Ocal Okruchy Historii - Młodzież buduje muzea II wojna światowa

Szkoła Podstawowa w Stróżach woj. małopolskie Gmina Zakliczyn Tytuł projektu: I grupa - Tablica pamiątkowa poległych żołnierzy ,,AK” II grupa – Szpitalik polowy „Budka” Realizatorzy projektu: Uczniowie klasy VI

Tablica pamiątkowa poległych żołnierzy AK: Szpitalik polowy – „Budka”

Informacje o projekcie Realizacją projektu konkursowego zainteresowała się grupa uczniów klasy VI Szkoły Podstawowej w Stróżach. Głównym celem działań była myśl zapoznania i przybliżenia uczniom naszej szkoły historii i sylwetek żołnierzy AK w regionie Zakliczyna. W lasach Woli Stróskiej znajdują się groby i pomniki pamięci żołnierzy bohaterów „Akcji Burza”. Kryptonim Akcji ,,Burza” wywodzi się od zrywu powstańczego, który w drugiej połowie 1944 roku powstał na terenie trzech powiatów: Tarnów, Dąbrowa Tarnowska, Brzesko. Batalion brzeski składał się z trzech kompani partyzanckich, których zadaniem miały być działania wojenne z wykorzystaniem momentu zaskoczenia wroga, a w szczególności uporczywego nękania straży niemieckich na szlakach komunikacyjnych. W lasach Woli Stróskiej znajdował się szpital partyzancki I batalionu 16 pp AK „Barbara”. Na skutek zdrady szpital został otoczony przez Niemców. W nierównej walce zginął lekarz i pozostali partyzanci. Dla upamiętnienia wydarzenia, które miało miejsce 5.X 1944 roku w miejscu tragicznych wydarzeń pozostały groby oraz pomnik pamięci.

Wydarzenia 1944 roku były inspiracją do działań, których podjęli się uczniowie naszej szkoły. Szczególną uwagę poświęcono pierwotnej tablicy pamiątkowej upamiętniającej te wydarzenia ,która poprzez długi okres czasu była umieszczona na ścianie szpitala. Tablica ta z relacji świadków była pierwszym świadectwem tych tragicznych zdarzeń. Widniały na niej nazwiska osób zamordowanych w trakcie oblężenia szpitala polowego. Zawisła ona w tym miejscu bezpośrednio po pacyfikacji szpitala ,w 1945 roku. Po wojnie została zdjęta i przechowywana u jednego z gospodarzy. Założeniem działań grupy było pozyskanie i zaadoptowanie tablicy jako pamiątki naszej przeszłości i umieszczenie jej w zasłużonym miejscu w naszej szkole.

Potrzebny plan Działania podzielono na dwie części : Część teoretyczną - Zebranie dokumentacji, poznanie, ustalenie faktów wydarzeń 1944 roku na terenie gminy Zakliczyn - Opracowanie dokumentacji , uporządkowanie zebranych dokumentów, sporządzenie dokumentacji fotograficznej, opisanie jej, dołączenie bibliografii. Część praktyczna - Pozyskanie dla szkoły tablicy pamiątkowej i prace konserwatorskie - Umieszczenie tablicy w Szkolnym Kąciku Pamięci Narodowej - Pokazanie wyglądu i roli szpitala wojskowego jaki spełniał w czasie akcji ,,Burza” w lesie Woli Stróskiej - Uporządkowanie terenu wokół i wewnątrz ,,budki” oraz stała opieka nad obiektem - Przygotowanie przez grupy prezentacji podjętych działań.

To droga prowadząca na wzgórze Marszem partyzantów To droga prowadząca na wzgórze ,,Mogiła ‘’Wzniesienie liczy 503 m n.p.m. Teraz prosto tutaj trafić , prowadzi nas zielony szlak biegnący od Czchowa –Mogiła- Styr-Sucha Góra –Polichty po Gromnik. Po godzinnym marszu wszyscy docierają na miejsce. Stacjonujący tutaj partyzanci nie mieli tak łatwo jak my teraz. W czasie wojny mogło być tylko gorzej. Strome zbocza góry , porośnięte lasem, bez drogi miały spełniać funkcje konspiracyjną i obronną. Były trudnym terenem do pokonania. Na wzgórzu pozostał mały, drewniany szpitalik ,świadek tamtych wydarzeń oraz pomniki poległych partyzantów. .

