1

Badanie zrealizowane zostało w dniach 5-10 czerwca 2009 roku na 1000 osobowej reprezentatywnej próbie Polaków. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. Czerwiec 2009 Barometr nastrojów ekonomicznych

Spis treści Nastroje ekonomiczne Polaków w czerwcu – podsumowanie 4 Wskaźniki nastroju ekonomicznego 5 Ocena sytuacji ekonomicznej kraju 8 Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego 14 Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi 16

Nastroje ekonomiczne Polaków w czerwcu 43% badanych, czyli o 5pkt. procentowych mniej niż w ubiegłym miesiącu, żywi przekonanie, iż obecna sytuacja jest gorsza niż rok temu. 48% uważa, iż w stosunku do okresu sprzed 12 miesięcy nic się nie zmieniło, natomiast 9% jest zdania, iż polska gospodarka idzie w górę. 61% Polaków nie przewiduje większych zmian w kondycji finansowej własnego gospodarstwa domowego w ciągu najbliższego roku, co piąty spodziewa się poprawy, natomiast 19% oczekuje zmian na gorsze. PESK – wskaźnik percepcji sytuacji ekonomicznej kraju + 10,8 OGD– wskaźnik kondycji finansowej gospodarstw + 2,4 PENKON – wskaźnik klimatu konsumenckiego + 6,6 - 15,7 Wartość w czerwcu , Zmiana w stosunku do maja 2009 Czerwcowy pomiar nastrojów przynosi kolejną poprawę wskaźników koniunktury konsumenckiej. Po gwałtownych spadkach w lutym i marcu odczyty wszystkich naszych indeksów od trzech miesięcy powoli, acz systematycznie ulegają poprawie. Pozostają jednak w strefie wartości ujemnych, co oznacza utrzymującą się przewagę pesymistów nad optymistami. W tym miesiącu odczyt ogólnego wskaźnika (Penkon) jest o 6,6pkt. korzystniejszy, aniżeli w maju.

PESK – wskaźnik percepcji ekonomicznej sytuacji kraju Przewaga ocen pozytywnych Przewaga ocen negatywnych OGD – wskaźnik oceny kondycji finansowej gospodarstw domowych Wskaźniki nastroju ekonomicznego Przewaga ocen pozytywnych Przewaga ocen negatywnych *Wskaźnik ten jest średnią arytmetyczną sald (różnicy) odpowiedzi pozytywnych i negatywnych na trzy pytania dotyczące kondycji ekonomicznej Polski: a) Jak ocenia Pan(i) ogólną sytuację ekonomiczną Polski? b) Czy obecna sytuacja ekonomiczna Polski jest lepsza, taka sama, czy gorsza niż rok temu? c) Czy za rok sytuacja ekonomiczna Polski będzie lepsza, gorsza, czy się nie zmieni? Może przyjmować wartość od –100 do Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywne są oceny sytuacji ekonomicznej. *Wskaźnik ten jest średnią arytmetyczną sald (różnicy) odpowiedzi pozytywnych i negatywnych na dwa pytania dotyczące postrzegania sytuacji ekonomiczne gospodarstwa domowego: a)Czy obecna sytuacja Pana(i) gospodarstwa domowego jest lepsze, gorsza czy też taka sama, jak rok temu? b) Czy za rok finansowa sytuacja Pana(i) gospodarstwa domowego poprawi się, pogorszy się, czy też nie ulegnie zmianie? Może przyjmować wartość od –100 do Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywne są oceny kondycji finansowej gospodarstwa.

