Mieczysław Kosibowicz PRZEGLĄD METOD OCHRONY KASZTANOWCÓW PRZED SZROTÓWKIEM KASZTANOWCOWIACZKIEM oraz nasilenie występowania na terenie kraju BELWEDER 28 KWIETNIA 2008 r.

Biologia szrotówka jajo larwa poczwarka Samice składają jaja na górnej stronie liści. Wielkość jaja 0,3 - 0,4 mm. Samica składa ok. 40 jaj. jajo W trakcie rozwoju larwa w czasie 18 -22 dni przechodzi 6 stadiów rozwojowych, po czym przeobraża się w poczwarkę. larwa Poczwarka o dł. 3 -5 mm na głowie ma kolec dzięki któremu przebija kokon i minę i wydostaje się na zewnątrz. Stadium poczwarki trwa 12 -14 dni poczwarka

Biologia szrotówka kokon motyl Larwy wytwarzają dwa rodzaje kokonów: letnie i zimujące kokon motyl Motyl o rozpiętości skrzydeł 2,8-3,8 mm, koloru złoto-ochrowego z poprzecznymi białymi plamami, z wąskim czarnym obrzeżeniem. Głowa z pióropuszem srebrzystych włosków, czułki nitkowate długości skrzydeł.

Cykl rozwojowy szrotówka kasztanowcowiaczka Cameraria ohridella Deschka & Dimić Poczwarki diapauzujące III II I sierpień czerwiec III II Wygląd pojedynczej miny kwiecień Liczba generacji w Polsce: I generacja - IV/V II generacja - VI/VII III generacja - VIII I miesiąc Tegoroczne poczwarki diapauzujące Zimujące poczwarki z roku ubiegłego

Podział metod zwalczania i ograniczania populacji szrotówka Zwalczane stadium: P-zimująca poczwarka M – motyl J – jajo L - larwa METODA AGROTECHNICZNA P Grabienie i utylizacja liści M Opaski lepowe M Pułapki feromonowe METODA MECHANICZNO FIZYCZNA L METODA CHEMICZNA J Opryskiwanie koron (badania) L Iniekcje do pni Iniekcje Glebowe (badania) Sposoby bezpośredniego zwalczania szkodnika METODA BIOLOGICZNA Parazytoidy owady Drapieżce: Owady, ptaki Grzyby i nicienie (badania) P, J, M, L METODA KOMPLEKSOWA

Grabienie i utylizacja liści Metoda najprostsza przyczyniająca się do znacznego ograniczania populacji szkodliwych motyli dzięki niszczeniu znajdujących się w liściach poczwarek. Grabić należy sukcesywnie, w miarę opadania liści.

Opaski lepowe Niszczenie motyli (samce i samice) nalatujących na pień drzewa

Pułapki feromonowe Odławianie samców

Iniekcje do pni Od 2003 roku stosowane są w Polsce metody ochrony drzew kasztanowca za pomocą iniekcji do pni. Zabezpieczenia wykonują przeszkolone ekipy. Do ubiegłego roku były to inwazyjne sposoby podawania środka do otworów wierconych w pniu drzewa (co 15 cm – głębokość 7 cm, średnica 8 mm.) Obecnie otwory są niewielkie (4 mm średnicy 3 cm głębokie), a wprowadzany do pnia środek jest mniej szkodliwy dla środowiska I. Imidachlopryd ( z grupy chloronikotynyli + tebukonazol (z grupy tiazoli) II. Abamektyna ( z grupy makrocyklicznych laktonów) + propikonazol (z grupy tiazoli)

Opryskiwanie koron drzew - badania wiosenne opryskiwanie drzew środkami chemicznymi np.Dimilin 480 SC

Badania nad iniekcjami do gleby doglebowe aplikacje insektycydów systemicznych (chlotianidyna)

Badania nad metodami biologicznymi biopreparaty oparte na entomopatogenicznych nicieniach badania w Lublinie (KUL- Kreft, Skrzypek, Każmierczak) parazytoidy Minotetrastichus frontalis Itoplectis alternans drapieżce Larwa złotooka Ptaki owadożerne

Nasilenie występowania szrotówka na terenie Polski W 2007 r. do końca czerwca w południowej Polsce stan ulistnienia kasztanowców był dobry, a zauważalne miny szrotówka nieliczne. Miny obserwowano dopiero od lipca, głównie jednak na najniżej wyrastających gałęziach, gdzie uszkodzenia objęły 20-30% powierzchni liści, szczytowe części koron były jednolicie zielone i nie wykazywały widocznych uszkodzeń. Kasztanowce wiosną kwitły obficie, a w sierpniu wielkość owoców nie odbiegała od normy. Stwierdzony stan może oznaczać początek etapu stabilizacyjnego.

Nasilenie występowania szrotówka na terenie Polski c.d. Większe uszkodzenia notuje się nadal w Polsce północnej, aczkolwiek i tam stan ulistnienia kasztanowców jest znacznie lepszy niż w dwóch poprzednich sezonach. Prawdopodobnie stadium kulminacyjne inwazji przesuwa się obecnie na obszary ościennych państw wschodnio-bałtyckich i Białorusi, tam też w najbliższych latach mogą wystąpić największe uszkodzenia kasztanowców. W ciągu 2-3 lat faza stabilizacji szrotówka powinna nastąpić także w rejonach północnych kraju. Początków fazy regresji można się spodziewać dopiero za kilka lat.

Nasilenie występowania szrotówka na terenie kraju Faza wstępująca progradacja Faza kulminacyjna Faza post-kulminacyjna Stadium pokryzysowe Faza stabilizacyjna retrogradacja 2007 rok Kierunek inwazji

INSTYTUT BADAWCZY LEŚNICTWA KONTAKT Z OSOBAMI ZAJMUJĄCYMI SIĘ ZWALCZANIEM SZROTÓWKA KASZTANOWCOWIACZKA INSTYTUT BADAWCZY LEŚNICTWA w Sękocinie Starym ul. Braci Leśnej 3 05-090 Raszyn Dr inż.Tomasz Jabłoński - WARSZAWA e-mail T.Jablonski@ibles.waw.pl Dr inż. Mieczysław Kosibowicz - KRAKÓW e-mail: M. Kosibowicz@ibles.waw.pl

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