KOMUNIKACJA WERBALNA I NIEWERBALNA Opracowała: mgr Ewa Cieńciała

Komunikacja interpersonalna Komunikacja interpersonalna to wymiana informacji między jej uczestnikami. Od prawidłowej komunikacji zależą w dużej mierze nasze dobre relacje z otoczeniem: z naszymi dziećmi, rodziną, sąsiadami, współpracownikami itd. I nie chodzi tylko o stosowanie powszechnie uznawanych form grzecznościowych.

Komunikację werbalną czyli słowną Komunikacja: Dzieli się na: Komunikację werbalną czyli słowną Komunikację niewerbalną czyli bezsłowną obejmującą gesty, mimikę i mowę ciała. Około 65% naszych komunikatów ma charakter niewerbalny. Dokonuje się w dużej mierze bez udziału naszej świadomości, gdyż w niewielkim stopniu potrafimy kontrolować np. drżenie rąk, zmianę wielkości źrenic czy ekspresję wokalną głosu.

Komunikacja niewerbalna może wyrażać się poprzez: 1. Sposób, w jaki tworzymy otoczenie fizyczne, w którym pracujemy i mieszkamy 2. Sposób, w jaki: siedzimy, stoimy, chodzimy, kontaktujemy się wzrokowo 3. Nasze otoczenie: dom, pracę, samochód, rodzinę, przyjaciół 4. Ton głosu 5. Nasz wygląd: twarz, włosy, ciało, odzież i jej kolor, kobiecość 6. Wzdychanie, płacz, marszczenie brwi, uśmiechanie się, śmiech, błaznowanie 7. Gesty i odległość w jakiej stoimy od kogoś

Efektywność dobrego komunikowania się zależy od: uczuć słuchania mówienia

Aktywne słuchanie: Koncentracja uwagi Kontakt wzrokowy Używanie zachęcających zwrotów Otwartość Powstrzymywanie się od wyrażania naszych opinii Empatia Parafrazowanie „Język ciała”

Podstawowe zasady sztuki słuchania: Motywacja – bądź skoncentrowany, zainteresowany, znaj swój cel Cierpliwość – wysłuchaj, nie przerywaj Wrażliwość – odbieraj, zauważ nawet najmniejsze szczegóły, niech „mowa ciała” będzie w zgodzie z wypowiadanymi słowami Aktywność – dostrój się do rozmówcy, dopytuj, „podążaj” za rozmówcą Wsparcie – twórz atmosferę porozumienia, wyrażaj aprobatę, zachętę, potwierdzaj zrozumienie

Taktyki aktywnego słuchania: 1.Potwierdzenie –dawaj sygnały słowem i gestem, że słuchasz i rozumiesz rozmówcę 2. Dostrojenie – przyjmij podobne ułożenie ciała, gesty zasadnicze, tempo mowy i słownictwo 3. Aprobata – sygnalizuj, że aprobujesz rozmówcę, że myślisz podobnie 4. Parafraza – ujmuj w inne słowa sens usłyszanej wypowiedzi, sprawdzaj czy dobrze się rozumiecie 5. „Echo” – powtarzaj okresowo, niemal wiernie, słowa rozmówcy 6. Ujawnienie emocji – przerywaj gdy argumenty mają charakter emocjonalny i dopytuj o emocje rozmówcy

Komunikacja jest nieefektywna, gdy: Jesteś tak bardzo przejęta(y), tym co chcesz powiedzieć, że nie zwracasz uwagi na to co mówią inni Czekasz tylko na to żeby wejść w słowo mówiącemu i przedstawić swój punkt widzenia Słuchasz wybiórczo, słyszysz tylko to co chcesz usłyszeć Przerywasz mówiącemu i kończysz za niego wypowiedź, zniekształcając ją dla własnych celów

