamfetaminy w 2008 r Zakłady produkcji skonfiskowanej metamfetaminy w 2008 r. i główne przepływy handlowe

Część III Leczenie dzisiaj Wybrane zagadnienia: przestępstwa związane z narkotykami Opracowanie skutecznej polityki antynarkotykowej w Europie i poza jej granicami

Leczenie  od rozwiązania uniwersalnego do rozwiązań ukierunkowanych Usługi skierowane do osób używających narkotyki stają się coraz bardziej zróżnicowane i oferowane w ramach zintegrowanego pakietu świadczeń Interwencje z zakresu zmniejszania szkód i leczenia są często powiązane i oferowane przez te same podmioty Szacuje się, że w 2007 r. w Europie około 650 000 osób używających opioidy zostało poddanych leczeniu zastępczemu Zakres leczenia jest nadal niejednolity (np. ograniczony dostęp do leczenia poza obszarami metropolitalnymi, niewielki odsetek leczenia zastępczego w państwach członkowskich na wschodzie UE) Włączenie leczenia uzależnienia od narkotyków do ogólnej opieki zdrowotnej może przyczynić się do rozszerzenia zakresu świadczenia leczenia Większa liczba projektów zajmuje się potrzebami osób używających środków pobudzających i konopi indyjskich

Tendencja w zakresie liczby pacjentów korzystających z leczenia zastępczego uzależnienia od opiatów w latach 1993-2007 w UE-27

Przestępstwa związane z narkotykami: wymierzanie kary i inne następstwa Niewiele wiadomo na temat następstw przestępstw związanych z narkotykami Wybrane zagadnienie — krok w kierunku wypełnienia tej luki informacyjnej Badanie, co dzieje się z osobami łamiącymi przepisy antynarkotykowe w 26 krajach Analiza statysty krajowych (policja, prokuratura, sądy) według : rodzaju przestępstwa (użytek prywatny, rozprowadzanie) rodzaju następstwa (kara grzywny, pozbawienie wolności, leczenie, prace społeczne) Wyroki pozbawienia wolności są rzadko wydawane w przypadku używania lub posiadania narkotyków; są powszechne w przypadku przestępstw związanych z ich rozprowadzaniem

Opracowanie skutecznej polityki antynarkotykowej w Europie i poza jej granicami Zarówno Unia Europejska, jak i Organizacja Narodów Zjednoczonych odnowiły swoje antynarkotykowe plany działania W obu tych planach podkreśla się znaczenie monitorowania i oceny w celu poprawy polityki antynarkotykowej Prawie wszystkie państwa członkowskie UE posiadają krajową strategię antynarkotykową lub plan działania Dwie trzecie z nich planuje przeprowadzenie oceny tych dokumentów w zakresu polityki