PENKON– wskaźnik klimatu konsumenckiego* *Wskaźnik ten jest uśrednioną wartością indeksu percepcji sytuacji ekonomicznej kraju (PESK) oraz indeksu oceny kondycji finansowej gospodarstwa (OGD). Może przyjmować wartość od – 100 do Wskaźnik odnosi się do ogólnego nastroju ekonomicznego konsumentów wynikającego z percepcji ekonomicznej sytuacji kraju oraz kondycji finansowej gospodarstw. Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywny, optymistyczny jest klimat konsumencki. Wskaźnik oceny sytuacji ekonomicznej kraju (PESK) w czerwcu wyniósł -15,7pkt. Oznacza to, że wypowiedzi pesymistyczne o taki właśnie odsetek przewyższają wypowiedzi optymistyczne. W porównaniu z miesiącem ubiegłym wartość jego wzrosła o 10,8pkt. Wskaźnik oceny kondycji finansowej gospodarstw domowych (OGD) w tym miesiącu wyniósł -8,3pkt. Oznacza to, że w wypowiedziach na temat kondycji finansowej gospodarstw domowych, oceny negatywne przewyższają pozytywne. W porównaniu z ubiegłym miesiącem ocena sytuacji gospodarstwa domowego wzrosła o 2,4pkt. Wzrostowi optymizmu w ocenie sytuacji ekonomicznej kraju oraz kondycji finansowej gospodarstw domowych towarzyszy w konsekwencji wzrostowi wskaźnika klimatu konsumenckiego PENKON, który w tym miesiącu osiągnął wartość -12pkt. Wskaźniki nastroju ekonomicznego Klimat pozytywny Klimat negatywny

Klimat konsumencki ściśle wiąże się z pozycją społeczno – demograficzną respondenta. Rośnie generalnie wraz ze wzrostem wykształcenia, dochodu gospodarstwa domowego, pozycją zawodową, a spada wraz z wiekiem. Zależności te dobrze obrazuje zmienna klasa społeczna, którą tworzymy na podstawie wykształcenia, pozycji zawodowej głowy gospodarstwa domowego oraz dochodu gospodarstwa domowego. Stosunkowo najlepszy klimat konsumencki obserwujemy wśród osób przynależących do najwyższej z klas społecznych a najgorszy wśród osób przynależących do najniższych klas społecznych. PENKON – wskaźnik klimatu konsumenckiego [WIEK][WYKSZTAŁCENIE] [DOCHÓD GOSPODARSTWA][KLASA SPOLECZENA*] Wartość wskaźnika PENKON *Podział na klasy społeczne: A – osoby z najwyższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z wyższym wykształceniem E – osoby z najniższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z podstawowym i zasadniczym wykształceniem Wskaźniki nastroju ekonomicznego -52,4-

Jak Pan(i) ocenia ogólną sytuację ekonomiczną Polski? Ocena obecnej sytuacji Co trzeci badany negatywnie ocenia obecną sytuację ekonomiczną Polski, 23% Polaków ocenia ją pozytywnie, a 45% unika radykalnej oceny. Odsetek negatywnych ocen wystawianych polskiej gospodarce zmalał o 10 punktów w stosunku do maja tego roku. Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Czy sytuacja ekonomiczna kraju jest obecnie lepsza, taka sama, czy gorsza niż rok temu? 43% badanych, czyli o 5 pkt. procentowych mniej niż w ubiegłym miesiącu, żywi przekonanie, iż obecna sytuacja jest gorsza niż rok temu. 48% uważa, iż w stosunku do okresu sprzed 12 miesięcy nic się nie zmieniło, natomiast 9% jest zdania, iż polska gospodarka idzie w górę. Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

31% badanych – o 5pkt. procentowych więcej niż w miesiącu ubiegłym - uważa, iż przyszły rok przyniesie zmiany na lepsze. 34% oczekuje pogorszenia sytuacji gospodarczej kraju, natomiast 35% ankietowanych uważa, że sytuacja ekonomiczna Polski nie ulegnie zmianie w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Analiza sald odpowiedzi, różnicy odsetka osób oczekujących zmian pozytywnych i negatywnych, pokazuje znaczące różnice w percepcji przyszłości przez osoby należące do różnych grup socjodemograficznych. Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie..? Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

