Co to jest i dlaczego jest „be” ? KORUPCJA Co to jest i dlaczego jest „be” ?

Alegoria przedstawiająca zjawisko korupcji (Elihu Vedder, amerykańskie malarz symbolista, fresk z 1896 r.)

W rozumieniu art. 2 cywilnoprawnej konwencji o korupcji sporządzonej w Strasburgu dnia 4 listopada 1999 r. korupcją jest żądanie, proponowanie, wręczanie lub przyjmowanie, bezpośrednio lub pośrednio, łapówki lub jakiejkolwiek innej nienależnej korzyści lub jej obietnicy, które wypacza prawidłowe wykonywanie jakiegokolwiek obowiązku lub zachowanie wymagane od osoby otrzymującej łapówkę, nienależną korzyść lub jej obietnicę.

Korupcja (łac. corruptio - zepsucie) nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści

Najczęściej spotykane działania o charakterze korupcyjnym: przekupstwo (łapownictwo), wykorzystywanie środków budżetowych i majątku publicznego do celów prywatnych lub osobistych korzyści, płatna protekcja, handel wpływami, np. poparcie w wyborach lub finansowanie partii politycznej w zamian za zdobycie wpływów, nieprawidłowości dot. zamówień publicznych, kontraktów, koncesji czy decyzji sądów, uchylanie się przed obowiązkiem celnym, podatkowym itp., świadome, niezgodne z prawem dysponowanie środkami z budżetu państwa i majątkiem, który jest dobrem publicznym, faworyzowanie, nepotyzm, kumoterstwo.

1. Łapownictwo/przekupstwo Najczęściej spotykaną formą korupcji jest łapownictwo i przekupstwo. W prawie karnym spotyka się dwie jego odmiany: bierną /łapownictwo/, dotyczy tych, którzy otrzymują i czynną /przekupstwo/, dotyczy tych, którzy proponują. Kodeks Karny określa łapownictwo bierne także jako sprzedajność. Na mocy tego artykułu można skazać funkcjonariusza publicznego, który łapówkę przyjmuje. Przestępstwem jest też żądanie łapówki przez policjanta wydziału ruchu drogowego, ale także uzależnianie sposobu leczenia pacjenta przez lekarza od stosownej gratyfikacji.

2. Korzyść majątkowa lub osobista Korzyść majątkową stanowią rzeczy, świadczenia, prawa majątkowe (np. darowizna, zwolnienie z długu, zawarcie korzystnej umowy, wygranie przetargu). Są to dobra, których wartość można wyrazić w pieniądzach. Może więc nią być umowa np. pożyczka udzielona na korzystnych warunkach Korzyść osobista - to taka, która nie ma charakteru materialnego. Może nią być awans, albo ograniczenie obowiązków zawodowych, odznaczenie państwowe lub branżowe, albo przyjęcie na praktykę, na staż, wysłanie na zagraniczne stypendium.

3. Płatna protekcja Uprzejmość i protekcja stają się przestępstwem w chwili, kiedy ktoś, powołując się na wpływy w jakiejś instytucji, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę. Tego typu "usługi" może świadczyć np. instruktor przygotowujący do egzaminu na prawo jazdy, gdy zapewni, że może nam pomóc zdać egzamin, pod warunkiem, że zostanie za to dodatkowo wynagrodzony. Porozmawia wówczas z egzaminatorem. Ktoś może nam obiecać, że za pewną kwotę pieniędzy obiecuje porozmawiać z dyrektorem szkoły, który jest jego znajomym i na pewno nasze dziecko dostanie się wtedy do wymarzonej szkoły. Płatna protekcja polega więc na tym, że ktoś chce być opłacony w zamian za swoje wstawiennictwo.

4. Nadużycie władzy publicznej Funkcjonariusz publiczny może przekroczyć swoje uprawnienia (np. urzędnik wydać zgodę na prowadzenie działalności gospodarczej, choć nie ma do tego uprawnień) albo nie dopełnić obowiązku (np. funkcjonariusz Urzędu Celnego, w zamian za gratyfikację finansową, nie sprawdzi wartości towaru podlegającego ocleniu). Władzy może nadużywać określona osoba, lub całe grono, na przykład samorząd lokalny może zdecydować o oddaniu atrakcyjnego gruntu w nieodpłatne użytkowanie wieczyste, gdy grunt taki można było atrakcyjnie sprzedać i uzyskać środki dla budżetu miasta.

