Rewitalizacja w pracach Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju Konkurs dla samorządów: Modelowa Rewitalizacja Miast Rajmund Ryś Dyrektor Departamentu Polityki Przestrzennej w MIiR Warszawa, 30 kwietnia 2015 r.

REWITALIZACJA W PROJEKTACH DOKUMENTÓW RZĄDOWYCH projekt KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJ [KPM] W dokumencie przedstawiono m.in. jak prawidłowo prowadzić w mieście działania rewitalizacyjne oraz jaka będzie polityka rządu względem miast w kontekście wyzwań rewitalizacji projekt NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI [NPR] Dokument rządowy mający stworzyć ramy i bardziej przyjazne warunki dla sprawniejszego prowadzenia rewitalizacji w Polsce projekt USTAWY O REWITALIZACJI Rozwiązania legislacyjne dla usprawnienia procesu rewitalizacji WYTYCZNE W ZAKRESIE REWITALIZACJI W PROGRAMACH OPERACYJNYCH NA LATA 2014-2020 Wymagania wobec instytucji zarządzających programami operacyjnymi dot. finasowania projektów rewitalizacyjnych ze środków UE INFORMACJA I EDUKACJA KONKURS DOTACJI - DZIAŁANIA PILOTAŻOWE

UWARUNKOWANIA PROCESU REWITALIZACJI: POWSZECHNOŚĆ PROBLEMU [ok. 20% terenów miast jest zdegradowana] WIELE TYPÓW OBSZARÓW oraz RÓŻNA SKALA I ŹRÓDŁA PROBLEMÓW [duża skala degradacji zabudowy mieszkaniowej, tereny śródmiejskie, poprzemysłowe i inne] PROBLEMY GOSPODARCZE I SPOŁECZNE, DEGRADACJA INFRASTRUKTURY (mieszkaniowej i technicznej), ŚRODOWISKOWE, etc. NIEKONTROLOWANE ROZLEWANIE SIĘ ZABUDOWY  KONIECZNOŚĆ PROMOWANIA IDEI „POWROTU DO MIAST” NIEKORZYSTNE PROCESY DEMOGRAFICZNE [spadek liczby ludności w miastach, „kurczenie się” miast]

REWITALIZACJA JAKO SPOSÓB MYŚLENIA O MIEŚCIE CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY projekt KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJ REWITALIZACJA JAKO ELEMENT WIZJI ROZWOJU CAŁEGO MIASTA Realizacja idei miasta zwartego i „powrotu do miasta” o wysokiej jakości życia, niskoemisyjnego i o atrakcyjnych przestrzeniach Rewitalizacja jako proces „szyty na miarę”, prowadzony na OBSZARACH NAJBARDZIEJ ZDEGRADOWANYCH i objętych programem rewitalizacji KOMPLEKSOWOŚĆ, komplementarność, integracja „wewnętrzna” i „zewnętrzna” działań Wizja  dobór działań  określenie źródeł finansowania WŁĄCZENIE lokalnych społeczności i partnerów; wielopodmiotowość procesu Monitoring i ewaluacja KONIECZNOŚĆ OPRACOWANIA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI

projekt NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY projekt NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Dostrzegając skalę wyzwań i potrzeb w zakresie rewitalizacji Rząd podjął strategiczną decyzję o przygotowaniu NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI (całościowy plan o powszechnym charakterze) NPR – wielokierunkowa odpowiedź na specyfikę wyzwań w zakresie rewitalizacji

projekt NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY projekt NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI NPR – KLUCZOWE ZAŁOŻENIA kompleksowe, HOLISTYCZNE PODEJŚCIE do rewitalizacji  KLUCZOWA ROLA PROGRAMU REWITALIZACJI  najpierw program, potem wynikające z niego projekty konieczne zaangażowanie strony rządowej, samorządowej, przedsiębiorców, partnerów społecznych i gospodarczych ukierunkowanie i koordynacja środków i instrumentów polityk publicznych (środki UE, środki krajowe) KOORDYNACJA podmiotów, funduszy, instrumentów odpowiednie DOSTOSOWANIE PRAWA profesjonalne ZAPLECZE INSTYTUCJONALNE