[WIEK][WYKSZTAŁCENIE] [DOCHÓD GOSPODARSTWA] [KLASA SPOLECZENA*] Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie..? Oczekiwania odnośnie rozwoju sytuacji ekonomicznej kraju wiążą się z szeregiem zmiennych socjo-demograficznych. Optymizm rośnie wraz z klasą społeczną, dochodami gospodarstwa domowego i wykształceniem. *Podział na klasy społeczne: A – osoby z najwyższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z wyższym wykształceniem E – osoby z najniższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z podstawowym i zasadniczym wykształceniem Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Segmentacja Ocena sytuacji ekonomicznej kraju Porównując odpowiedzi na pytanie dotyczące obecnej sytuacji gospodarczej oraz oczekiwań na przyszłość stworzono typologię odzwierciedlającą nastawienie Polaków do sytuacji ekonomicznej kraju. Pesymiści to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację ekonomiczną Polski lecz oczekujące zmian na gorsze – stanowią 17,6% populacji Sfrustrowani to osoby źle oceniające obecną sytuację i dodatkowo spodziewające się dalszego pogorszenia sytuacji – stanowią 16,7% populacji Zrezygnowani to osoby źle oceniające obecną sytuację i nie liczące na żadne zmiany w przyszłości – ani na lepsze, ani na gorsze – stanowią 11,6% populacji – Optymiści to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację i spodziewające się dalszej poprawy w przyszłości – stanowią 26,6% populacji Twardzi Optymiści to osoby źle oceniające obecną sytuację, lecz pomimo to liczące na poprawę w przyszłości – stanowią 4,4% populacji Usatysfakcjonowani to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację i nie liczące na większe zmiany w przyszłości – ani na gorsze ani na lepsze – stanowią 23,1% populacji Jak Pan(i) ocenia obecną ogólną sytuację ekonomiczną Polski? dobrze częściowo dobrze, częściowo źle źle Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie: lepsza13,3% 4,4% gorsza3,6%14%16,7% wcale się nie zmieni 5,9%17,2%11,6%

Stworzona przez Pentor RI typologia pokazuje, iż osoby o negatywnym ustosunkowaniu wobec obecnej sytuacji ekonomicznej Polski (pesymiści, zrezygnowani, sfrustrowani) stanowią 45,9% społeczeństwa. 54,1% Polaków natomiast pozytywnie odbiera sytuacje ekonomiczną Polski (optymiści, twardzi optymiści, usatysfakcjonowani). W porównaniu z miesiącem ubiegłym odsetek optymistów wzrósł o 7,2pkt. procentowych. Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Ocena obecnej sytuacji w porównaniu do sytuacji sprzed roku 58% Polaków wyraża przekonanie, że sytuacja ich budżetu domowego nie zmieniła się w ciągu ostatnich 12 miesięcy. 30% twierdzi, iż sytuacja finansowa gospodarstwa domowego uległa pogorszeniu, 12% badanych dostrzega natomiast poprawę. Czy obecna sytuacja finansowa Pana(i) gospodarstwa domowego, w porównaniu do sytuacji sprzed roku jest lepsza, gorsza, czy też taka sama? Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego

Oczekiwania na przyszłość A za rok sytuacja finansowa Pana(i) gospodarstwa domowego…? 61% Polaków nie przewiduje większych zmian w kondycji finansowej własnego gospodarstwa domowego w ciągu najbliższego roku, co piąty spodziewa się poprawy, natomiast 19% oczekuje zmian na gorsze. Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego

Jak Pan(i) sądzi, czy my Polacy możemy nasze problemy gospodarcze rozwiązać sami, czy tylko z pomocą państw zachodnich? Przekonanie, że z naszymi problemami gospodarczymi możemy poradzić sobie sami, bez pomocy krajów zachodnich, podziela 53% ankietowanych (mniej o 2% niż miesiąc temu). Odmienne zdanie wyraża 47% badanych (w maju 45%). Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi

58% Polaków opowiada się za tym, aby zachodnie firmy jak najwięcej inwestowały w Polsce. Odmiennego zdania jest 18% respondentów. 24% Polaków – o 2pkt. procentowe mniej niż w miesiącu ubiegłym - twierdzi, że jest im to zupełnie obojętne. Czy Pan(i) jest osobiście za tym aby zachodnie firmy jak najwięcej inwestowały w Polsce? Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi

18