Ryzyko kredytowe istota, elementy, rodzaje dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

kredytowa klienta banku ZDOLNOŚĆ: kredytowa banku jest to wielkość hipotetyczna możliwa do określenia po uwzględnieniu wysokości kapitałów własnych banku, wymogów kapitałowych nadzoru bankowego oznacza jak wiele środków pieniężnych bank może jeszcze przeznaczyć na udzielenie kredytu przy zachowaniu ryzyka na określonym poziomie jest angażowana nie tylko przez kredyty ale także przez operacje z rynku „pienieżnego”. kredytowa klienta banku wg ustawy; zdolność do spłaty kredytu wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty zależy o wielu czynników, niezależnych od banku mówi jak wiele środków może jeszcze, przy zachowaniu określonego poziomu bezpieczeństwa, klient wypożyczyć z banku dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Ryzyko kredytowe – podstawowe pojęcia ryzyko pojedynczego kredytu – oznacza ryzyko związane z konkretną umową kredytową ryzyko kontrahenta (pojedynczego kredytobiorcy) – oznacza ryzyko związane z konkretnym kontrahentem banku i jest uzależnione od stopnia jego zadłużenia (np..: w innych bankach, czy u dostawców) ryzyko portfela kredytowego – to wypadkowa ryzyka, związanego z każdą pojedynczą umową kredytową wchodzącą w skład danego portfela kredytowego zależy od wartości pojedynczych kredytów prawdopodobieństwa ich niespłacenia i współzależności pomiędzy pojedynczymi kredytami ryzyko kredytowe banku – to suma ryzyka ponoszonego przez bank w związku z udzielonymi i obsługiwanymi kredytami, jego poziom ogranicza się wymogami kapitałowymi dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Ryzyko kredytowe banku – analiza pojęcia ryzyko kredytu 1 ryzyko kredytu 2 ryzyko kredytu 3 B A N K ryzyko kredytu 4 ryzyko kredytu … ryzyko kredytu n struktura portfela kredytów ryzyko pojedynczych kredytów poziom kompensacji ryzyka poszczególnych kredytów dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Ryzyko kredytu – analiza pojęcia ryzyko konkretnego kredytobiorcy (ryzyko kontrahenta i kondycji ekonomiczno-finansowej rodzaje stosowanych zabezpieczeń spłaty kredytu rodzaj transakcji kredytowej (ryzyko transakcji) Ryzyko pojedynczego kredytu ryzyko związane z transakcją w trakcie jej trwania – monitoring kredytu: malejące obroty na rachunku przekroczenia salda rachunku, zwrot czeków, otwieranie nowych rachunków w innych bankach brak środków na płace spadek sprzedaży albo stosowanie bardziej liberalnych warunków sprzedaży pogorszenie jakości wyrobów inne, jakie? ………….. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

RYZYKO KONTRA HENTA Ryzyko kontrahenta Kredyt w banku A Niespłacone zobowiązanie B RYZYKO KONTRA HENTA Weksel dla dostawcy K Specyfika działowo-gałęziowa Ocena jakościowa-klienta Powiązania personalne, kapitałowe i organizacyjne struktura zadłużenia u innych kredytodawców „rzetelność kupiecka” dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

w przykładowym banku – około 10.000 tys. umów rocznie Przesłanki powstawania ryzyka operacyjnego związanego z udzielanymi kredytami w banku pierwszej dziesiątki – około 40 – 60 tysięcy indywidualnych umów kredytowych + linie w ROR w przykładowym banku – około 10.000 tys. umów rocznie operacje te obejmują czynności o różnorodnym charakterze, finansowym, ewidencyjnym, prawnym duża liczba umów kredytowych kredyty są odtwarzane („reinkarnacja środków”) obsługa kredytu – w trakcie jego cyklu życia obejmuje konieczność przeprowadzenia kilkunastu operacji dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Przepływy finansowe wywołane kredytem BANK KLIENT 1) uruchomienie kredytu 2) prowizja za uruchomienie kredytu 4) zapłata odsetek 3) naliczanie odsetek 5) spłata raty kapitału kredytu 6) naliczanie rezerw 7) koszty windykacji kredytu KOMORNIK 8) pozyskanie środków z windykacji kredytu( kapitał+odsetki + koszty) 9) zwrot środków ponad kwotę należną bankowi) dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Zagrożenia i szanse działalności kredytowej – sfera operacyjna Unieruchomienie posiadanych zasobów środków pieniężnych (oznacza potencjalną możliwość poniesienia strat z tytułu ich zaangażowania w inną działalność) Utrata klientów w przypadku odmowy udzielenia kredytów Długotrwałe związanie banku z kredytowanymi branżami i gałęziami gospodarki Możliwość podniesienia dochodowości aktywów – przy założeniu udzielania prawidłowych kredytów Zwiększenie liczby obsługiwanych klientów Silniejsze związanie klientów z bankiem – stwarza możliwość oferowania im innych usług bankowych Dywersyfikacja ryzyka między różne “atrakcyjne” branże Sfera operacyjna dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