1. 2. 3. projekt USTAWY O REWITALIZACJI CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY Jakie nowe instrumenty i narzędzia prawne mają usprawnić proces rewitalizacji? CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY projekt USTAWY O REWITALIZACJI 1. wprowadza DEFINICJĘ REWITALIZACJI, porządkuje inne niezbędne pojęcia [np. obszar zdegradowany, obszar rewitalizacji], DOPRECYZOWUJE SPOSÓB W JAKI MA BYĆ PROWADZONA REWITALIZACJA wprowadza ZAPISY zapewniające SZEROKI I AKTYWNY UDZIAŁ SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH w procesie przemian [partycypacja społeczna na każdym etapie procesu rewitalizacji] 2. 3. wprowadza przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków jako dobrowolne ZADANIE WŁASNE GMINY

Jakie nowe instrumenty i narzędzia prawne mają usprawnić proces rewitalizacji? 4. NARZĘDZIA DO SPRAWNIEJSZEGO I BARDZIEJ EFEKTYWNEGO PROWADZENIA REWITALIZACJI GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI [GPM] – podstawowe narzędzie prowadzenia rewitalizacji, dokument INTEGRUJĄCY WSZYSTKIE ELEMENTY składające się na proces rewitalizacji SPECJALNA STREFA REWITALIZACJI [SSR] – możliwość wprowadzenia jej uchwałą (na czas do 10 lat) na terenie rewitalizowanym w celu stosowania SPECJALNYCH ROZWIĄZAŃ prawnych m.in. dla: pozyskiwania gruntów i budowy/przebudowy budynków służących rozwojowi społecznego budownictwa czynszowego (działania w ramach celu publicznego) udzielania dotacji dla nieruchomości ustanowienia na rzecz gminy prawa pierwokupu nieruchomości ustanowienia zakazu wydawania decyzji o warunkach zabudowy dla wszystkich lub wybranych zmian sposobu zagospodarowania terenu KOMITET REWITALIZACJI [KR] – ciało opiniodawczo-doradcze, forum współpracy i dialogu gminy z innymi interesariuszami rewitalizacji MIEJSCOWY PLAN REWITALIZACJI – specjalna forma mpzp

PO CO WYTYCZNE CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY WYTYCZNE W ZAKRESIE REWITALIZACJI W PROGRAMACH OPERACYJNYCH NA LATA 2014-2020 PO CO WYTYCZNE Wnioski z ewaluacji / Dyskusje, warsztaty, seminaria / Badania i analizy REWITALIZACJA dotyczy jednego z pięciu OSI WSKAZANYCH W UP JEDNOLITE ZASADY dla wsparcia projektów rewitalizacyjnych środkami UE wzmocnienie efektywności interwencji w rewitalizację, przy zachowaniu elastycznego uwzględniania specyfiki każdego województwa upowszechnianie WŁAŚCIWEGO ROZUMIENIA rewitalizacji wsparcie INTEGROWANIA FINANSOWANIA z różnych funduszy UE i różnych programów operacyjnych na cele rewitalizacyjne