5. Korupcja wyborcza Szczególność tego procederu polega na tym, że to funkcjonariusz publiczny oferuje korzyści w zamian za poparcie dla siebie, a "zwykły człowiek" z tych korzyści korzysta. Mogą to być przeróżne sytuacje. Od najbardziej prymitywnych: zdobywania przychylności wyborców dzięki suto zastawionym stołom, aż do szczególnych obietnic pracy, awansu, załatwienia sprawy. Osoba, która oddaje głos wyborczy "przehandlowuje" swoje poparcie w zamian za określone korzyści.

6. Korupcja gospodarcza Wszędzie tam, gdzie o decyzjach gospodarczych nie decyduje najlepsze rozwiązanie, ale inne niż ekonomiczne względy i uwikłane są w to prywatne korzyści -mówimy o korupcji w sferze gospodarczej. Pracownik firmy ubezpieczeniowej w zamian za otrzymaną korzyść może fałszywie napisać protokół szkód powypadkowych. Trzech dyrektorów firm prywatnych może się umówić między sobą jakie składają oferty w jednym przetargu i która z tych firm wygrywa. Szef firmy czy księgowy posiada dane o swoim przedsiębiorstwie, jego kondycji, udziale w rynku, zamierzeniach eksportowych, czy importowych. Może je sprzedać, może - po to by osiągnąć własne korzyści - podejmować złe decyzje dla firmy. Może na przykład podpisać umowę z dostawcą, choć nie była to najkorzystniejsza propozycja. Może też budować nową siedzibę spółki nie tam, gdzie było to najkorzystniejsze, lecz tam, gdzie zarządza ktoś z nim zaprzyjaźniony.

7. Korupcja sportowa Przestępstwem jest sprzedajność, jak i przekupstwo w sporcie. W procederze z jednej strony bierze udział płacący, z drugiej strony sportowiec, czy sędzia. Podlega karze ten, kto organizując profesjonalne zawody sportowe lub w nich uczestnicząc, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik tych zawodów.

Oto kilka przykładów z życia: KORUPCJA to bardzo złożony proceder występujący zawsze wtedy gdy ktoś wykorzystuje swoją funkcję lub pozycję, by zaspokoić czyjeś oczekiwania, a w zamian za to otrzymuje jakieś nienależne korzyści. Oto kilka przykładów z życia: Wojewoda, który jeździ służbowym samochodem na prywatne wakacje. Lekarz, który każe sobie zapłacić za przyjęcie pacjenta do szpitala. Lekarz, który uzależniania sposób leczenia pacjenta od stosownej gratyfikacji.

Urzędnik, który czeka na prezent w zamian za szybsze rozpatrzenie sprawy. Kierowca starego samochodu, który proponuje w stacji diagnostycznej, że dodatkowo zapłaci za pozytywny przegląd samochodu, choć ten jest niesprawny. Poseł, który domaga się zmiany przepisów ustawy, tak by były one korzystne dla firmy, w której jest pracownikiem, albo członkiem rady nadzorczej.

Dyrektor przedsiębiorstwa, który zatrudnia swoich krewniaków poza przyjętymi procedurami (uprawia nepotyzm). Poseł, który "wstawia" się (czyli uprawia kumoterstwo) za swoimi przyjaciółmi partyjnymi. Policjant wydziału ruchu drogowego, który żąda łapówki za odstąpienie od wypisania mandatu karnego

Polska zajęła 67 lokatę, ex aequo z Chorwacją, Peru i Sri Lanką. Według badania Transparency International (Wskaźnik Percepcji Korupcji, Corruption Perceptions Index, CPI), przeprowadzonego w 2004 roku w 146 państwach, jako najmniej łapówkarskie (najbardziej "przejrzyste") postrzegane są: 1) Finlandia, 2) Nowa Zelandia, 3) Dania, 4) Islandia, 5) Singapur, 6) Szwecja, 7) Szwajcaria, 8) Norwegia, 9) Australia, 10) Holandia. Polska zajęła 67 lokatę, ex aequo z Chorwacją, Peru i Sri Lanką.

Mapa przedstawiająca indeks perception of corruption dla poszczególnych państw

Dlaczego Urząd Miejski w Trzebiatowie wolny jest od korupcji ? Ponieważ: Stosuje się do odpowiednich unormowań prawnych, które ograniczają lub wręcz uniemożliwiają pojawienie się „wirusa” korupcji na terenie urzędu Odpowiednie zapisy w Statucie Gminy, w Regulaminie Urzędu, dokumentach związanych z procedurami finansowo-księgowymi i innymi ograniczają możliwość korumpowania urzędników Stosuje się do zasad narzuconych przez projekt pn. Przejrzysta Polska/ Przejrzysty Trzebiatów

Trzebiatowski Urząd Miejski w programie „PRZEJRZYSTA POLSKA” Do akcji w 2005 roku zgłosiło się blisko 800 samorządów! Ponad połowa z nich ukończyła program i uzyskała certyfikat udziału Udział w programie PP polegał na zrealizowaniu minimum sześciu zadań obowiązkowych oraz zadań dodatkowych. Zadania odpowiadały sześciu zasadom dobrego rządzenia: - przejrzystości, - przeciwdziałania korupcji, - partycypacji społecznej, - przewidywalności, - fachowości - rozliczalności

Jakie zadania zrealizowano ? Opracowano opis usług świadczonych w urzędzie. Opracowano systemu oznakowania wewnętrznego w urzędzie. Utworzono punkt obsługi interesanta. Stworzono sieć tablic informacji lokalnej, zapewniających skuteczny, powszechny dostęp do informacji.

Wypracowano i wdrożono kodeks etyczny pracowników urzędu. Przygotowano i wdrożono kodeks etyczny radnego rady miejskiej. Wprowadzono stałe terminy obrad rady miejskiej (harmonogram) oraz umieszczenie w nim kluczowe dla społeczności decyzje (budżet, dotacje dla organizacji pozarządowych, roczne raporty jednostek organizacyjnych itp.). Wprowadzono procedury naboru na każdy wakat w urzędzie miasta. Procedura zawiera wymóg konkursów na stanowiska kierownicze. Wprowadzono systemu oceny pracy urzędników.

Urząd musi stosować procedurę zamówień publicznych. Każda faktura, rachunek i inny dokument na podstawie którego wydawane są pieniądze podpisywany jest przez kilka osób. Każda większa niż 1000 zł kwota płacona jest przez urząd w formie przelewu bankowego a nie gotówkowo.

Co się odwlecze, to … Pan Marian prowadzi firmę budowlano - remontową. Kilka lat temu brał udział w przetargu ogłoszonym przez władze samorządowe na budowę zespołu szkół. Do przetargu stawały firmy z całego powiatu. Przed złożeniem dokumentów przetargowych spotkał swojego sąsiada, który pełnił wtedy funkcję zastępcy burmistrza. Poszli na wspólny obiad. Przy stole zaczęli rozmawiać o tym, że sąsiedzi powinni sobie pomagać, powinni się wspierać. Pan Marian zgodził się z opinią wiceburmistrza. Szczególnie, gdy ten opowiedział mu o kryteriach na podstawie których komisja przetargowa będzie oceniała oferty. Pan Marian nieco zmodyfikował swoją ofertę i wygrał. Dostał zamówienie na inwestycję wartą kilkaset tysięcy złotych. Nie zdziwił się, gdy zastępca burmistrza zapytał go, czy może mu podesłać kilku swoich pracownika do drobnych prac remontowych w jego domu. Ekipa pana Mariana remontowała dom samorządowego urzędnika przez trzy tygodnie. Przeprowadzili remont kapitalny wart około 45 tysięcy złotych. Niby nikt nie wiedział o układzie z urzędnikiem, ale jakoś pan Marian niechętnie przystępował do kolejnych kontraktów. Po dwóch latach postanowił przyznać się do popełnionego czynu. Złożył odpowiednie zawiadomienie w prokuraturze rejonowej. Ta na podstawie jego zeznań rozpoczęła śledztwo przeciwko zastępcy burmistrza ….

EPILOG … (NIE)SZCZĘŚLIWY KONIEC