Trochę historii … Walka z Niemcami w lasach Woli Stróskiej - wzgórze "Mogiła"   1 VII 1944 roku został zorganizowany 16 pułk piechoty Armii Krajowej, który składał się z trzech batalionów. III Kompania tego batalionu koncentrowała się na południu gminy Zakliczyn i obejmowała okolice wiosek: Wola Stróska, Stróże, Zdonia, Borowa i Paleśnica. Zadaniem partyzantów było utrzymywanie łączności bojowej z batalionem ,,Barbara”. Kompania leśna składała się z dwóch plutonów, a miejscem zgrupowania było wzgórze "Mogiła" w Woli Stróskiej. Partyzanci zbudowali w lesie ziemianki z drzewa, do tego czasu oddział udawał się na noclegi do zaprzyjaźnionego mieszkańca Woli Stróskiej Jana Czuby "Dziadka", tuż pod lasem. Około 300 metrów od ziemianek urządzono punkt sanitarny w domku służącym za schronienie służby leśnej. Lekarzem partyzantów był Władysław Mossoczy z Brzeska, student medycyny U.J.

Partyzanci brali udział w różnego rodzaju akcjach dywersyjnych, utrudniając działania żołnierzy niemieckich.    5 X 1944 r. gęste i ciężkie chmury zasnuły niebo, dzień więc był ciemny i ponury. We wczesnych godzinach popołudniowych doszło do walk z oddziałami żandarmerii niemieckiej na wzgórzu "Mogiła". Oddział niemiecki liczył około 150 żołnierzy. Patrol ubezpieczający nie zauważył Niemców i nie zaalarmował nikogo o nadciągającym niebezpieczeństwie. Jako usprawiedliwienie można przyjąć bardzo słabą widoczność, ze względu na gęstą mgłę. Niemcy podeszli bardzo ostrożnie i cicho.

  Oddział niemiecki zaatakował najpierw punk sanitarny, w którym znajdował się lekarz Władysław Mossoczy i kilkunastu partyzantów. Niemcy ostrzeliwali domek silnym ogniem. Partyzanci postanowili dostać się do obozu oddalonego o około 300 metrów od szpitalika. W trakcie wycofywania się lekarz Mossoczy dostał serię w nogi, a następne strzały były niestety już śmiertelne. Niemcy zabili także kilku żołnierzy. Niemcy ponownie zaatakowali pozycje partyzantów, lecz po krótkiej wymianie ognia wycofali się ,tym razem już ostatecznie. Walka zakończyła się koło godzin16.30 kiedy zaczął zapadac zmrok Pomoc która nadeszła do szpitalika, znalazła się w zasięgu pistoletów maszynowych.  W bitwie zginęło 9 partyzantów. Po pogrzebaniu ofiar, obóz zlikwidowano aby nie narażać miejscowej ludności. Wkrótce nastąpiło rozwiązanie zgrupowania.  W następnym dniu po bitwie Niemcy przeszukali las i rozminowali ziemianki.            

Tablica pamiątkowa poległych  Tablica pamiątkowa na szpitaliku wojskowym informuje o poległych tutaj partyzantach:   W tym miejscu dnia 5.X.1944 z rąk hitlerowskich barbarzyńców polegli na polu chwały lekarz i pacjenci  partyzanckiego szpitala: 1. Władysław Mossoczy,                                           2. Franciszek Baca, 3. N. Gajda, 4. Władysław Chrzan,                                5. Franciszek Pitala, 6. Franciszek Świerczek, 7. N. Wolak, 8. N. Gągelik, 9. Bolesław Wołek, 10. N.N. Społeczeństwo Ziemi Zakliczyńskiej 9.V.1974

Stara i nowa tablica Tablica pamiątkowa poległych żołnierzy AK znajdująca się w naszej szkole Tablica wisząca na ścianie szpitalika wojskowego z końca wojny z 1974 roku (dokładna data nieznana)

Na tablicy poległych widnieją nazwiska 10 pomordowanych partyzantów. Kim byli polegli? Podstępnie zaatakowany 5 października 1944 roku przy leśnym szpitaliku oddział partyzantów, w trakcie hitlerowskiej obławy poniósł śmiertelne straty. Na tablicy poległych widnieją nazwiska 10 pomordowanych partyzantów. Najbardziej zainteresowała nas postać lekarza Władysława Mossoczego. Spróbowaliśmy odtworzyć jego życiorys .