ROLA INSTYTUCJI ZARZĄDZAJĄCYCH RPO: SIŁA NAPĘDOWA kompleksowej rewitalizacji na poziomie regionalnym WSPARCIE ORGANIZACYJNE i MERYTORYCZNE DLA GMINY ŚRODKI NA REWITALIZACJĘ W RAMACH PI 9b dot. Wspierania rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej na obszarach miejskich i wiejskich – wydatkowanie WYŁĄCZNIE NA PODSTAWIE PROGRAMU REWITALIZACJI W POZOSTAŁYCH PI – PREFERENCJE dla finansowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych Skala wsparcia RPO – główne wsparcie (EFRR i EFS) preferencje (dodatkowe punkty, wyższe poziomy dofinansowania), promowanie instrumentów proponowanych przez ustawę „wdrożeniową” (projekty zintegrowane, partnerskie, grantowe, hybrydowe), synchronizowanie procedur wyboru KPO – uzupełniające wsparcie (EFRR, EFS, FS) preferencje (kryteria oceny projektów, konkursy celowane, profilowanie kryteriów) Wsparcie POPT w przygotowaniu programów rewitalizacji Promocja stosowania instrumentów finansowych

PROGRAM REWITALIZACJI (opracowany i uchwalany przez samorząd lokalny) jako podstawa prowadzenia i koordynacji działań rewitalizacyjnych cechy programów I. KOMPLEKSOWOŚĆ Program rewitalizacji ujmuje działania w sposób kompleksowy (z uwzględnieniem projektów rewitalizacyjnych współfinansowanych zarówno ze środków EFRR, EFS, FS, jak i z innych publicznych oraz prywatnych) tak, aby nie pomijać aspektu społecznego, ekonomicznego, przestrzennego, technicznego, środowiskowego i kulturowego związanego zarówno z danym obszarem, jak i jego otoczeniem.

II. III. IV. KONCENTRACJA KOMPLEMENTARNOŚĆ PARTYCYPACJA Programy rewitalizacji dotyczą NAJBARDZIEJ ZDEGARDOWANYCH OBSZARÓW w gminie, tj. tam, gdzie skala problemów i zjawisk kryzysowych jest największa. III. KOMPLEMENTARNOŚĆ przestrzenna problemowa proceduralno-instytucjonalna międzyokresowa źródeł finansowania IV. PARTYCYPACJA Stanowi FUNDAMENT DZIAŁAŃ na każdym etapie procesu rewitalizacji: diagnozowania, programowania, wdrażania, monitorowania i oceniania. Musi mieć realny charakter, włączając wszystkich zainteresowanych

ELEMENTY PROGRAMÓW REWITALIZACJI (na podstawie Wytycznych …) 1. DIAGNOZA i identyfikacja potrzeb rewitalizacyjnych 2. DELIMITACJA przestrzenna obszaru/obszarów rewitalizacji 3. WIZJA wyprowadzenia obszaru zdegradowanego z sytuacji kryzysowej 4. Wykaz dopełniających się wzajemnie GŁÓWNYCH PROJEKTÓW rewitalizacyjnych 5. Opis UZUPEŁNIAJĄCYCH rodzajów PROJEKTÓW rewitalizacyjnych 6. MECHANIZMY zapewnienia KOMPLEMENTARNOŚCI między poszczególnymi projektami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy 7. RAMY FINANSOWE z indykatywnymi wielkościami środków finansowych z różnych źródeł 8. MECHANIZMY PARTYCYPACJI czyli włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji 9. SYSTEM WDRAŻANIA programu rewitalizacji 10. SYSTEM MONITORINGU skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu

CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY INFORMACJA I EDUKACJA DZIAŁANIA pilotaże i konkursy dotacji kampania informacyjna podręczniki dobrych praktyk materiały informacyjno-promocyjne CENTRUM WIEDZY CEL: wspieranie różnych podmiotów, a zwłaszcza samorządów lokalnych, w przygotowaniu i realizacji działań rewitalizacyjnych informowanie monitorowanie upowszechnianie dobrych praktyk zgromadzone w jednym miejscu i udostępniane przez stronę internetową informacje dotyczące rewitalizacji