Bariery komunikacyjne (fizyczne i psychiczne): 1. Różnice kulturowe 2. Brak umiejętności decentracji – Pełne zrozumienie rozmówcy jest możliwe dzięki przyjęciu jego perspektywy. Ktoś kto całą swoją świadomość skupia na sobie nie jest zdolny przyjąć innego niż własny punkt widzenia, nie może być ani dobrym słuchaczem, ani dobrym rozmówcą 3. Utrudnienia percepcyjne – rozmówca mówi zbyt szybko, niewyraźnie, jąka się 4. Stereotypy – łatwiej zgodzimy się z poglądami osoby o wyższym statusie społecznym, niż z poglądami osób o niższym statusie (szkodliwy stereotyp)

cd. 5. Wybiórczość uwagi – koncentrowanie się na określonych faktach zamiast na całokształcie wypowiedzi 6. Samopoczucie – stan psychofizyczny doraźnie zmienia sposób postrzegania zdarzeń

Blokady komunikacyjne: Rozkaz : „musisz”, „masz to zrobić!”, „zrób!”, „nie skarż!”, „inni rodzice mogą, ale ja nie!” Oskarżenia i groźby (odzwierciedlają strach, wrogość, tendencję do sprawdzania): „jeśli to zrobisz to…….”, „jeszcze raz to……”, „zrób jeszcze raz a zobaczysz…..” Moralizowanie, prawienie kazań, pouczanie (gdy dominuje chęć obrony własnego stanowiska): „nie zrobiłeś….!”, „nie powinieneś tak myśleć…..!” Dawanie rad, propozycji, gotowych rozwiązań : (zniechęcanie do przemyśleń, własnych rozwiązań, wzbudzanie poczucia zależności i w konsekwencji buntu): ”dlaczego tak nie zrobiłeś?!.....”, „ja to bym tak zrobił !.......”, „idź zaprzyjaźnij się z kilkoma koleżankami”

cd. 5. Odwoływanie się do odpowiedzialności (wywołuje złość): „kiedy byłem w twoim wieku!….”, „za moich czasów……..” 6. Ocena, krytyka, oskarżanie (krytyka rodzi krytykę, może wywołać kompleks niższości): „znowu ci to nie wyszło…”, „to wszystko przez ciebie”, „ja nie dałbym ci więcej niż 3” 7. Chwalenie, aprobowanie, poparcie w sytuacji , kiedy nie zgadza się to z samooceną jest odczuwane jako manipulacja i wywołuje brak szacunku i wrogość 8. Obrażanie, przezywanie, ośmieszanie (agresja budzi agresję): „zachowałeś się jak łobuz, gangster”, „jak na ciebie patrzę jestem za aborcją”

cd. 9. Przesadne analizowanie, diagnozowanie, interpretowanie 10. Uspakajanie, pocieszanie gdy dziecko przeżywa naprawdę głęboki kryzys czy niepowodzenie 11. Natarczywe przesłuchiwanie, wypytywanie, śledztwa, badanie, „łapanie za słówka”, wciąganie do śledztwa osób postronnych np. kolegów, sąsiadów (rodzi brak zaufania) 12. Odwracanie uwagi, kpina, izolacja emocjonalna np.. „ciche dni”- ukaranie przez milczenie

Sposoby kontaktowania się ułatwiające dobrą komunikację z otoczeniem: Bądź swobodny Nie przesadzaj z powagą Miej poczucie humoru Nagradzaj i chwal gdy coś dobrze wyjdzie Dostrzegaj wygląd Wspieraj słowem: „widzę, że się bardzo starasz , a to trudne zadanie” Słuchaj uważnie tego co dziecko mówi Zaufaj „językowi ciała” Używaj odpowiedniej tonacji głosu Zachęcaj do jak największej samodzielności

cd. Dziel się doświadczeniami (sens ma uczenie się przed doświadczeniami) Staraj się unikać pozycji sędziego Stawiaj pytania otwarte Unikaj pytań z zawartą gotową odpowiedzią Unikaj pytań „dlaczego” Unikaj pytań piramidowych Nie nagłaśniaj czyjegoś skrępowania czy zawstydzenia Nie żartuj z wyglądu