Urodził się w Krakowie w roku 1918. Władysław Mossoczy Urodził się w Krakowie w roku 1918. Mieszkał w Podgórzu przy ulicy Parkowej 6. W 1936 roku ukończył VI Państwowe Gimnazjum Męskie im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie – Podgórzu i podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Władysław Mossoczy działał w ruchu oporu, był członkiem Armii Krajowej Władysław Mossoczy działał w ruchu oporu, był członkiem Armii Krajowej. Do jego zadań należała pomoc rannym żołnierzom tej organizacji a także organizacja szpitala polowego na wypadek ogólnokrajowego powstania (akcja „Burza”). 2 października 1944 roku udał się do Woli Stróskiej w ramach wspomnianej już operacji pod kryptonimem „Burza 2”, aby udzielić pomocy rannym partyzantom. 5 października, prawdopodobnie na skutek zdrady, Niemcy otoczyli zgrupowanie batalionu. Władysław Mossoczy do końca pozostał na posterunku, udzielając pomocy rannym. Zginął od kul nieprzyjacielskich.1974 roku w miejscu, gdzie istniał partyzancki szpital, została odkryta tablica pamiątkowa poświęcona poległym na polu chwały. Na południowy – wschód od szpitalika napotykamy mogiłę Władysława Mossoczego z metalowym krzyżem i tabliczką.

Miejsce, do którego doczołgał się Władysław Mossoczy, i w którym otrzymał śmiertelne postrzały. W chwili śmierci Władysław Mossoczy miał zaledwie 26 lat. Ilu takich zdolnych, wspaniałych ludzi straciło życie w tamtych czasach? Nie zapominajmy, że on i jego koledzy zginęli w obronie kraju i naszej zakliczyńskiej ziemi. Władysław bardzo kochał życie i wszystko to, co w nim najpiękniejsze: uczucie, literaturę, muzykę, przyjaźń, koleżeństwo. Spoczywa w niej nie tylko poeta, nie tylko zwyczajny, skromny człowiek, ale przede wszystkim gorący patriota… Rokrocznie, na początku października, pod obeliskiem i przy szpitaliku odbywa się tutaj uroczystość patriotyczno – religijna.

Szpitalik polowy -budka W czasie wojny pełnił funkcję leśniczówki. Przez robotników leśnych często zwany ,,szałasem’’. Był to niewielki drewniany budynek z dwoma przedzielonymi pomieszczeniami i dwoma malutkimi okienkami. To tutaj we wrześniu 1944 roku zorganizowano posterunek sanitarny dla udzielania pomocy rannym partyzantom

Tutaj, w szałasie używanym dotąd przez leśników, zorganizowano prowizoryczny szpital partyzancki zwany „szpitalikiem leśnym”. Do dzisiaj pozostały ślady po serii z nieprzyjacielskiej broni 2 października 2011 roku dokonano poświęcenia odremonotowanej budki.

Autorzy projektu Uczniowie VI klasy Szkoły Podstawowej w Stróżach Grupa I Grupa II Aleksandra Dyngosz Szczepan Martyka Nicoletta Jastrząb Konrad Spieszny Klaudia Zych Dariusz Rzepecki Adrianna Kierońska Kamil Ramian Grzegorz Malisz Opiekun: Barbara Daniel

Bibliografia: Stanisław Potępa, Zakliczyn i okolice, Kraków 1984 r. Stefan Rypuszyński, Szlakiem Batalionu „Barbara” przez Pogórze Ciężkowickie, PTTK Warszawa-Kraków, 1982r. M. M. Mietelski, Folder: Gmina Zakliczyn nad Dunajcem, Kraków Jan Ciupka, Stanisław Mendlowski, W Gminie Zakliczyn, RCKiDK Zakliczyn, 2004r. www.zakliczyn.com/wioski/wola_stroska.php www.melsztyn.pl/artykuly/mogila.htm www.podgorze.pl/art.php?id=1076 www.brzesko.ws/_brzesko/documents/historia/IIw/w_mossoczy/jf_w_mossoczy.htm