JAKO ELEMENTY PROCESU REWITALIZACJI MODELOWE ROZWIĄZANIA JAKO ELEMENTY PROCESU REWITALIZACJI CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY Podtematy DZIAŁAŃ PILOTAŻOWYCH dlaczego jest kluczowe / -a ? Problem wielu miast  wieloaspektowy i długotrwały proces przemian  WYMAGA BUDOWANIA WSPARCIA PARTNERÓW SPOŁECZNYCH I MONTAŻU FINANSOWEGO Finansowanie działań rewitalizacyjnych To kluczowy aspekt aktywizacji społeczno-gospodarczej  skuteczne działania NIWELUJĄ POTENCJALNĄ ZMIANĘ SKŁADU SPOŁECZNEGO i umożliwiają edukację w kierunku ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Polityka społeczna i rynek pracy

Podtematy DZIAŁAŃ PILOTAŻOWYCH dlaczego jest kluczowa /-e ? To gwarant akceptacji społecznej i realizacji celu społecznego/ publicznego w rewitalizacji  NALEŻY WZMACNIAĆ UDZIAŁ SPOŁECZNY NA WSZYSTKICH ETAPACH PROCESU PRZEMIAN Partycypacja społeczna CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY Podtematy DZIAŁAŃ PILOTAŻOWYCH To problem m.in. DEKAPITALIZACJI ZABUDOWY I NISKIEGO STANDARDU  PROWADZIĆ TERMOMODERNIZACJĘ oraz tworzyć SPECJALNE WARUNKI DO UDZIAŁU SPOŁECZNEGO w remontach Mieszkalnictwo problem m.in. BRAKU PLANÓW MIEJSCOWYCH i dostępu do jakości przestrzeni oraz usług  należy PLANOWAĆ KAŻDĄ INTERWENCJĘ + INTEGROWAĆ OBSZAR ZE ŚRÓDMIEŚCIEM I USŁUGAMI Kształtowanie przestrzeni

Podtematy DZIAŁAŃ PILOTAŻOWYCH To problem m.in. REKULTYWACJI I ZAGOSPODAROWANIA terenów poprzemysł. / powojskowych oraz MODERNIZACJI OBIEKTÓW  należy tworzyć WARUNKI DO REMONTÓW, rekreacji lub do PONOWNEGO ZAINWESTOWANIA TERENU dlaczego jest kluczowa / -e? Ochrona środowiska CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY Podtematy DZIAŁAŃ PILOTAŻOWYCH Ożywienie gospodarcze i zwiększenie atrakcyjności inwest. To problem m.in. BRAKU WYKSZTAŁCONEJ PRZEDSIEBIORCZOŚCI I AKTYWNOSCI oraz niskiej atrakcyjności terenów inwestycyjnych  należy TWORZYĆ WARUNKI I ULGI ORAZ UDOSTĘPNIAĆ LOKALE USŁUGOWE To problem m.in. DOSTĘPU DO CENTRUM MIASTA –TJ. MIEJSC PRACY I EDUKACJI  należy budować sieć dostępnego cenowo TRANSPORTU PUBLICZNEGO i ciągi pieszo-rowerowe Mobilność miejska na obszarach zdegradowanych

Podtematy DZIAŁAŃ PILOTAŻOWYCH dlaczego jest kluczowa ? Ochrona i wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego i przyrod. To problem m.in. TOŻSAMOŚCI MIEJSCA  należy chronić, konserwować, adaptować do nowych funkcji DZIEDZICTWA KULTUROWEGO VVV CZĘŚĆ II: PROJEKT PILOTAŻOWY Podtematy DZIAŁAŃ PILOTAŻOWYCH NA ZAKOŃCZENIE REWITALIZACJA TO KOMPLEKSOWY PROCES PRZEMIAN  WYMAGA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ  DLATEGO JEST POTRZEBA REALIZACJI DZIAŁAŃ PILOTAŻOWYCH  WZORCOWYCH MODELI JAKO ELEMENTÓW ZINTEGROWANYCH DZIAŁAŃ NA OBSZARACH ZDEGRADOWANYCH

Dziękuję za uwagę www.mir.gov.pl/rewitalizacja miasta@mir.gov.pl