sfera płynności sfera strategiczna sfera adekwatności Zagrożenia i szanse związane z działalnością kredytową – inne sfery (płynność, koszty, kapitały) Możliwość pogorszenia płynności finansowej banku – poprzez opóźnienia w spłacie kapitału kredytów i odsetek Poprawa płynności finansowej banku - ? Wcześniejsza spłata kredytów - ? Możliwość poniesienia dodatkowych kosztów na ściąganie należności (dodatkowe zabezpieczenia, windykacja) Pozyskanie łatwo zbywalnego majątku stanowiącego zabezpieczenie kredytów Wejście w posiadanie udziałów w restrukturyzowanych firmach Pogorszenie wskaźnika wypłacalności – spadek poniżej 8 % Podwyższenie wskaźnika wypłacalności Poniesienie strat bilansowych wskutek “utraty kredytu” – uszczuplenie kapitałów własnych Podniesienie rentowności aktywów – i całego banku sfera płynności sfera strategiczna sfera adekwatności sfera rentownosći dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Określa maksymalną kwotę kredytu (w stosunku do klasy ryzyka), Metodologia tworzenia klas ryzyka kredytowego jako instrument zarządzania ryzykiem umożliwia: Umożliwia dokładne określenie warunków kredytu: premii za ryzyko, elementu stopy procentowej – dla klas wysokiego ryzyka – na przykład 5 %, dla niskiego ryzyka – 0,5 %, Daje możliwość wyboru odpowiedniego rodzaju zabezpieczenia kredytu (wysokie ryzyko gwarancja bankowa, niskie – poręczenia), Określa maksymalną kwotę kredytu (w stosunku do klasy ryzyka), Określa zakres i dokładność analiz przeprowadzanych w trakcie oceny wniosku kredytowego, Wyznacza zakres i głębokość przeprowadzanej analizy kredytowej, Wyznacza zakres i częstotliwość monitoringu kredytowego w odpowiednich klasach ryzyka, dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Praktyczny zestaw metod służących do zarządzania ryzykiem w bankach Metody, których skutki mają wpływ na wielkość i strukturę portfela kredytowego (stosowane ex ante) Staranna kontrola zdolności kredytowej i sytuacji finansowej kredytobiorcy Ustanawianie i przejmowanie prawnych form zabezpieczeń spłaty kredytu Metody tworzenia klas ryzyka kredytowego (credit scoring) Dywersyfikacja struktury portfela kredytowego  PORTFEL KREDYTOWY BANKU KOMERCYJNEGO Monitoring ryzyka przy wykorzystaniu systemu credit scoringu Tworzenie rezerw celowych na niespłacone należności Sprzedaż kredytów (sekurytyzacja poszczególnych grup kredytów w portfelu kredytowym) Wymiana kredytów z równoczesną zmianą struktury ryzyka portfela kredytowego Metody, których istota sprowadza się do niwelowania skutków złych decyzji kredytowych, niekorzystnie wpływających na strukturę portfela kredytowego (stosowane ex post) dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metodologia tworzenia klas ryzyka kredytowego Baza danych banku (wewnętrzna) 1. Dobór cech (wskaźników) diagnostycznych – wskaźników określających ryzyko Informacje zewnętrzne (branżowe) Weryfikacja wskaźników z kierunkami polityki kredytowej banku Obserwacja wskaźników w poszczególnych branżach 2. Umowne określenie wag wskaźników 3. Obliczenie syntetycznego miernika ryzyka 4. Stworzenie klas ryzyka i opracowanie metod spójnych metod postępowania 5. Wdrożenie systemu i stosowanie do oceny wniosków kredytowych 6. Okresowa weryfikacja wskaźników i wag dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Metodologia tworzenia klas ryzyka kredytowego jako instrument zarządzania ryzykiem umożliwia: Umożliwia rozgraniczenie odpowiedzialności przy podejmowaniu decyzji kredytowej (delegowanie uprawnień do udzielania kredytów o niższych klasach ryzyka oddziałom), Ułatwia identyfikację “dobrych” klientów banku i oferowanie im innych usług, Umożliwia wstępną selekcję kredytobiorców – wnioski kredytowe o wysokiej klasie ryzyka mogą być natychmiast relegowane z dalszego toku postępowania formalnego), Pozwala na bardziej elastyczne reakcje banku na potrzeby klienta (klientom z niskich klas ryzyka można oferować lepsze warunki kredytu), Eliminuje subiektywizm oceny ryzyka kredytowego; każdy kredyt oceniany jest wedle tych samych reguł, Umożliwia efektywne zarządzanie całym portfelem kredytowym dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Rezerwy celowe na trudne kredyty utworzone przez banki komercyjne w latach 1999 - 2002 W. Grzegorczyk., Rezerwy mogą być mniejsze, Rzplita, 2003, nr. 91, str. B7. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Analiza przedsięwzięć przewidzianych do kredytowania celem jest określenie ryzyka związanego z realizacją przedsięwzięcia finansowanego kredytem ocenie podlega cała działalności podmiotu zaciągającego kredyt oraz szczegóły przedsięwzięcia zgłaszanego do kredytowania aby określić i zbadać ryzyko związane z realizacją konkretnego projektu gospodarczego należy zanalizować przedkładany wraz z wnioskiem biznes plan – nie jest to jednak tylko formalność lecz bardzo istotny element procesu oceny ryzyka kredytowego najistotniejszy element to wykonalność techniczna projektu oraz eliminacja tzw. „wąskich gardeł” dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Ocena ryzyka przedsięwzięcia przewidzianego do kredytowania dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Koniec dziękuję!!! dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu